Rak piersi jest najczęściej diagnozowanym nowotworem u kobiet na świecie. Co roku dotyka około 15 milionów kobiet, w tym ponad 21 000 Polek, z czego około 8 000 umiera. Najczęściej chorują kobiety między 50. a 69. rokiem życia. Wczesne rozpoznanie nowotworu daje niemal stuprocentową szansę na wyleczenie, dlatego regularna profilaktyka – przede wszystkim mammografia – jest kluczowa.
Dzięki rozwojowi centralnej e-rejestracji umówienie się na badanie stało się wyjątkowo proste. Pilotaż tej usługi trwa do końca 2025 roku i obejmuje zapisy online na mammografię, cytologię oraz pierwszą wizytę u kardiologa. Od stycznia 2026 r. korzystanie z e-rejestracji będzie obowiązkowe dla placówek wykonujących te świadczenia.
Na mammografię w całej Polsce dostępnych jest obecnie ponad 91 000 terminów, z czego najwięcej – około 14 000 – w województwie dolnośląskim. Badanie trwa kilka minut, jest bezpłatne i może dosłownie uratować życie.
Co zwiększa ryzyko zachorowania na raka piersi?
Ryzyko wzrasta wraz z wiekiem – według Krajowego Rejestru Nowotworów prawdopodobieństwo zachorowania wynosi 1,6 proc. u kobiet w wieku 50 lat, a aż 5,7 proc. u siedemdziesięciolatek.
Istotne są także uwarunkowania genetyczne, szczególnie obecność mutacji BRCA1 i BRCA2. Większe ryzyko występuje u kobiet bezdzietnych, a dodatkowe znaczenie mają czynniki środowiskowe i styl życia: palenie papierosów, picie alkoholu, brak aktywności fizycznej, tłusta dieta, otyłość i cukrzyca.
U kobiet przed 40. r.ż. częściej diagnozuje się agresywny rak potrójnie ujemny.
Objawy raka piersi. Nie lekceważ ich
Rak piersi we wczesnym stadium zazwyczaj przebiega bezobjawowo. Często wykrywany jest przypadkowo – podczas mammografii lub USG. Objawy, które powinny skłonić do natychmiastowej wizyty u lekarza:
- twarde zgrubienie lub guzek w piersi,
- wciągnięcie skóry lub brodawki,
- łuszczenie się lub zaczerwienienie skóry,
- asymetria piersi,
- wyciek z brodawki,
- powiększenie węzłów chłonnych,
- widocznie nabrzmiałe żyły wokół piersi,
- ból sutka lub piersi.
Mammografia – złoty standard diagnostyki
Mammografia to bezpłatne badanie przesiewowe dla kobiet w wieku 45–74 lat. Z kolei cytologia – wykrywająca raka szyjki macicy – przysługuje kobietom między 25. a 64. rokiem życia.
Zaleca się wykonywać cytologię co najmniej raz w roku, a mammografię co dwa lata (lub co rok w przypadku mutacji genów BRCA1/BRCA2). Oprócz mammografii, w diagnostyce wykorzystuje się USG piersi i rezonans magnetyczny, które pozwalają zauważyć nawet milimetrowe zmiany.
Jak działa centralna e-rejestracja?
Nowa usługa pozwala w łatwy sposób znaleźć wolne terminy, placówki objęte pilotażem i zaplanowane wizyty. Z czasem obejmie wszystkie świadczenia medyczne w Polsce.
W systemie możesz samodzielnie:
- wyszukać badanie lub wizytę według rodzaju świadczenia,
- określić dogodny termin i lokalizację,
- wybrać konkretną placówkę, lekarza lub pielęgniarkę,
- zmienić lub odwołać wizytę.
Jeśli nie ma wolnych miejsc, można zapisać się do wirtualnej poczekalni – system automatycznie zapisze cię, gdy pojawi się termin.
Pacjent otrzymuje potwierdzenie rezerwacji SMS-em, e-mailem lub poprzez aplikację mobilną mojeIKP, a system przypomina o wizycie 7 dni oraz 1 dzień wcześniej.
Trwają też prace nad asystentem głosowym opartym na sztucznej inteligencji, który w przyszłości sam zadzwoni do pacjenta, by pomóc w rejestracji.
Projekt rozwoju centralnej e-rejestracji jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej. Dzięki funduszom powstała możliwość zapisywania się online na mammografię i cytologię, a także rozwijany jest wirtualny asystent głosowy, który usprawni kontakt z placówkami i rezerwowanie terminów.
Krok po kroku: jak zapisać się na mammografię?
Z e-rejestracji można korzystać na trzy sposoby: przez Internetowe Konto Pacjenta (IKP), aplikację mojeIKP lub bezpośrednio w placówce medycznej.
Internetowe Konto Pacjenta (IKP)
- Zaloguj się na swoje IKP.
- Wybierz zakładkę „Plan leczenia”, a następnie „Rejestracja”.
- Kliknij „Umów badanie profilaktyczne”.
- Wskaż odpowiedni program – mammografia lub cytologia.
- Wybierz datę i miejsce, w których chcesz wykonać badanie.
- Potwierdź termin spośród zaproponowanych opcji.
Umówioną wizytę znajdziesz w sekcji „Zaplanowane wizyty” w zakładce „Plan leczenia”.
Aplikacja mojeIKP
- Uruchom aplikację i zaloguj się.
- Na stronie głównej przejdź do sekcji „E-zdrowie”, następnie „Plan leczenia”.
- Wybierz „Rejestracja na wizyty”, a dalej „Umów wizytę lub badanie”.
- Wskaż badanie (lub świadczenie), dogodny termin i lokalizację z rozwijanej listy.
- Potwierdź wybór – otrzymasz potwierdzenie rezerwacji.
Rejestracja w placówce medycznej
Możesz też zadzwonić lub zgłosić się osobiście do wybranej placówki realizującej badania w ramach programu profilaktycznego. Pracownik pomoże ci umówić termin.
W zależności od miejsca zamieszkania możesz zostać zapisana na badanie w placówce stacjonarnej lub w mammobusie, który regularnie odwiedza mniejsze miasta i wsie. Jeśli nie możesz pojawić się w umówionym terminie – koniecznie odwołaj wizytę, by inna osoba mogła z niej skorzystać.
Zaawansowany rak piersi – kiedy choroba daje o sobie znać
Rak piersi długo może nie powodować dolegliwości bólowych. Gdy pojawia się ból, często świadczy to o zaawansowaniu choroby lub przerzutach – np. do kości, płuc, wątroby lub mózgu. Objawy mogą obejmować duszności, nudności, bóle kości, zawroty głowy, zaburzenia pamięci.
Szczególną postacią jest zapalny rak sutka – rzadki, ale wyjątkowo agresywny. Skóra staje się wtedy obrzęknięta, zaczerwieniona i przypomina „pomarańczową skórkę”.
Samobadanie piersi – prosty nawyk, który ratuje życie
Samobadanie piersi należy wykonywać co miesiąc, najlepiej między 6. a 9. dniem cyklu. Zrób to w dwóch pozycjach:
- na stojąco, np. przed lustrem – obserwuj kształt, kolor, symetrię i ewentualne zmiany,
- na leżąco – unieś ręce i delikatnie opukaj piersi oraz doły pachowe.
Jeśli wyczujesz guzek lub twardą zmianę, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Wczesne wykrycie choroby daje nawet 100 proc. szans na wyleczenie.
Rak piersi u mężczyzn – rzadki, ale niebezpieczny
Rak piersi u mężczyzn to około 1 proc. wszystkich przypadków zachorowań. W przypadku panów śmiertelność jest wyższa, ponieważ choroba często rozpoznawana jest zbyt późno. Objawy i przebieg są podobne do tych u kobiet. Przerzuty mogą obejmować węzły pod pachami, nadobojczykowe i dalsze narządy.
Nowoczesne leczenie raka piersi
Rak piersi, jeśli zostanie wykryty wcześnie, należy do najlepiej rokujących nowotworów u kobiet. Dobór terapii zależy od typu i stadium raka. W leczeniu skojarzonym stosuje się metody miejscowe (chirurgia, radioterapia) oraz systemowe (chemioterapia, hormonoterapia, leczenie celowane i immunoterapia).
Nowoczesne metody, takie jak terapia molekularna czy konjugaty przeciwciał, są dostępne w Polsce w ramach programu lekowego. Dzięki diagnostyce receptorów HER2 i badań mutacji BRCA, terapia jest coraz bardziej precyzyjna i skuteczna.
