Surowsze kontrole ZUS i pracodawców. Oto, co się właśnie zmienia w zwolnieniach lekarskich L4

Od 2025 roku w życie wchodzą surowsze przepisy dotyczące zwolnień lekarskich (L4). Nowelizacja zakłada, że pracownik, który w trakcie choroby podejmie pracę zarobkową lub utrudni leczenie, straci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia. ZUS i pracodawcy zyskają nowe narzędzia kontroli.

Od października 2025 roku w życie wchodzą zmienione przepisy dotyczące zwolnień lekarskich L4. Nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przewiduje surowsze zasady dla osób korzystających ze świadczeń chorobowych.

Nowe przepisy o zwolnieniach lekarskich L4

Projekt nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przewiduje znaczące zmiany w zasadach korzystania z L4. Zgodnie z nowymi regulacjami „pracownik wykonujący jakąkolwiek pracę zarobkową lub podejmujący działania utrudniające leczenie traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia”. Definicja pracy zarobkowej została rozszerzona i obejmuje wszelkie aktywności dochodowe, niezależnie od rodzaju zatrudnienia. Wyjątek stanowią jedynie sporadyczne czynności wynikające z nagłych, istotnych okoliczności, o ile nie zostały zlecone przez pracodawcę.

Kontrola pracowników na L4 przez ZUS i pracodawcę

Nowe przepisy przyznają dodatkowe uprawnienia kontrolne zarówno pracodawcom, jak i Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych. „ZUS i pracodawcy będą mogli weryfikować prawidłowe korzystanie ze zwolnienia już w trakcie jego trwania, a także sprawdzić osoby, które zakończyły zatrudnienie” – czytamy w informacji o zmianach. Oznacza to, że kontrola może nastąpić w miejscu zamieszkania, w pracy lub innej lokalizacji, jeżeli istnieją przesłanki wskazujące na nadużycie. Każda kontrola kończyć się będzie protokołem, a pracownik w ciągu 7 dni będzie mógł zgłosić swoje zastrzeżenia.

Konsekwencje dla pracowników i dane z kontroli

Zgodnie z nowelizacją działania niezgodne z celem zwolnienia to nie tylko podjęcie pracy, ale też każda aktywność mogąca opóźnić proces leczenia. Ustawodawca wyłącza z tej definicji codzienne obowiązki, takie jak zakupy spożywcze, jednak np. dodatkowa praca zarobkowa będzie podstawą do odebrania świadczenia. Dane pokazują, że problem nadużyć jest realny. „W pierwszym półroczu 2025 r. ZUS wstrzymał wypłatę 14,8 tys. świadczeń i odzyskał ponad 150 mln zł, co potwierdza konieczność wprowadzenia skuteczniejszych narzędzi przeciwdziałania nadużyciom” – poinformowano.

Uzasadnienie zmian w L4

Wprowadzenie nowych przepisów rząd argumentuje koniecznością ochrony systemu ubezpieczeń społecznych i uczciwych pracowników. „Statystyki udowodniły potrzebę bardziej rygorystycznych sposobów kontroli. Te przeprowadzone do tej pory poskutkowały wstrzymaniem wypłaty 14,8 tys. świadczeń na kwotę 22,2 mln zł. Doszło również do obniżenia wysokości zasiłków dla osób po ustaniu zatrudnienia o 128,3 mln zł” – wskazuje ZUS. W praktyce oznacza to, że nowe regulacje mają ograniczyć zjawisko dorabiania podczas L4 i zagwarantować, że świadczenia trafią wyłącznie do osób faktycznie niezdolnych do pracy.

Romana Makówka