Od 1 października 2025 roku obowiązują nowe zasady orzekania o niepełnosprawności, które znacząco zmieniają sposób wydawania decyzji przez zespoły powiatowe i wojewódzkie. W wielu przypadkach nie będzie już konieczne osobiste stawiennictwo przed komisją.
Nowe zasady orzekania o niepełnosprawności 2025 – kto zyska na uproszczonej procedurze
Jeśli z dostarczonych dokumentów jasno wynika, że schorzenie ma charakter trwały lub przewlekły, orzeczenie o niepełnosprawności bez komisji zostanie wydane wyłącznie na podstawie dokumentacji medycznej. Celem zmian jest usprawnienie pracy zespołów orzekających oraz skrócenie długich kolejek, które w niektórych regionach sięgały wielu miesięcy. Nowe przepisy obejmą głównie seniorów, osoby przewlekle chore, pacjentów z chorobami genetycznymi oraz dzieci z trwałymi zaburzeniami rozwojowymi.
Orzeczenie o niepełnosprawności bez komisji – jak działa procedura
Dotychczas w większości przypadków konieczne było osobiste badanie wnioskodawcy przed komisją lekarską. Od 2025 roku możliwe jest uzyskanie orzeczenia o niepełnosprawności bez badania, jeśli dołączone dokumenty są kompletne, aktualne i potwierdzają brak rokowań poprawy zdrowia. Wystarczy złożyć wniosek do powiatowego zespołu ds. orzekania wraz z zaświadczeniem lekarskim, wynikami badań oraz opiniami specjalistów. Dokumentacja zostanie oceniona przez skład orzekający, który na tej podstawie podejmie decyzję administracyjną.Zgodnie z nowymi przepisami termin wydania decyzji nie powinien przekroczyć trzech miesięcy w pierwszej instancji. W przypadku odwołania – wojewódzki zespół ma dwa miesiące na rozpatrzenie sprawy. Dla osób, których orzeczenie wygasa, wprowadzono również możliwość zachowania ważności poprzedniego dokumentu do czasu wydania nowego, jednak nie dłużej niż przez pół roku.
Kto może uzyskać orzeczenie bez komisji i jakie choroby obejmuje procedura
Z uproszczonego trybu skorzystają osoby, u których choroba ma charakter trwały, przewlekły lub genetycznie uwarunkowany. Dotyczy to m.in. pacjentów z nieuleczalnymi schorzeniami, seniorów o ograniczonej mobilności oraz dzieci z poważnymi zaburzeniami rozwoju. Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przewiduje, że od października 2025 roku orzeczenie o niepełnosprawności bez komisji stanie się realną alternatywą dla tradycyjnych badań. W wielu przypadkach pozwoli to uniknąć stresu i długiego oczekiwania, a także zmniejszy liczbę spraw zalegających w urzędach.Według danych resortu, w Polsce jest ponad cztery miliony osób z ważnym orzeczeniem, a łączna liczba osób z różnymi formami niepełnosprawności może sięgać nawet siedmiu milionów. Ułatwienie w procedurze ma więc istotne znaczenie społeczne i administracyjne.
Podstawa prawna i historia przepisów o orzekaniu o niepełnosprawności
Wbrew pozorom tryb wydania orzeczenia bez komisji nie jest nowym rozwiązaniem. Po raz pierwszy pojawił się już w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 15 lipca 2003 roku (Dz.U. Nr 139, poz. 1328). Dokument dopuszczał możliwość orzekania wyłącznie na podstawie dokumentacji, jeśli stan zdrowia był jednoznacznie określony i nierokujący poprawy. Przez lata ten przepis był jednak stosowany marginalnie, głównie wobec osób ciężko chorych lub unieruchomionych. Dopiero pandemia COVID-19 spowodowała jego szersze wykorzystanie.Nowelizacja z 2025 roku rozszerza i porządkuje te regulacje. Od teraz uproszczony tryb nie będzie już wyjątkiem, lecz pełnoprawną procedurą administracyjną. W praktyce oznacza to większą elastyczność dla komisji, które mogą skupić się na bardziej złożonych przypadkach wymagających osobistego badania.
Znaczenie orzeczenia o niepełnosprawności w systemie świadczeń i ulg
Posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności daje prawo do szeregu świadczeń i ulg, w tym zasiłku pielęgnacyjnego, świadczenia wspierającego, dodatku mieszkaniowego czy ulgi rehabilitacyjnej. Osoby z orzeczeniem mogą również korzystać z dofinansowań PFRON, programów likwidacji barier architektonicznych, ulg w komunikacji publicznej oraz ulg podatkowych. W przypadku schorzeń o charakterze trwałym możliwe jest wydanie orzeczenia bezterminowego, co zwalnia z konieczności ponownego stawania przed komisją.Zmiany wprowadzone w 2025 roku stanowią więc nie tylko uproszczenie biurokratyczne, ale także realne wsparcie dla osób, które od lat zmagają się z przewlekłymi chorobami i potrzebują stabilnego dostępu do pomocy państwa.
