Mężczyźni wreszcie dostaną pigułkę antykoncepcyjną? Lek przeszedł pierwsze testy kliniczne

Choć męska antykoncepcja od lat pozostaje w sferze planów, najnowsze badania dają nadzieję na przełom. Nowy, niehormonalny środek testowany obecnie na ludziach okazuje się bezpieczny i dobrze tolerowany. W odróżnieniu od wcześniejszych prób nie zaburza poziomu testosteronu ani nie wywołuje istotnych skutków ubocznych. Wstępne badania wykazały również odwracalność działania leku, co jest kluczowe dla jego przyszłego zastosowania. Jeśli kolejne fazy testów potwierdzą skuteczność, może to być pierwsza realna alternatywa dla prezerwatyw i wazektomii.

• Antykoncepcja dla mężczyzn coraz bliżej 
• Środek nie zaburza gospodarki hormonalnej, a skutki jego podania są odwracalne
• Testy na ludziach uznano za zakończone sukcesem. Wkrótce kolejna faza badań 

Nowa metoda antykoncepcji dla mężczyzn 

Preparat, który może być używany jako męski środek antykoncepcyjny pomyślnie przeszedł pierwszą fazę badań klinicznych z udziałem ludzi. To ważna informacja, która może zmienić sposób postrzegania metod zapobiegania ciąży. 

Wstępne wyniki wskazują, że preparat – pozbawiony sztucznych hormonów i nieingerujący w produkcję testosteronu – jest dobrze tolerowany i potencjalnie bezpieczny.

Dlaczego nie ma jeszcze doustnej antykoncepcji dla mężczyzn 

Dotychczasowe próby stworzenia męskich środków antykoncepcyjnych często kończyły się niepowodzeniem ze względu na poważne działania niepożądane, głównie związane z gospodarką hormonalną.

Tymczasem nowy lek działa na innej zasadzie i nie wymaga interwencji chirurgicznej jak wazektomia, co znacząco zwiększa jego szansę na dalszy rozwój.

Podczas testów nie odnotowano poważnych skutków ubocznych wśród zdrowych młodych mężczyzn przyjmujących lek w badanych dawkach.

Naukowcy podkreślają jednak, że konieczne są dalsze etapy badań, które pozwolą określić skuteczność preparatu w zapobieganiu ciąży.

Na czym polega doustna antykoncepcja dla mężczyzn 

Naukowcy opracowali nowy środek antykoncepcyjny dla mężczyzn oparty na substancji YCT-529, która selektywnie blokuje receptor kwasu retinowego alfa w jądrach.

Wcześniejsze próby wykorzystania podobnych związków wykazały wprawdzie spadek produkcji plemników, ale wiązały się z licznymi skutkami ubocznymi, takimi jak zaburzenia elektrolitowe czy nieprzyjemne objawy po spożyciu alkoholu.

Miejmy na uwadze, że ten ostatni argument to tylko jeden z wielu argumentów, żeby nie pić alkoholu w ogóle, bo - jak współcześnie wiadomo - nie ma bezpiecznej dawki alkoholu. 

Dodatkowo nie wszystkie wcześniejsze metody były w pełni odwracalne. Tymczasem testy na myszach pokazały, że YCT-529 wywołuje przejściową, całkowicie odwracalną niepłodność bez istotnych działań niepożądanych.

Co istotne, po zaprzestaniu terapii zwierzęta odzyskiwały płodność i miały zdrowe potomstwo. Obiecujące wyniki umożliwiły przejście do badań klinicznych fazy 1 z udziałem ludzi, mających na celu ocenę bezpieczeństwa, tolerancji oraz potencjalnych skutków ubocznych nowej metody antykoncepcyjnej.

Antykoncepcja dla mężczyzn testowana na ludziach 

Wstępne badanie kliniczne z udziałem 16 zdrowych ochotników płci męskiej przyniosło zachęcające wyniki dotyczące bezpieczeństwa stosowania nowego, niehormonalnego środka antykoncepcyjnego.

Uczestnicy otrzymali dwie dawki substancji czynnej w różnych przedziałach – od 10 do 30 mg oraz od 90 do 180 mg – lub placebo, w celu porównania reakcji organizmu.

Przez 15 dni badacze monitorowali wpływ leku m.in. na:

• poziomy naturalnych hormonów,
• stan zapalny i ewentualne uszkodzenia komórkowe,
• funkcje wątroby i nerek,
• rytm serca,
• nastrój i popęd seksualny.

W żadnym z powyższych obszarów nie odnotowano niepokojących zmian – lek był dobrze tolerowany i nie wywołał trwałych skutków ubocznych.

Warto jednak zaznaczyć, że badanie miało ograniczony zakres – uczestnicy przyjęli jedynie dwie dawki leku, a czas obserwacji wynosił zaledwie 15 dni.

Obecnie trwają badania fazy 2. z udziałem większej grupy mężczyzn, a w kolejnym etapie planowane są szeroko zakrojone badania fazy 3.

To właśnie one mają dostarczyć kluczowych danych dotyczących skuteczności, odwracalności i bezpieczeństwa długotrwałego stosowania, które do tej pory były głównymi barierami dla wprowadzenia męskiej antykoncepcji na rynek.

Dlaczego nie ma doustnej antykoncepcji dla mężczyzn 

Do dziś nie opracowano męskiej metody antykoncepcji, która byłaby jednocześnie:

• skuteczna,
• bezpieczna,
• łatwo odwracalna,
• niewymagająca interwencji chirurgicznej,
• pozbawiona poważnych skutków ubocznych.

Obecnie dostępne metody mają istotne ograniczenia:

• Prezerwatywy - są łatwo dostępne i nie powodują skutków ubocznych. Mają jednak wysoki wskaźnik zawodności – przy typowym stosowaniu dochodzi do ciąży w 12–18 proc. przypadków.
• Wazektomia - Bardzo skuteczna (ponad 99 proc.) i generalnie bezpieczna. Wymaga jednak zabiegu chirurgicznego i nie jest łatwo odwracalna.

Dotychczas testowane środki antykoncepcyjne dla mężczyzn opierały się na dwóch głównych mechanizmach:

• Mechaniczne blokowanie drogi plemników - polega na wstrzyknięciu specjalnej substancji do nasieniowodu. Substancja ta niszczy lub filtruje plemniki w trakcie wytrysku. Jest teoretycznie odwracalna – można ją usunąć w drobnym zabiegu. Wadą jest konieczność wykonania dwóch procedur iniekcyjnych: wprowadzenia i usunięcia substancji.
• Zahamowanie produkcji plemników poprzez manipulację hormonalną - najczęściej stosowano zastrzyki z progestagenem (syntetyczny hormon płciowy). Progestagen blokuje wydzielanie FSH i LH, czyli hormonów odpowiedzialnych za produkcję plemników i testosteronu.

Skuteczność tej metody była zadowalająca, ale często towarzyszyły jej skutki uboczne, takie jak:

• obniżony popęd seksualny,
• zmienność nastroju,
• problemy metaboliczne.

Właśnie ze względu na te skutki uboczne i trudności z odwracalnością żadna z wcześniejszych metod nie trafiła na rynek jako powszechnie dostępna forma męskiej antykoncepcji.

Od nastolatki do seniorki. Zalecane badania ginekologiczne (kalendarz)

Zobacz galerię 8 zdjęć

Pierwsza dobrze tolerowana doustna antykoncepcja dla mężczyzn 

Dotychczasowe próby hormonalnej antykoncepcji dla mężczyzn wiązały się z poważnymi ograniczeniami. Tłumienie hormonu LH skutecznie hamowało produkcję plemników, ale jednocześnie blokowało produkcję testosteronu w jądrach – kluczowego dla zdrowia mężczyzny.

Aby zrekompensować ten niedobór, uczestnicy badań musieli dodatkowo przyjmować testosteron, np. w formie tabletek lub żelu aplikowanego na skórę.

Niestety, w dużym badaniu klinicznym metodę tę przerwano przedwcześnie z powodu licznych skutków ubocznych: wahań nastroju, trądziku i zmian libido.

Nowy, niehormonalny środek badany obecnie wydaje się przełomowy – nie zaburza równowagi hormonalnej, nie wymaga dodatkowego testosteronu i może być podawany doustnie.

To sprawia, że jest potencjalnie bezpieczniejszy i wygodniejszy w użyciu niż dotychczasowe rozwiązania. Choć przed nami jeszcze długa droga badań, kierunek ten daje nadzieję na pierwszą skuteczną i dobrze tolerowaną męską antykoncepcję.

Katarzyna Głuszak