Druga emerytura krok po kroku. Co trzeba zrobić, by otrzymać 1000 zł?

Można pobierać dwie emerytury jednocześnie — z Polski i z Niemiec — jeśli spełni się warunki obu systemów. Kluczowe są staż, wiek emerytalny oraz formalności w ZUS, który przekazuje wniosek do zagranicznych instytucji. Przy stażu minimum pięć lat w Niemczech druga emerytura może wynieść blisko 1000 zł miesięcznie.

Polskie przepisy nie wykluczają pobierania świadczeń z więcej niż jednego państwa. Osoba, która pracowała w Polsce i w Niemczech, może otrzymywać emeryturę z obu systemów, o ile spełnia niezależnie wymagania każdego z nich. W praktyce oznacza to konieczność posiadania w Polsce minimalnego stażu wymaganego przez ustawę oraz co najmniej pięciu lat okresów ubezpieczenia za Odrą, czyli tzw. wartezeit. Wysokość niemieckiego świadczenia zależy od zarobków i składek, dlatego przy średnich dochodach miesięczna wypłata może oscylować w okolicach 200 euro, co przy obecnych przeliczeniach daje mniej więcej 850–1000 zł. To dodatkowy strumień pieniędzy, który realnie podnosi miesięczny budżet emeryta mieszkającego w Polsce.

Emerytura z Polski i Niemiec jednocześnie: zasady i sumowanie stażu

W polskim systemie minimalny staż uprawniający do emerytury to 20 lat dla kobiet oraz 25 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem, że okresy nieskładkowe mogą stanowić do jednej trzeciej okresów składkowych. Jeśli komuś brakuje lat do krajowego świadczenia, w grę wchodzi unijna koordynacja i sumowanie okresów ubezpieczenia przepracowanych w państwach UE i EFTA. Przykładowo mężczyzna z 22 latami pracy w Polsce i trzema w Niemczech osiąga polski próg stażowy dzięki zsumowaniu, ale do niemieckiej emerytury potrzebuje już pełnych pięciu lat podlegania tamtejszemu systemowi. W efekcie można mieć prawo do jednej emerytury od razu i do drugiej po uzupełnieniu wartezeit lub po osiągnięciu odrębnego wieku.

Minimalny staż pracy w Niemczech: pięć lat wartezeit

W Niemczech podstawowym warunkiem uzyskania świadczenia jest co najmniej pięcioletni okres ubezpieczenia. System nie przewiduje jednej „minimalnej emerytury” w sensie ustawowej kwoty gwarantowanej, ponieważ wysokość świadczenia wynika bezpośrednio z sumy punktów nabytych z tytułu zarobków i opłaconych składek. Z tego powodu przy podobnym stażu dwie osoby mogą otrzymywać różne kwoty — proporcjonalne do ich historii wynagrodzeń.

Wiek emerytalny: Polska kontra Niemcy

W Polsce wiek emerytalny wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. W Niemczech trwa proces docelowego podwyższania wieku do 67 lat i obecnie obowiązuje on w praktyce na poziomie 65 lat i 11 miesięcy, z kroczącymi zmianami. Dla kogoś, kto chce jednocześnie pobierać emeryturę z obu krajów, różnica może oznaczać konieczność poczekania na niemieckie świadczenie do osiągnięcia właściwego wieku — zwłaszcza w przypadku kobiet, gdzie rozjazd między 60 a 67 rokiem życia jest największy.

Jak dostać niemiecką emeryturę mieszkając w Polsce

Nie trzeba wyjeżdżać do Niemiec ani składać odrębnego wniosku w tamtejszej instytucji. Całą procedurę inicjuje się w Polsce — w ZUS — który następnie przekaże dokumenty do wszystkich państw, w których wnioskodawca pracował. Każdy kraj bada uprawnienia według własnego prawa i wydaje odrębną decyzję. W Polsce obsługę spraw niemieckich koordynuje Oddział ZUS w Opolu, tak jak inne oddziały specjalizują się w pozostałych krajach UE i EFTA. Wniosek można złożyć na PUE ZUS, ale dokumenty potwierdzające przebieg ubezpieczenia i życia zawodowego, w tym oryginały lub urzędowo poświadczone kopie, trzeba dosłać w formie papierowej lub dostarczyć w placówce.

Wniosek o emeryturę zagraniczną: dokumenty i formularze

Standardowo składa się polski wniosek o emeryturę wraz z załącznikiem EMZ, przeznaczonym dla osób ubiegających się o świadczenie z instytucji państwa UE lub EFTA. Dołącza się również unijny formularz E 207 PL, w którym należy wskazać wszystkie kraje zatrudnienia. Przydatne będą zaświadczenia o zatrudnieniu i wysokości wynagrodzeń, legitymacja ubezpieczeniowa z wpisami, dokumenty dotyczące służby wojskowej, okresów nauki na uczelni oraz odpisy aktów urodzenia dzieci. Im pełniejsza dokumentacja, tym szybciej zagraniczne instytucje odtworzą karierę ubezpieczeniową i wyliczą świadczenie.

Podwójne opodatkowanie emerytury: jak działa umowa Polska–Niemcy

Wypłaty emerytalne w Polsce podlegają potrąceniom składki zdrowotnej oraz zaliczki na podatek dochodowy według progów 12 i 32 proc., liczonej od nadwyżki ponad kwotę wolną. Jeśli jednak ktoś mieszka w Polsce i otrzymuje także wypłatę z niemieckiego systemu, zastosowanie ma umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania z 14 maja 2003 r. Jej kluczowe zdanie brzmi: „Emerytury i podobne świadczenia lub renty, otrzymywane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie z drugiego Umawiającego się Państwa, podlegają opodatkowaniu tylko w tym pierwszym Państwie”. W praktyce oznacza to, że emerytura z Niemiec dla rezydenta Polski jest opodatkowana zgodnie z polskimi zasadami, bez ponownego poboru podatku w Niemczech, a unika się podwójnego obciążenia dzięki mechanizmom traktatowym.

Ile realnie wynosi druga emerytura z Niemiec

Wysokość niemieckiej wypłaty zależy od zgromadzonych punktów i historii wynagrodzeń. Przy przeciętnych zarobkach orientacyjna kwota rzędu 200 euro miesięcznie, czyli około 850–1000 zł, jest możliwa do osiągnięcia już przy krótkim, minimalnym stażu uprawniającym do świadczenia. Oczywiście im dłużej i im więcej zarabiano, tym wyższe będzie wyliczenie. Warto więc skompletować pełny wykaz okresów i dochodów, aby uniknąć zaniżenia podstawy naliczeń.

Krok po kroku: strategia dla pracujących w dwóch krajach

Najpierw należy sprawdzić własny staż w Polsce na PUE ZUS i uzupełnić go o udokumentowane okresy pracy w innych państwach UE lub EFTA. Następnie przygotowuje się wniosek krajowy wraz z załącznikiem EMZ i formularzem E 207 PL, starannie wykazując każdy epizod zatrudnienia i ubezpieczenia. Po złożeniu dokumentów ZUS koordynuje korespondencję z zagranicznymi instytucjami, które w swoim trybie i według własnego prawa potwierdzą uprawnienia i wyliczą świadczenia. Dzięki temu można zsynchronizować terminy i płynnie przejść do pobierania dwóch emerytur — polskiej i niemieckiej — gdy tylko zostaną spełnione odrębne warunki wieku i stażu. Najbardziej opłaca się działać, gdy polski staż już spełnia wymogi krajowe, a okresy niemieckie przekraczają pięcioletni próg wartezeit lub niedługo go osiągną. Różnice wieku emerytalnego między systemami sprawiają, że w wielu przypadkach wcześniejsze uruchomienie polskiej emerytury można połączyć z późniejszym wejściem w świadczenie niemieckie, bez utraty uprawnień. Formalności, choć wieloetapowe, prowadzą do czytelnego efektu: dwóch odrębnych decyzji i dwóch strumieni wypłat dla rezydenta Polski, rozliczanych zgodnie z zasadami umów międzynarodowych.

Romana Makówka