Dietą nie wyleczysz raka, ale możesz sobie pomóc. Ta ma być najlepsza

Dieta ketogeniczna ma bić na głowę inne diety specjalne podczas leczenia nowotworów krwi z wykorzystaniem terapii CAR T. Czy to oznacza, że jest generalnie dobra dla pacjentów onkologicznych? Niekoniecznie. Na to trzeba uważać, gdy czytasz doniesienia o "cudownym" leczeniu.

O tym, jak ważne jest żywienie w onkologii, chyba nikogo nie trzeba już przekonywać. Istotne jest jednak zwracanie uwagi na niuanse, detale, adresatów zaleceń i wiele innych kwestii, które niejednokrotnie wymagają profesjonalnej wiedzy specjalistycznej.

To nie przypadek, że poważne ośrodki onkologiczne zatrudniają dietetyków klinicznych, by wspierali pacjentów. Nim bowiem zaczniesz "leczyć się jedzeniem", trzeba uświadomić sobie, że niewłaściwa żywność może szkodzić, przeszkadzać w leczeniu i tak, jak nie ma (i zapewne nigdy nie będzie) jednego leku na raka, nie ma też jednej diety.

Dieta dla pacjentów onkologicznych - ważne zasady

Kwestia żywienia pacjenta, który mierzy się z chorobą onkologiczną, to sprawa poważna. Z pewnością nie może on bez konsultacji lekarskiej sięgać po żadne preparaty specjalnego przeznaczenia żywieniowego, po zioła, suplementy czy leki bez recepty, a nawet stosować diet specjalnych polecanych przez przypadkowe osoby.

To nie przypadek, że w ramach dietetyki klinicznej jest wyodrębniona dietetyka onkologiczna, bo to dziedzina złożona, wymagająca wiedzy i doświadczenia.

Nie można zapominać, że przy ustalaniu diety znaczenie ma typ nowotworu - inaczej będzie odżywiana osoba, która cierpi z powodu nowotworu rozsianego, inaczej taka, której rak uniemożliwia przełykanie, a jeszcze inaczej ta, której choroba osłabia kości itd.

Znaczenie ma stopień zaawansowania choroby, ale też aktualnie stosowana terapia. Każdy lek charakteryzują nieco inne działania niepożądane, możliwość wchodzenia w interakcje, zasady dot. wspierania wchłaniania etc. 

Wyobrażasz sobie, że na wszystkie typy nowotworu może być jedna, uniwersalna dieta? To szaleństwo. Koniecznie zapytaj lekarza prowadzącego, jaka dieta jest dla ciebie zalecana, a jeśli to tylko możliwe, menu ustal z dietetykiem klinicznym/onkologicznym. Bez prawidłowego odżywiania zdecydowanie trudniej wygrać z chorobą.

Dieta onkologiczna - nie myl profilaktyki z leczeniem

Jeśli gdzieś czytamy, że jakiś produkt ma działanie przeciwnowotworowe, najczęściej oznacza to, że może być elementem dobrej diety, zapobiegającej chorobom. Wciąż nie oznacza to, że należy go jeść bez umiaru lub że zadziała sam, jeśli oprócz niego sięgamy po produkty niezdrowe, używki, unikamy ruchu, mamy nadwagę itd.

Proces nowotworzenia jest złożony, zależny od wielu czynników, czasem od nas niezależnych. Tak czy owak - większości zdrowych osób raczej nie zaszkodzą jedzone z umiarem modne superfoods. Osobie chorej już jednak mogą.

Osobom zdrowym, które chcą zapobiegać nowotworom, pomoże elementarz, który dla "Poradnika Zdrowie" przygotowała dietetyczka kliniczna Justyna Bielka-Grocka, specjalizująca się w dietetyce onkologicznej.

Osoby chore powinny mieć opracowany indywidualny program żywieniowy, a przynajmniej ustalić podstawowe zasady z lekarzem.

Dopiero pamiętając o powyższym, można skupić się na najnowszych badaniach o diecie ketogenicznej.

Zobacz galerię 6 zdjęć

Nowotwory hematologiczne - dieta ketogenna najlepsza?

Dieta ketogeniczna, czyli oparta na ograniczeniu węglowodanów i zwiększonej podaży tłuszczu, wciąż budzi spore kontrowersje w kontekście jej wpływu na zdrowie.

Z jednej strony od dawna pojawiają się głosy, że może być dietą leczniczą przy wielu problemach zdrowotnych, w tym nowotworach (chociaż jak dotąd brak jednoznacznych dowodów), z drugiej może okazać się obciążająca dla nerek, jest przeciwskazana przy nawet dyskretnych problemach z układem krążenia czy przy zaburzeniach lipidowych.

Najnowsze badania, których wyniki przedstawiono podczas posiedzenia Amerykańskiego Towarzystwa Hematologicznego (ASH) 8 grudnia 2024 roku.

Naukowcy z Perelman School of Medicine na University of Pennsylvania i Penn Medicine's Abramson Cancer Center sprawdzali wpływ 5 różnych diet specjalnych i diety kontrolnej ("zwykłej") na zdrowie pacjentów z nowotworami hematologicznymi.

Dieta ketogeniczna a terapia CAR T

To dopiero badanie wstępne, na modelach raka, ale wyniki są tak obiecujące, że badacze zapowiadają wkrótce badania kliniczne.

Nie dotyczyło wszystkich nowotworów hematologicznych, a tych, w których stosuje się terapię CAR T.

CAR-T (ang. chimeric antigen receptor T-cell therapy) jest terapią wykorzystującą zmodyfikowane (chimeryczne) limfocyty T. To bardzo zaawansowana forma immunoterapii, medycyny spersonalizowanej i inżynierii genetycznej wykorzystywana przede wszystkim w leczeniu nowotworów hematologicznych takich jak ostra białaczka szpikowa u dzieci, szpiczak mnogi, rozlany chłoniak z dużych komórek B - DLBCL.

W pewnym, ograniczonym stopniu jest już dostępna w Polsce, ale wciąż wielu chorych szuka ratunku komercyjnie, za granicą.

Badacze sprawdzali wpływ aktywności limfocytów, kluczowej dla powodzenia terapii, w zależności od stosowanej diety. Testowano dietę ketogeniczną, wysokobłonnikową, wysokotłuszczową, wysokobiałkową i wysokocholesterolową. Zastosowano też dietę kontrolną.

Jak zapewnia dr Shan Liu, współautorka badania, wyłącznie w przypadku diety ketogenicznej zaobserwowano wyraźnie wzmożone działanie terapeutyczne. Badacze podejrzewają jednak, że to nie tyle sama dieta zadziałała, a raczej beta-hydroksymaślan (BHB).

BHB to metabolit wytwarzany przez wątrobę w odpowiedzi na dietę ketogeniczną.

Jeśli wyniki wstępnych badań się potwierdzą, chorym w trakcie terapii zalecana będzie raczej suplementacja BHB, a niekoniecznie potencjalnie obciążająca dieta ketogenna.

Eliza Dolecka