Fosfor – właściwości. Jakie funkcje w organizmie pełni fosfor?

Fosfor to pierwiastek mineralny, który razem z wapniem i witaminą D odpowiada za zdrowe i mocne kości. Ponadto jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Jakie jeszcze funkcje w organizmie pełni fosfor? Jakie produkty są bogate w ten pierwiastek? Jakie są normy spożycia dla fosforu?

Fosfor to pierwiastek mineralny niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Przede wszystkim odpowiada on za zdrowe i mocne kości oraz zęby, jednak pełni także wiele innych ważnych funkcji w organizmie.

Spis treści

1. Fosfor - rola  w organizmie
2. Fosfor - skutki i objawy niedoboru
3. Fosfor – dawkowanie. Zalecane dzienne spożycie fosforu
4. Fosfor – u kogo występuje zwiększone zapotrzebowanie?
5. Fosfor – skutki i objawy nadmiaru
6. Fosfor – produkty, w których można znaleźć fosfor

Fosfor - rola  w organizmie

Fosfor w największych ilościach (około 85 proc.) znajduje się w kościach i zębach, w związku z tym (razem z wapniem) bierze udział w ich mineralizacji, a tym samym odpowiada za to, aby były zdrowe i mocne. Reszta tego składnika występuje w tkankach miękkich i błonach komórkowych, w budowie których również jest niezbędna jego obecność.

Poza tym fosfor można znaleźć w kwasach nukleinowych (DNA, RNA), tworzących kod genetyczny, w związku z tym jest ważnym nośnikiem informacji genetycznych. Pierwiastek ten uczestniczy także w przewodzeniu bodźców nerwowych, bierze udział w przemianach energetycznych i pomaga w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie.

Fosfor - skutki i objawy niedoboru

Fosfor powszechnie występuje w żywności, dlatego na ogół nie dochodzi do jego niedoboru w organizmie. Do deficytu tego pierwiastka może dojść u osób niedożywionych, z zaburzeniami wchłaniania, alkoholików, osób żywionych pozajelitowo i przy długotrwałym leczeniu nadkwaśności wodorotlenkiem glinu, tworzącym z fosforem związki niewchłaniające się w przewodzie pokarmowym.

Wówczas dochodzi do osłabienia mięśni i kości, a nawet do osteomalacji, czyli rozmiękania kości (inaczej krzywica dorosłych). Poza tym organizm staje się mniej odporny na zachorowania.

SPRAWDŹ >> Badanie biochemiczne krwi: fosfor (P) - normy

Objawami niedoboru fosforu są osłabienie, bóle mięśni, bóle kości, wymioty, zaburzenia oddychania i zaburzenia ze strony układu nerwowego, np. porażenia, parestezje, zaburzenia świadomości, dezorientacja, nudności, drgawki.

Warto wiedzieć, że przyswajalność fosforu jest znacznie mniejsza z produktów zbożowych czy warzyw strączkowych. Aby zwiększyć wchłanianie fosforu z tych produktów, należy zastosować ich odpowiednią obróbkę, np. namoczyć nasiona roślin strączkowych w wodzie przed gotowaniem czy wykonać fermentację ciasta przy produkcji pieczywa.

Objawy niedoboru fosforu

Zobacz galerię 7 zdjęć

Fosfor – u kogo występuje zwiększone zapotrzebowanie?

Zwiększone zapotrzebowanie na ten pierwiastek występuje przede wszystkim u dzieci i młodzieży (ze względu na okres intensywnego wzrostu).

Fosfor – skutki i objawy nadmiaru

Do nadmiaru fosforu w organizmie może dojść nie tylko w wyniku jego nadmiernego spożycia (z żywności lub w postaci suplementów), lecz także w wyniku niewydolności nerek czy uwalniania fosforu z kości czy komórek. Nie ma danych na temat przewlekłego zatrucia formami fosforu występującymi w żywności.

Z danych Instytutu Żywności i Żywienia wynika jedynie, że przy dużym spożyciu fosforu może nastąpić zwapnienie tkanek miękkich oraz wzrost porowatości kości, choć niektórzy naukowcy przekonują, że nadmiar fosforanów w diecie może powodować u dzieci nadpobudliwość, autyzm a nawet schizofrenię.

Ponadto nadmiar fosforu może się przyczynić do ograniczenia wchłaniania innych składników mineralnych, np. cynku, magnezu, żelaza, miedzi i wapnia. Należy pamiętać, że fosfor poprawia wchłanianie wapnia, pod warunkiem że ilość fosforu w diecie jest zbliżona do ilości wapnia.

Jeśli fosforu jest za dużo, przyczynia się on do wypłukiwania wapnia z kości. Warto wiedzieć, że witamina D wspomaga wchłanianie fosforu i wapnia oraz w utrzymaniu równowagi pomiędzy tymi dwoma pierwiastkami.

Objawami nadmiaru fosforu w organizmie są biegunki, nudności i wymioty.

Fosfor – produkty, w których można znaleźć fosfor

Szczególnie bogatym źródłem fosforu są sery podpuszczkowe, kasza gryczana, konserwy rybne i ryby wędzone spożywane wraz z ościami. Nie brakuje go także w podrobach, mięsie, ciemnym pieczywie i jajach.

Warto wiedzieć, że fosfor w postaci fosforanów (symbol E451 lub E452) jest używany w czasie procesów przetwarzania żywności, np. serów topionych, niektórych wędlin, pieczywa cukierniczego, napojów typu coca-cola, chleba, parówek, sera żółtego, deserów mlecznych, słodkich płatków śniadaniowych, jogurtów owocowych itp. Fosforany pełnią rolę m.in. stabilizatorów i regulatorów kwasowości, a także emulgatorów i przeciwutleniaczy.

Źródło: Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005

JAKICH WITAMIN I MINERAŁÓW CI BRAKUJE?

Pytanie 1 z 9

Jak określisz swoje samopoczucie?

Zmęczenie, poddenerwowanie, niepokój, zaburzenia snu, a nawet stany depresyjne to moja codzienność

Jestem apatyczna, najchętniej cały czas bym spała

Dokuczają mi zmęczenie, rozdrażnienie, kołatanie serca, a moje ciśnienie jest wyraźnie podwyższone

Czasem jestem zmęczona, ale odzyskuję siły po odpoczynku

Moje samopoczucie jest bardzo dobre

Następne pytanie

Monika Majewska