Zapalenie okostnej - przyczyny, objawy i leczenie

Zapalenie okostnej to stan zapalny tkanki, która otacza kości. Charakterystycznym objawem zapalenia okostnej jest nagły, szybko narastający i bardzo silny ból kości, który nie daje się złagodzić powszechnie dostępnymi środkami przeciwbólowymi. Jakie są przyczyny i pozostałe objawy zapalenia okostnej? Na czym polega leczenie?

Spis treści

1. Zapalenie okostnej - przyczyny
2. Zapalenie okostnej - objawy
3. Zapalenie okostnej - diagnostyka
4. Zapalenie okostnej - leczenie

Zapalenie okostnej to stan zapalny błony, która otacza kości. Okostna zbudowana jest z dwóch warstw: włóknistej, która jest obficie unaczyniona i unerwiona, oraz rozrodczej, która jest bogata w komórki biorące udział w tworzeniu tkanki kostnej. Okostna pełni ważne funkcje - chroni kość przed bezpośrednimi urazami, odżywia ją (przechodzące przez okostną naczynia krwionośne wnikają do tkanki kostnej). Poza tym okostna pełni funkcję regeneracyjną - bierze udział w procesie zrastania się kości w przypadku jej złamania (wówczas część komórek okostnej przekształca się w komórki kościotwórcze, dzięki czemu odłamki lepiej się zrastają), a także pobudza kość do wzrostu w okresie dojrzewania. Podobną funkcję pełni ozębna - tkanka tkanka wypełniająca przestrzeń pomiędzy ścianą kostną zębodołu a korzeniem zęba. Z tego powodu zapalenie ozębnej może być mylnie nazywane zapaleniem okostnej zęba.

Zapalenie okostnej - przyczyny

Ostre zapalenie okostnej może być wynikiem urazów lub przedostania się chorobotwórczych drobnoustrojów z okolicznych ognisk zapalnych (np. zapalenie szpiku kostnego) do okostnej. Tak dzieje się w przypadku zapalenia okostnej (ozębnej) zęba, którego przyczyną może być martwa miazga zęba, źle przeprowadzone leczenie kanałowe, próchnica, ubytki powstałe w wyniku starcia zębów czy zniszczony korzeń zęba.

Z kolei przewlekłe zapalenie okostnej może być następstwem szkodliwego wpływu promieniowania jonizującego albo zatrucia fosforem.

Wyróżnia się także przewlekłe zapalenie okostnej kości długich, które razem z pałeczkowatością palców i zapaleniem stawów składa się na zespół objawów osteoartropatii przerostowej. To choroba, której istotą jest nieprawidłowe rozrastanie się skóry oraz kości i która obejmuje głównie dystalne części kończyn - zwykle dalszą nasadę piszczeli, kości przedramienia, nadgarstków i stóp. Choroba ta najczęściej jest konsekwencją zmian chorobowych w obrębie klatki piersiowej (zwłaszcza niedrobnokomórkowego raka płuc).

Z kolei przewlekłe zapalenie okostnej występujące u niemowląt i dotyczące nasad kości długich, nosi nazwę zespołu Caffeya i Silvermana.

Zapalenie okostnej - objawy

• bardzo silny, uporczywy, promenujący ból kości. Ból zwykle pojawia się nagle i szybko narasta
• obrzęk, opuchlizna na objętą stanem zapalnym kością/zębem
• przy zapaleniu okostnej zęba pojawia się ból zęba, a także problem z otwieraniem ust, a co za tym idzie - z mówieniem, jedzeniem i piciem
• może pojawić się także ból głowy, ogólne złe samopoczucie i podwyższona temperatura

Zapalenie okostnej - diagnostyka

W przypadku podejrzenia zapalenia okostnej wykonuje się RTG kości/zęba.

Zapalenie okostnej - leczenie

Choremu podaje się antybiotyki, by zlikwidować stan zapalny. W niektórych przypadkach konieczne może być leczenie operacyjne. W przypadku zapalenia okostnej zęba rozwiązaniem może być jego usunięcie. W przeciwnym razie może dojść do powikłań w postaci ropnia zęba. Jeśli korona zęba nie jest bardzo zniszczona, lekarz może podjąć decyzję o leczeniu kanałowym, które coraz częściej przeprowadza się w trakcie jednej, a nie jak do niedawna, kilku wizyt. Niestety, czasami mimo wyleczenia stanu zapalnego, konieczne może być usunięcie zęba, by nie dopuścić do ponownego rozwoju zakażenia.

W przypadku osteoartropatii przerostowej konieczne jest leczenie choroby podstawowej.

Monika Majewska