Wirus RSV groźny dla niemowląt i seniorów. Komu przysługuje darmowa szczepionka?

Sezonowe infekcje często kojarzą się ze zwykłym przeziębieniem, jednak niektóre z nich mogą być wyjątkowo groźne. Mało kto zdaje sobie sprawę, że jeden z popularnych wirusów stanowi śmiertelne zagrożenie, przede wszystkim dla seniorów i niemowląt. Nowoczesna szczepionka na RSV zmienia zasady gry w ochronie najsłabszych, a jej dostępność w Polsce przeszła ostatnio prawdziwą rewolucję.

• Światowa Organizacja Zdrowia alarmuje, że wirus RSV jest śmiertelnym zagrożeniem zwłaszcza dla niemowląt i osób starszych
• Analizy CDC potwierdzają, że szczepionka zmniejsza ryzyko hospitalizacji u seniorów nawet o 70%
• Szczepienie kobiet w ciąży zapewnia dziecku ochronę przed ciężką infekcją w pierwszych miesiącach życia
• W Polsce szczepionka Abrysvo jest bezpłatna dla kobiet w ciąży oraz osób, które ukończyły 65 lat
• Już od października 2025 roku również drugi preparat dla seniorów trafi na listę leków refundowanych

Szczepionka na RSV dla seniorów. Czy warto się zaszczepić przeciwko RSV?

Nowe analizy potwierdzają, że szczepionki przeciwko wirusowi RSV (który wywołuje infekcje dróg oddechowych, często przypominające przeziębienie, ale szczególnie groźne dla seniorów i małych dzieci) zapewniają skuteczną i długotrwałą ochronę. Wyniki badań z udziałem szerokiej sieci placówek medycznych, opublikowane na łamach czasopisma „JAMA”, pokazują, że pojedyncza dawka szczepionki chroni osoby po 60. roku życia przed hospitalizacją przez co najmniej dwa sezony zachorowań.

W praktyce oznacza to, że łączne ryzyko trafienia do szpitala z powodu RSV spadło w tej grupie aż o 58%. Warto jednak wiedzieć, że ochrona ta może z czasem naturalnie słabnąć, ze skuteczności na poziomie 69% w pierwszym roku do 48% w drugim, co jednak wciąż jest znaczącym wsparciem dla organizmu.

Te obserwacje są zgodne z danymi zbieranymi w codziennej praktyce lekarskiej, które przytacza amerykańskie Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (CDC). Pokazują one, że szczepionki przeciw RSV zapobiegają około 80% wizyt na szpitalnych oddziałach ratunkowych i zmniejszają ryzyko hospitalizacji o 73-83% u dorosłych po sześćdziesiątce.

Podobne wnioski płyną z przeglądu danych od ponad 50 tysięcy pacjentów, który został udostępniony na platformie PubMed Central (PMC). Według tej analizy, preparaty takie jak Arexvy, Abrysvo i mResvia ograniczają konieczność leczenia szpitalnego z powodu RSV u seniorów o 55-70%, co pozwala czuć się bezpieczniej w sezonie infekcyjnym.

Szczepienie przeciw RSV w ciąży. Jak długo chroni dziecko przed infekcją?

Wirus RSV stanowi zagrożenie nie tylko dla osób starszych, ale przede wszystkim dla najmłodszych. Jak alarmuje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), każdego roku na świecie z powodu tego wirusa umiera około 100 tysięcy dzieci, a ponad 3,6 miliona wymaga leczenia w szpitalu. Sytuacja jest szczególnie dramatyczna w przypadku niemowląt, ponieważ połowa wszystkich zgonów dotyczy dzieci, które nie ukończyły jeszcze 6. miesiąca życia.

W odpowiedzi na te niepokojące dane, WHO po raz pierwszy wydała oficjalne zalecenia dotyczące ochrony przed RSV. Jako kluczowe strategie wskazano szczepienie kobiet w ciąży oraz podawanie niemowlętom gotowych przeciwciał monoklonalnych (specjalnych białek obronnych, które od razu chronią dziecko przed wirusem).

Skuteczność ochrony najmłodszych poprzez szczepienie przyszłych mam potwierdziło badanie BERNI, którego rezultaty przedstawiono w czasopiśmie „The Lancet Infectious Diseases”. Wykazało ono, że podanie szczepionki w trzecim trymestrze ciąży chroni niemowlęta w niemal 77% przed ciężką chorobą dolnych dróg oddechowych (czyli poważnymi infekcjami, jak zapalenie płuc, wymagającymi hospitalizacji).

Wspomniany wcześniej przegląd z platformy PMC również podaje, że preparat Abrysvo, przyjęty przez matkę, zapewnia dziecku ochronę na poziomie 68-72%. Wszystkie dostępne szczepionki pobudzają organizm do silnej reakcji obronnej, powodując od pięciu do siedmiu razy większą produkcję przeciwciał zdolnych unieszkodliwić wirusa, a ten wysoki poziom ochrony utrzymuje się nawet przez rok.

Czy szczepionka na RSV jest bezpieczna? Kto zaszczepi się za darmo?

Szczepionki przeciw RSV są powszechnie uznawane za bezpieczne, a ewentualne skutki uboczne mają najczęściej łagodny i krótkotrwały charakter. Najczęściej zgłaszane dolegliwości to ból w miejscu wstrzyknięcia (dotyczy około jednej czwartej zaszczepionych) oraz reakcje odczuwalne w całym ciele, takie jak zmęczenie czy ból głowy (występujące u 7-11% osób).

Poważne zdarzenia niepożądane zdarzają się bardzo rzadko, bo u mniej niż 1% pacjentów. Warto jednak wspomnieć, że amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zwróciła uwagę na niewielki wzrost ryzyka wystąpienia zespołu Guillain-Barré (bardzo rzadkiej choroby neurologicznej, w której układ odpornościowy atakuje nerwy) po podaniu szczepionek Abrysvo i Arexvy. Ryzyko to oszacowano na 7 do 9 przypadków na każdy milion podanych dawek.

W Polsce, gdzie tylko od stycznia do sierpnia tego roku odnotowano ponad 92 tysiące zakażeń RSV, wprowadzono ułatwienia w dostępie do ochrony. Zgodnie z komunikatem Ministerstwa Zdrowia, od 1 kwietnia szczepionka Abrysvo jest bezpłatna dla kobiet w ciąży (pomiędzy 24. a 36. tygodniem) oraz dla seniorów, którzy ukończyli 65 lat. Osoby w wieku od 60 do 64 lat mogą liczyć na 50% refundacji.

Co więcej, jak informuje „Gazeta Prawna”, od października na listę leków refundowanych trafi również drugi preparat, Arexvy, który będzie bezpłatny dla osób po 65. roku życia.

Szczepienia można wykonać w aptece, a NFZ pokrywa koszt ich podania przez farmaceutę. W ramach kampanii „Wygraj z RSV. Zaszczep się” eksperci zachęcają do rozważenia jednoczesnego szczepienia przeciw grypie i RSV, co staje się coraz bardziej popularnym rozwiązaniem w dbaniu o zdrowie w sezonie infekcyjnym.