Alarmujące dane: połowa zakażonych nie wie o chorobie
Według oficjalnych statystyk Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny w naszym kraju żyje około 30 tysięcy osób zakażonych wirusem HIV. To jednak tylko wierzchołek góry lodowej. Specjaliści nie mają wątpliwości: rzeczywista liczba nosicieli wirusa może być dwukrotnie wyższa. Problem w tym, że te osoby prowadzą normalne życie, nie wiedząc o zakażeniu, ponieważ nigdy nie zdecydowały się na badanie.
Prosty test, który zmienia wszystko
To milczenie wokół tematu chorób przenoszonych drogą płciową sprawia, że wielu pacjentów zwleka z diagnostyką. Wstyd, strach przed stygmatyzacją czy przekonanie, że „mnie to nie dotyczy" - to główne powody, dla których Polacy unikają testów na HIV.
- Wykonanie szybkiego testu na HIV pozwala łatwo sprawdzić, czy doszło do zakażenia wirusem. Dzięki wczesnej diagnozie osoba zakażona może natychmiast rozpocząć leczenie, które nie doprowadzi do rozwoju AIDS. Testy są szczególnie ważne dla osób aktywnych seksualnie, które miały wielu partnerów lub kontakt z krwią innych osób - mówi Marta Moskal, lekarz Podstawowej Opieki Zdrowotnej w Centrum Medycznym Scanmed w Poznaniu.
Test na HIV to dzisiaj badanie szybkie, bezbolesne i całkowicie poufne. Wynik można uzyskać już po kilkunastu minutach. Co najważniejsze, nowoczesne terapie antyretrowirusowe pozwalają osobom zakażonym żyć długo i w pełni zdrowia, pod warunkiem że leczenie zostanie wdrożone odpowiednio wcześnie.
Rewolucja w podstawowej opiece zdrowotnej
Jeszcze jakiś czas temu osoby chcące wykonać test na HIV lub otrzymać profilaktykę przedekspozycyjną musiały udać się do lekarza specjalisty – zazwyczaj zakaźnika. Wiązało się to z długim oczekiwaniem na wizytę, koniecznością uzyskania skierowania i często z obawą przed ujawnieniem swojej sytuacji. Ta bariera zniechęcała wielu pacjentów do diagnostyki.
Obecnie sytuacja diametralnie się zmieniła. Lekarze rodzinni zyskali nowe kompetencje w zakresie profilaktyki HIV. Mogą zlecać wykonanie w poradni darmowych testów przesiewowych oraz wypisywać recepty na farmakologiczną profilaktykę przedekspozycyjną (PrEP).
- Umożliwienie zrobienia takich testów u lekarza POZ to bardzo ważny krok w poszerzaniu dostępności i popularności profilaktyki HIV – podkreśla lek. Marta Moskal.
Co to jest PrEP i dla kogo jest przeznaczony?
PrEP, czyli profilaktyka przedekspozycyjna, to metoda zapobiegania zakażeniu wirusem HIV u osób niezakażonych, ale narażonych na kontakt z wirusem. Polega na regularnym przyjmowaniu leków antyretrowirusowych, które chronią przed zakażeniem nawet w przypadku kontaktu z wirusem.
Wcześniej dostęp do PrEP był ograniczony - receptę można było otrzymać wyłącznie od lekarza specjalisty, po wizycie kwalifikacyjnej i komplecie badań. Teraz cały proces można rozpocząć u lekarza pierwszego kontaktu, co znacznie usprawnia i przyspiesza wdrożenie profilaktyki. To istotny krok w ograniczaniu rozprzestrzeniania się wirusa HIV w Polsce.
Kto powinien wykonać test na HIV?
Lekarze rodzinni stali się pierwszą linią obrony w profilaktyce AIDS. Nie trzeba już wstydzić się rozmowy na ten temat - gabinet lekarza POZ to bezpieczne miejsce, gdzie można otwarcie porozmawiać o swoim zdrowiu seksualnym.
Test na nosicielstwo HIV powinny rozważyć przede wszystkim osoby, które:
- miały kontakt z krwią osoby zakażonej,
- wykonały tatuaż lub piercing sprzętem, który mógł nie być odpowiednio wysterylizowany,
- są aktywne seksualnie i miały wielu partnerów seksualnych,
- pracują w zawodach wiążących się z częstym kontaktem z krwią (służba zdrowia, służby ratunkowe),
- należą do grup wysokiego ryzyka zakażenia.
Osoby prowadzące aktywne życie seksualne powinny wykonywać test na HIV regularnie - raz na kilka miesięcy lub przynajmniej raz w roku.
Zlecając wykonanie testu na HIV, lekarz pierwszego kontaktu umożliwia wczesne rozpoznanie zakażenia i szybkie podjęcie leczenia. To z kolei drastycznie ogranicza ryzyko rozwoju AIDS oraz zapobiega dalszemu rozprzestrzenianiu się wirusa. Osoba leczona, u której wirusa nie stwierdza się we krwi, praktycznie nie może nikogo zakazić.
