Irygacja pochwy. Kiedy trzeba i na czym polega irygacja pochwy?

Irygacja pochwy to zabieg, który wciąż budzi wiele kontrowersji. Choć przez lata irygacja pochwy uchodziła za element dbania o higienę intymną, dziś coraz częściej mówi się o potencjalnych zagrożeniach, jakie może powodować. Czy irygacja naprawdę jest potrzebna? Kiedy może pomóc, a kiedy zaszkodzi? Poznaj fakty, zanim zdecydujesz się na irygację pochwy.

Spis treści

1. Irygacja pochwy - na czym polega 
2. Po co robi się irygację pochwy
3. Od nastolatki do seniorki. Zalecane badania ginekologiczne (kalendarz)
4. Na czym polega irygacja pochwy?
5. Jak NIE robić irygacji pochwy
6. Dlaczego nie powinno się robić irygacji pochwy
7. Wady irygacji pochwy
8. Irygacja pochwy a najczęstsze choroby
9. Zalety irygacji pochwy
10. Jak zadbać o zdrowie pochwy

Irygacja pochwy - na czym polega 

Irygacja pochwy to zabieg, który polega na przepłukaniu wnętrza pochwy przy użyciu wody lub specjalnie dedykowanych do tego celu substancji.

Niezbędne jest wykorzystanie irygatora, który należy umieścić w pochwie. Zabieg ten ma uchronić przed rozwojem infekcji intymnych lub zdecydowanie przyspieszyć leczenie już istniejących.

Po co robi się irygację pochwy

Irygacja pochwy ma służyć zdrowiu, ale niestety, ingerencja w biocenozę pochwy może prowadzić do zupełnie odwrotnego efektu.

To dlatego, że irygacja pochwy polega nie tylko na wybiórczej eliminacji patogenów, ale dochodzi do niszczenia także prawidłowej flory bakteryjnej, która stanowi obronę przed patogenami chorobotwórczymi.

Pochwa w warunkach prawidłowych kolonizowana jest przez szczepy pałeczek kwasu mlekowego, które utrzymują odpowiednie pH pochwy (kwaśne, poniżej 4,5), a tym samym stanowią linię obrony przed drobnoustrojami chorobotwórczymi.

Wspomniane bakterie zasiedlając pochwę blokują miejsce przyczepu dla bakterii chorobotwórczych, bowiem zajmują ich miejsce.

Od nastolatki do seniorki. Zalecane badania ginekologiczne (kalendarz)

Zobacz galerię 8 zdjęć

Na czym polega irygacja pochwy?

Irygacja pochwy (nazywana też płukaniem pochwy) to zabieg polegający na wprowadzaniu płynu do wnętrza pochwy w celu jej wypłukania. Płyny te mogą zawierać wodę, sól fizjologiczną, środki antyseptyczne lub zioła, i zwykle są aplikowane przy użyciu specjalnego irygatora – butelki z końcówką lub gruszki.

Na czym dokładnie polega irygacja pochwy? 

• Wprowadzenie płynu – końcówka irygatora jest umieszczana w pochwie.
• Przepłukanie wnętrza pochwy – płyn przepływa przez wnętrze pochwy i wypływa na zewnątrz, zabierając ze sobą naturalną wydzielinę, martwe komórki, bakterie itp.
• Zabieg trwa kilka minut, często wykonywany w łazience, w pozycji siedzącej lub stojącej nad wanną/toaletą.

Czy to jest potrzebne? W większości przypadków irygacja pochwy NIE jest zalecana przez ginekologów, ponieważ:

• Zaburza naturalną florę bakteryjną, co może prowadzić do infekcji grzybiczych, bakteryjnych i nawrotów zapaleń.
• Może podrażniać błonę śluzową i zwiększać ryzyko stanów zapalnych.
• Nie zapobiega ciążom ani infekcjom przenoszonym drogą płciową.
• Bywa stosowana po zaleceniu lekarskim (np. przy konkretnych infekcjach), ale nigdy profilaktycznie na własną rękę.

Jeśli masz pytanie o higienę intymną lub konkretne problemy zdrowotne, lepiej skonsultować się z ginekologiem – organizm kobiety ma zdolność samooczyszczania się i na ogół nie potrzebuje takich zabiegów.</p

Jak NIE robić irygacji pochwy

Pomimo, że irygacja pochwy polega na wypłukaniu pochwy przy użyciu wody lub specjalnie dedykowanych do tego substancji, to zdarza się, że kobiety używają do zabiegu domowe mieszanki czy napoje typu cola.

Takie domowe "wynalazki" i wprowadzanie ich do pochwy to duży błąd, który może prowadzić do trwałego uszkodzenia śluzówki pochwy.

Najczęściej stosowane preparaty to 5 proc. kwas octowy, mieszanki kwasów, utleniacze, preparat jodyny, pochodne mocznika i inne.

Chyba najlepszą selektywność przypisuje się kwasowi octowemu, który niszczy wybiórczo patogeny chorobotwórcze, pozostawiając pałeczki kwasu mlekowego.

Nadal przesłanki na temat korzyści irygacji pochwy są ograniczone.

Dlaczego nie powinno się robić irygacji pochwy

Według wielu ginekologów, nawet w sytuacji stwierdzonej infekcji intymnej nie rekomenduje się wykonywania irygacji pochwy.

Wiele danych sugeruje, że eliminacja flory bakteryjnej pochwy przyczynia się do rozwoju infekcji macicy, jajowodów.

Ponadto podejmowane są próby wykazania związku pomiędzy zabiegami oczyszczającymi a niepłodnością, aczkolwiek pozostaje to w fazie początkowej obserwacji.

Irygacja pochwy nie powinna być wykonywana w okresie ciąży, ponieważ może prowadzić do groźnych infekcji wewnątrzmacicznych.

Wady irygacji pochwy

Wady irygacji pochwy to przede wszystkim eliminacja pałeczek kwasu mlekowego, które pełnią funkcję ochronną. Konsekwencją nadmiernej dbałości o higienę są waginozy bateryjne czy też skłonność do innych infekcji, w tym takich, które przenoszone są drogą płciową.

Wiele kobiet jako zasadność wykonywania zabiegu irygacji pochwy podaje chęć oczyszczenia pochwy po menstruacji czy celem prewencji przed nieplanowaną ciążą.

Podczas irygacji dochodzi do powstania zwiększonego ciśnienia w pochwie, co przekłada się na rozwój infekcji wstępujących.

Dochodzi wówczas do zakażenia kanału szyjki macicy, jamy macicy, jajowodów czy samej jamy brzusznej. Podczas cyklu menstruacyjnego okresem, w którym zdecydowanie częściej dochodzi do zakażania jest owulacja, kiedy śluz szyjkowy jest rzadszy i bardziej obfity, a ujście zewnętrzne szyjki macicy ulega delikatnemu rozszerzeniu.

Taka ułatwiona transmisja patogenów może prowadzić do stanów zapalnych endometrium jajowodów czy otrzewnej. Konsekwencją takich zakażeń w przyszłości mogą być problemy z płodnością.

Irygacja pochwy a najczęstsze choroby

Stosowanie irygacji pochwy wiąże się ze zwiększonym prawdopodobieństwem chorób:

• Zapalenie narządów miednicy mniejszej określane skrótem PID, które jest efektem wnikania czynników etiologicznych bakteryjnej waginozy z niższych partii do wyższych pięter narządu rodnego pod wpływem wytworzonego wysokiego ciśnienia. Przewlekłe stany zapalne powodują trwałe uszkodzenie struktur narządu rodnego, co w efekcie może prowadzić do powstania innych zaburzeń, tj. ropień jajowodu i jajnika.

• Bakteryjna waginoza powstaje na skutek namnażania bakterii beztlenowych i tlenowych, z których najczęstsze to: Gardnerella vaiginalis, Mycoplasma hominis, Prevotella spp., Peptostreptococcus spp, Mobiluncus spp., Bacterioides spp. W fizjologicznych warunkach są rzadkością, dopiero pojawiają się po eliminacji pałeczek kwasu mlekowego. W ciąży w wielu sytuacjach bakteryjna waginoza pozostaje nierozpoznana i może przyczynić się do nadkażenia łożyska, błon płodowych, przedwczesnego pęknięcia błon płodowych czy w ostateczności do porodu przedwczesnego.

Nadal pozostaje do wyjaśnienia kwestia zwiększonego ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy u kobiet stosujących irygację pochwy. Wydaje się, że najbardziej niekorzystne działanie wykazują mieszanki dziegciu.

Zalety irygacji pochwy

Pomimo częściej wygłaszanych wad irygacji pochwy można odnaleźć kilka pozytywnych aspektów tego zabiegu. Irygacja pochwy u kobiet aktywnych seksualnie pozwala na przywrócenie optymalnego pH, które zostało zmienione z uwagi na obecność spermy.

Uważa się, że pozytywnego aspektu można dopatrywać się w przypadku kobiet cierpiących na drożdżycę, bowiem eliminacja flory pochwy, pozwala na usunięcie kolonii grzybów.

Z dostępnych na rynku mieszanek największe znaczenie przypisuje się tym, które zawierają kwas octowy, który z największym skutkiem pozwala selektywnie wyeliminować patogeny chorobotwórcze.

Jak zadbać o zdrowie pochwy

Troska o zdrowie pochwy to ważny temat, który często bywa pomijany lub spłycany. Oto praktyczne i poparte wiedzą medyczną sposoby, jak dbać o zdrowie pochwy:

• Unikaj nadmiernej higieny i irygacji

Pochwa ma naturalny mechanizm samooczyszczania. Zbyt częste mycie agresywnymi środkami, a zwłaszcza irygacje, mogą zaburzyć florę bakteryjną, co sprzyja infekcjom.

• Stosuj delikatne środki do higieny intymnej

Wybieraj produkty o neutralnym pH (około 4,5), bezzapachowe, bez SLS i alkoholu. Do mycia wystarczy woda lub łagodny płyn przeznaczony do okolic intymnych.

• Noś przewiewną bieliznę

Naturalne materiały (bawełna!) pozwalają skórze oddychać i zmniejszają ryzyko podrażnień i infekcji.

• Unikaj długotrwałego noszenia wilgotnych ubrań

Po treningu, pływaniu czy intensywnym poceniu się, szybko zmień bieliznę lub strój kąpielowy.

• Zadbaj o zdrową dietę i nawodnienie

Dieta bogata w błonnik, probiotyki (np. jogurt naturalny, kefir) oraz odpowiednia ilość płynów wspiera naturalną florę bakteryjną pochwy i jelit.

• Regularne badania ginekologiczne

Cytologia, USG i konsultacje ginekologiczne pomagają wykrywać zmiany chorobowe zanim pojawią się objawy.

• Bezpieczny seks i antykoncepcja

Stosowanie prezerwatyw zmniejsza ryzyko infekcji przenoszonych drogą płciową. Warto też unikać częstej zmiany partnerów seksualnych.

• Obserwuj swoje ciało

Upławy, swędzenie, pieczenie czy nieprzyjemny zapach to sygnały, że może być potrzebna konsultacja z lekarzem – nie bagatelizuj ich.

• Śpij bez bielizny 

Spanie bez bielizny ma więcej zalet, niż mogłoby się wydawać – i to nie tylko w kontekście komfortu! Brak bielizny to lepsza wentylacja okolic intymnych, co ogranicza wilgoć, która sprzyja namnażaniu się bakterii i grzybów – czyli zmniejsza ryzyko infekcji intymnych.

Bielizna, zwłaszcza z syntetyków, może uciskać, ocierać i powodować mikrourazy skóry. Spanie nago lub tylko w luźnej piżamie daje skórze odpocząć.

Zbyt ciasna lub nieprzewiewna bielizna może zakłócać równowagę mikrobiomu. Spanie bez bielizny sprzyja zachowaniu naturalnej równowagi i zmniejsza ryzyko stanów zapalnych.

Katarzyna Głuszak

lek. Agnieszka Żalińska