Kiedy mycie rąk może szkodzić? Zaskakujące fakty o higienie

Codzienne mycie rąk to dla wielu z nas odruch. Okazuje się jednak, że w pewnych warunkach ta prosta czynność może paradoksalnie szkodzić zdrowiu. Skuteczna higiena rąk zależy od kilku czynników, o których istnieniu większość osób nie wie, a które mają kluczowe znaczenie.

• Paradoksalnie, mycie rąk w pewnych warunkach może zwiększać liczbę patogenów zamiast je usuwać. Badanie opublikowane w bazie PMC ujawnia, że co czwarty dozownik mydła w publicznej toalecie bywa siedliskiem bakterii.
• Globalne analizy potwierdzają, że dla miliardów ludzi największą barierą nie jest brak wiedzy, lecz fizyczny brak mydła.
• Nawet w szpitalach niewygodny dostęp do umywalki jest jedną z kluczowych przyczyn zaniedbań higienicznych.
• Choroby skóry takie jak egzema stanowią często pomijaną, bolesną przeszkodę w regularnym myciu rąk.

Dlaczego brak mydła zagraża zdrowiu miliardów ludzi na świecie?

Mogłoby się wydawać, że mydło to absolutna podstawa, dostępna dla każdego. Okazuje się jednak, że dla miliardów ludzi na świecie jest to wciąż luksus, a jego brak stanowi główną przeszkodę w dbaniu o zdrowie.

Jak czytamy na łamach czasopisma naukowego „BMJ Global Health”, to właśnie niedostępność mydła w domach, szkołach czy miejscach publicznych jest największą barierą dla higieny rąk. Serwis bioengineer.org, powołując się na te wyniki, podkreśla, że problem nie leży w braku wiedzy, a w braku fizycznych możliwości.

Skala zjawiska jest ogromna. Według przeglądu dostępnego w bazie PubMed Central (PMC), czyli wielkim internetowym archiwum publikacji naukowych, aż 30% światowej populacji nie ma w domu dostępu do tak podstawowego udogodnienia, jak miejsce do mycia rąk z wodą i mydłem.

Konsekwencje tych zaniedbań są niestety bardzo poważne. Analiza przytoczona w bazie PMC dowodzi, że tak prosta czynność jak umycie rąk mydłem może zmniejszyć ryzyko chorób biegunkowych i groźnych infekcji dróg oddechowych o ponad 20%. Szczególnie martwi sytuacja najmłodszych. To samo źródło szacuje, że niemal połowa szkół na świecie nie zapewnia uczniom podstawowych warunków do higieny.

Na szczęście, waga problemu została dostrzeżona na najwyższym szczeblu. Wyniki wspomnianych badań stały się fundamentem dla nowych, globalnych wytycznych dotyczących higieny rąk, które, jak informuje bioengineer.org, mają zostać wkrótce opublikowane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) i UNICEF. To ważny krok w kierunku realnych zmian.

Masz dostęp do mydła, a i tak nie myjesz rąk? To nie zawsze twoja wina

Okazuje się jednak, że nawet tam, gdzie mydło jest, pojawiają się inne, często niewidoczne na pierwszy rzut oka przeszkody. Jak wykazała obszerna analiza badań opublikowana w bazie PMC, nawet w szpitalach główną barierą dla personelu medycznego bywa niewygodny dostęp do umywalek, wody czy środków do dezynfekcji.

Co więcej, czasem sama infrastruktura może stanowić zagrożenie. Badanie przytoczone w PMC ujawniło niepokojący fakt: co czwarty dozownik mydła z możliwością wielokrotnego napełniania w publicznych toaletach w USA był siedliskiem bakterii. W takiej sytuacji mycie rąk, zamiast chronić, może paradoksalnie zwiększać liczbę patogenów oportunistycznych (mikroorganizmów, które stają się groźne, gdy nasz organizm jest osłabiony).

Problemy z infrastrukturą to nie wszystko. Jak zauważa serwis bioengineer.org, równie ważna jest nasza psychika, a konkretnie motywacja i trudność w wyrobieniu sobie nawyku. Wiele kampanii promujących higienę nie bierze pod uwagę tych ludzkich aspektów.

Istnieje też kolejna, często pomijana bariera, jaką są problemy zdrowotne. Według danych National Eczema Association, ponad 31 milionów ludzi w samych Stanach Zjednoczonych cierpi na egzemę. Dla nich częsty kontakt ze składnikami niektórych mydeł to bolesne doświadczenie, które podrażnia skórę i skutecznie zniechęca do regularnego mycia rąk, nawet jeśli doskonale zdają sobie sprawę z jego wagi.

Publiczne toalety w Polsce. Co irytuje nas w nich najbardziej?

Chociaż globalne statystyki mogą wydawać się odległe, problemy z infrastrukturą sanitarną dotyczą również Polski. Z badania przeprowadzonego przez Formica Group wynika, że aż 85% z nas uważa, iż typowa publiczna toaleta jest daleka od ideału. Co ciekawe, jako główny mankament niemal połowa ankietowanych wskazała brak papieru toaletowego, co pokazuje, że problem niewystarczającego zaopatrzenia w podstawowe środki higieny jest nam dobrze znany. Polskie prawo, na przykład poprzez Rozporządzenie Ministra Infrastruktury, określa co prawda minimalne wymiary kabin, ale same przepisy nie są w stanie zagwarantować czystości i stałego dostępu do mydła czy ręczników.

Na szczęście rośnie też świadomość Polaków, co widać w licznych inicjatywach edukacyjnych. Dobrym przykładem jest Światowy Dzień Higieny Rąk, obchodzony 5 maja, który jest promowany przez instytucje państwowe, o czym informuje portal Gov.pl. Z tej okazji Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Pediatrycznych zorganizowało nawet akcję jednoczasowej higieny rąk.

Jednocześnie z pomocą przychodzi technologia. Jak wskazuje serwis binz.pl, najnowsze trendy w projektowaniu toalet publicznych skupiają się na inteligentnych systemach, które umożliwiają bezdotykową obsługę, automatyczne spłukiwanie i dezynfekcję.