Czy denga dotrze do Polski? Ekspertka medycyny tropikalnej nie ma złudzeń

Coraz cieplejsze lata, łagodniejsze zimy i migracja owadów sprawiają, że choroby dotąd kojarzone wyłącznie z tropikami mogą pojawić się bliżej nas. Czy wirus dengi – przenoszony przez komary i odpowiedzialny za miliony zachorowań rocznie – może dotrzeć do Polski? Eksperci nie mają złudzeń: to scenariusz, który może się ziścić.

Denga – co to jest? Objawy dengi

Denga (gorączka denga) to ostra, wirusowa choroba tropikalna przenoszona przez komary, głównie z gatunku Aedes aegypti i Aedes albopictus. Wywoływana jest przez wirusa dengi (DENV), należącego do rodziny Flaviviridae. Istnieją cztery różne serotypy wirusa (DENV-1 do DENV-4), co oznacza, że osoba może zachorować na dengę więcej niż raz w życiu.

Pierwsze objawy pojawiają się zazwyczaj 4–10 dni po ukąszeniu przez zakażonego komara. Choroba może przebiegać łagodnie lub mieć cięższy przebieg (tzw. gorączka krwotoczna denga lub zespół wstrząsu denga).

Najczęstsze objawy to:

• wysoka gorączka (do 40°C)
• silne bóle głowy, szczególnie za oczami
• bóle mięśni, stawów i kości (stąd potoczna nazwa "łamiąca kości")
• nudności, wymioty
• wysypka przypominająca odrę, pojawiająca się po kilku dniach
• uczucie silnego zmęczenia i osłabienia

W cięższych przypadkach (denga krwotoczna) pojawiają się krwawienia z nosa i dziąseł, siniaki bez urazu, spadek liczby płytek krwi, wyciek osocza i niewydolność narządowa, wstrząs i zagrożenie życia.

TO TEŻ MOŻE CIĘ ZAINTERESOWAĆ: Gorączka krwotoczna: rodzaje, objawy, leczenie

Czy można zachorować na dengę w Polsce

Bezpośrednią przyczyną dengi jest zakażenie wirusem DENV, który przenoszony jest przez komary. Do zakażenia dochodzi poprzez ukąszenie zakażonego komara z rodzaju Aedes. Rzadziej przyczyną może być np. przetoczenie krwi, transplantację organów, zakażenie z matki na dziecko. Czynniki sprzyjające rozprzestrzenianiu choroby:

• zmiany klimatyczne i globalne ocieplenie
• urbanizacja i zwiększona mobilność ludzi
• obecność komarów Aedes również w strefie umiarkowanej (np. południowa Europa)

- Jak dotąd przypadki dengi w Polsce rozpoznawane są wyłącznie u osób powracających z podróży do regionów tropikalnych i subtropikalnych – czyli tych miejsc, w których choroba ta, wywoływana przez flawiwirusa przenoszonego przez komary, występuje najczęściej 

- komentuje w rozmowie z Medycyną Praktyczną dr n. med. Agnieszka Wroczyńska z Rodzinnej Poradni Medycyny Podróży Szpitala im. M. Płażyńskiego w Gdańsku.

Dziecięce choroby zakaźne

Zobacz galerię 5 zdjęć

U większości osób denga przebiega łagodnie i ustępuje samoistnie, ale:

• choroba może prowadzić do poważnych powikłań, a nawet śmierci (szczególnie u dzieci)
• kolejna infekcja innym serotypem zwiększa ryzyko ciężkiej postaci dengi
• rekonwalescencja może trwać tygodnie, z długim okresem osłabienia
• u części pacjentów dochodzi do trwałego uszkodzenia narządów przy ciężkim przebiegu

- Aby doszło do lokalnej transmisji dengi, muszą zostać spełnione dwa główne warunki: obecność odpowiedniego wektora, czyli przenosiciela choroby, oraz sprzyjające warunki klimatyczne. W Polsce komary z rodzaju Aedes, które są kompetentnymi wektorami dengi, nie występują powszechnie. Również nasze warunki klimatyczne nie sprzyjają miejscowej transmisji wirusa

- uspokaja dr n. med. Agnieszka Wroczyńska.

Leczenie dengi i zapobieganie

Nie istnieje specyficzne leczenie przeciwwirusowe dengi. Leczenie jest objawowe i polega na:

• obniżaniu gorączki (paracetamol – nie stosuje się ibuprofenu czy aspiryny ze względu na ryzyko krwawień)
• nawadnianiu doustnym lub dożylnym
• monitorowaniu parametrów krwi (zwłaszcza liczby płytek i hematokrytu)
• hospitalizacji w przypadku ciężkiego przebiegu

Dostępna jest szczepionka (Dengvaxia), ale jej stosowanie jest ograniczone do osób, które wcześniej przeszły zakażenie wirusem dengi. Jak komentuje ekspertka dr n. med. Agnieszka Wroczyńska: 

- Warto jednak mieć świadomość, że odpowiednie warunki dla transmisji dengi są już obecne w południowej Europie – nie tylko w tropikach, ale także w krajach basenu Morza Śródziemnego.

W sezonie letnim 2023 roku we Włoszech i we Francji odnotowano kilkadziesiąt miejscowych przypadków zakażeń wirusem dengi, w tym także na obszarze metropolitalnym Rzymu.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: CHOROBY TROPIKALNE: legionelloza (choroba legionistów), gorączka zachodniego Nilu, leiszmanioza

Denga w Europie i w Polsce 

Choć denga przez wiele lat była chorobą głównie tropikalną, w ostatnich latach pojawia się coraz częściej w Europie. Dotyczy to zwłaszcza krajów południowych, takich jak:

• Francja
• Włochy
• Hiszpania
• Portugalia (zwłaszcza Madera)
• Chorwacja

W 2024 roku odnotowano rekordową liczbę lokalnych zakażeń w Europie. Przypadki autochtoniczne (czyli takie, gdzie zakażenie nastąpiło na miejscu, a nie było zawleczone z podróży) świadczą o obecności komarów Aedes i lokalnym rozprzestrzenianiu się wirusa. WHO i ECDC monitorują sytuację z niepokojem, podkreślając konieczność działań profilaktycznych, takich jak kontrola populacji komarów i edukacja zdrowotna. Dr n. med. Agnieszka Wroczyńska na łamach Medycyny Praktycznej potwierdza: 

- Wraz ze zmianami klimatycznymi i ociepleniem, istnieje realna szansa, że w ciągu kilkudziesięciu lat – a być może nawet szybciej – w Polsce pojawią się warunki umożliwiające lokalną transmisję dengi.

Katarzyna Głuszak