BMI może zmylić! Nawet szczupli mają serce starsze o 10 lat przez "ukryty tłuszcz"

Wiele osób czuje satysfakcję, gdy waga pokazuje prawidłową liczbę kilogramów. Okazuje się jednak, że nawet szczupła sylwetka nie jest gwarancją zdrowego i młodego serca. Prawdziwe zagrożenie stanowi bowiem ukryty głęboko w jamie brzusznej tłuszcz trzewny, który postarza układ krążenia niezależnie od tego, co pokazuje wskaźnik BMI.

• Najnowsza analiza ujawnia, że ukryty tłuszcz trzewny postarza serce nawet u osób z prawidłowym BMI. To oznacza, że wskaźnik BMI nie jest już wystarczającym miernikiem ryzyka kardiologicznego.
• Badania naukowe dowodzą, że lokalizacja tłuszczu w ciele jest ważniejsza niż całkowita masa ciała.
• Nawet regularna aktywność fizyczna może nie chronić serca przed stanem zapalnym wywołanym przez ukryty tłuszcz.
• Eksperci wskazują, dlaczego męska budowa typu „jabłko” jest szczególnie niebezpieczna dla układu krążenia.

BMI w normie a tłuszcz trzewny. To może postarzać twoje serce

Często skupiamy się na liczbie, którą widzimy na wadze, wierząc, że to ona jest głównym wyznacznikiem naszego zdrowia. Jednak najnowsze doniesienia ze świata nauki pokazują, że prawdziwe zagrożenie może kryć się znacznie głębiej. Analiza danych od ponad 21 tysięcy osób, której wyniki opublikowano na łamach „European Heart Journal”, przynosi ważne wnioski. Naukowcy, korzystając z zaawansowanej sztucznej inteligencji, przyjrzeli się obrazom serc i naczyń krwionośnych, aby określić tak zwany „wiek serca” - czyli jego faktyczny stan biologiczny, który może różnić się od naszego wieku w dowodzie.

Okazało się, że jednym z kluczowych czynników postarzających serce jest nadmiar tłuszczu trzewnego. To specyficzny rodzaj tłuszczu, który gromadzi się głęboko w jamie brzusznej, otulając narządy takie jak wątroba czy jelita.

Co najbardziej zaskakujące, problem ten dotyczy również osób, których wskaźnik masy ciała BMI mieści się w normie. Tłuszcz trzewny jest bowiem aktywny metabolicznie, co oznacza, że produkuje substancje wywołujące w organizmie przewlekły stan zapalny i tym samym przyspiesza starzenie się układu krążenia.

Tłuszcz na brzuchu i na biodrach. Który jest groźniejszy dla serca?

To, gdzie w naszym ciele gromadzi się tłuszcz, ma fundamentalne znaczenie dla zdrowia serca. Badacze z Icahn School of Medicine dowiedli, że wysoki poziom tłuszczu okołosercowego (warstwy tłuszczu otaczającej serce niczym zbyt ciasny płaszcz) zwiększa ryzyko niewydolności tego organu.

Dzieje się tak, ponieważ cząsteczki tłuszczu mogą wnikać bezpośrednio do kardiomiocytów (komórek budujących mięsień sercowy), zakłócając ich zdolność do efektywnego pompowania krwi. Z kolei inna analiza, opublikowana we wspomnianym „European Heart Journal”, wskazuje, że każdy dodatkowy procent tłuszczu międzymięśniowego podnosi ryzyko poważnych chorób serca o 7%.

Rozmieszczenie tłuszczu w ciele jest też silnie związane z płcią i genami. U mężczyzn budowa typu „jabłko”, z tłuszczem gromadzącym się głównie w okolicach brzucha, jest wyraźnym sygnałem ryzyka przedwczesnego starzenia się serca. U kobiet natomiast budowa typu „gruszka”, gdzie tłuszcz odkłada się na biodrach i udach, wydaje się mieć działanie ochronne. Naukowcy łączą to z działaniem estrogenów (żeńskich hormonów płciowych), które przed okresem menopauzy pomagają chronić układ krążenia.

Co więcej, badanie z University of Molise pokazało, że tłuszcz nasierdziowy (znajdujący się bezpośrednio na powierzchni serca) może zaburzać pracę autonomicznego układu nerwowego (części systemu nerwowego, która automatycznie kontroluje np. bicie serca), spowalniając powrót tętna do normy po wysiłku.

Leki na odchudzanie chronią serce?

Problem otyłości i związanych z nią chorób serca jest niezwykle aktualny także w naszym kraju. Według szacunków NCD Risk Factor Collaboration, w najbliższym czasie z otyłością może zmagać się co czwarta kobieta i niemal co trzeci mężczyzna w Polsce. Nowe polskie wytyczne Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości wskazują, że nadwagę ma już 38% dorosłej populacji.

Te liczby mają realne przełożenie na system opieki zdrowotnej, co potwierdza raport Narodowego Funduszu Zdrowia. Wydatki na leczenie konsekwencji otyłości wzrosły w ostatnich latach niemal trzykrotnie. Także polscy naukowcy z Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego potwierdzili, że u pacjentów z niewydolnością serca dochodzi do niekorzystnej przebudowy tłuszczu nasierdziowego, co podkreśla wagę tego problemu.

Na szczęście medycyna oferuje coraz nowocześniejsze rozwiązania. Badanie opublikowane w „European Heart Journal” wykazało, że leki z grupy agonistów receptora GLP-1, takie jak semaglutyd, mogą znacząco zmniejszać objętość szkodliwego tłuszczu trzewnego. Inne doniesienia z bazy publikacji medycznych PubMed potwierdzają, że leki te łagodzą również stan zapalny w tkance tłuszczowej wokół serca.

Jeszcze większy potencjał wydaje się mieć tirzepatyd, który, jak pokazują dane z badań klinicznych, może prowadzić do znacznej utraty wagi. Te nowoczesne terapie dają nadzieję na skuteczniejszą walkę z ukrytym tłuszczem, pokazując, że dbanie o zdrowie serca to coś więcej niż tylko kontrolowanie wagi – to przede wszystkim troska o to, co dzieje się wewnątrz naszego ciała.

Źródła:

• Prevention.com: https://www.prevention.com/health/health-conditions/a36610172/pericardial-fat-heart-failure-study/
• PubMed Central (PMC): https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11832212/
• European Heart Journal: https://academic.oup.com/eurheartj/advance-article/doi/10.1093/eurheartj/ehaf553/8237967
• PubMed: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/40471762/
• swiatsupli.pl: https://swiatsupli.pl/blog/nowe-wytyczne-leczenia-otylosci-na-2025-rok-kluczowe-rekomendacje-polskiego-towarzystwa-leczenia-otylosci/
• Medonet.pl: https://www.medonet.pl/biznes-system-i-zdrowie/liderzy-ochrony-zdrowia,tluszcz-na-sercu–polscy-badacze-z-cmkp-autorami-wyjatkowych-doniesien,artykul,46649281.html