Szokujące wyniki badań. Co piąty Polak uzależniony od pracy

Co piąty Polak spełnia kryteria pracoholizmu – wynika z badań Centrum Profilaktyki Społecznej. Uzależnienie od pracy dotyka lekarzy, prawników, budowlańców i kurierów, prowadząc do poważnych problemów zdrowotnych i kryzysów rodzinnych. Eksperci wskazują, że pracoholizm w Polsce staje się cichą chorobą społeczną.

Z badań przeprowadzonych przez Centrum Profilaktyki Społecznej wynika, że pracoholizm w Polsce jest zjawiskiem znacznie powszechniejszym, niż się wydaje. Aż 7,8 proc. respondentów otwarcie przyznało się do uzależnienia od pracy, jednak zastosowanie szczegółowych kryteriów diagnostycznych ujawniło, że problem dotyczy realnie jednej piątej zatrudnionych.

Według socjologa dr. Mariusza Z. Jędrzejki, źródła problemu mają przede wszystkim charakter ekonomiczny i aspiracyjny. – „Źródła pracoholizmu są w dużej mierze materialno-ekonomiczne. To nie tylko kredyt hipoteczny czy rata leasingowa, ale także potrzeba prestiżu i porównywania się z innymi” – podkreślił badacz.

Objawy i skutki pracoholizmu

Objawy pracoholizmu często są bagatelizowane. Wielogodzinne przebywanie w pracy, brak czasu dla rodziny, rezygnacja z odpoczynku i ciągła potrzeba kontroli to tylko niektóre z nich. Skutki pracoholizmu obejmują poważne konsekwencje zdrowotne – od problemów kardiologicznych, przez zaburzenia psychiczne, po uzależnienia od alkoholu i substancji psychoaktywnych. Jak pokazują badania, ponad 70 proc. osób związanych z branżą rozrywkową przyznaje się do codziennego spożywania alkoholu. Wśród prawników odsetek ten sięga niemal połowy. Pracoholizm a zdrowie to powiązanie, które nie pozostawia złudzeń – długotrwałe przeciążenie organizmu odbija się na kondycji fizycznej i psychicznej.

Zawody szczególnie narażone na pracoholizm

Najwyższe wskaźniki uzależnienia od pracy stwierdzono w zawodach medycznych, prawniczych, transportowych i budowlanych. Pracoholizm w zawodach medycznych objawia się przede wszystkim wśród lekarzy, którzy mimo wysokich zarobków biorą kolejne dyżury, by utrzymać tempo i poziom życia. Podobnie wygląda sytuacja w branży prawniczej – wielu prawników uzależnia swoją tożsamość od sukcesów zawodowych. Pracoholizm w prawie wiąże się z ciągłą dostępnością dla klientów i pracą pod presją terminów. W budownictwie zjawisko ma inne podłoże. Pracoholizm w budownictwie dotyka osób prowadzących jednoosobowe działalności gospodarcze, które pracują po 15–16 godzin dziennie, także w weekendy. Z kolei kurierzy średnio spędzają w pracy 11 godzin dziennie.

Pracoholizm a rodzina i życie prywatne

Choć wiele osób z dumą mówi o swoich osiągnięciach zawodowych, cena bywa dramatyczna. Pracoholizm a rodzina to temat, który powraca w relacjach terapeutów. Dzieci pracoholików spędzają czas samotnie, a małżonkowie po latach „małżeństwa na odległość” nie potrafią odnaleźć się we wspólnym życiu. Jak zaznacza dr Jędrzejko, w Polsce pracoholizm nie rodzi się z biedy, lecz z pragnienia życia ponad siły. Lekarze z sześciocyfrowymi zarobkami, przedsiębiorcy kolekcjonujący luksusowe samochody, rzemieślnicy wierzący, że „nikt nie zrobi tego lepiej” – wszyscy oni padają ofiarami tej samej pułapki.

Jak walczyć z pracoholizmem?

Eksperci są zgodni – wyjście z tego uzależnienia jest trudniejsze niż w przypadku alkoholu czy innych substancji. „Alkohol można odstawić. Kredytu – nie” – podkreślają badacze. Dlatego proponują metodę tzw. „złotych wysp”: wyznaczania w kalendarzu małych fragmentów czasu tylko dla siebie. Spacer, dzień wolny czy weekend offline mogą zatrzymać spiralę pracy ponad siły. Choć Polacy są narodem ambitnym i kreatywnym, leczenie pracoholizmu wymaga świadomości, że życie nie może składać się wyłącznie z pracy. Doba ma tylko 24 godziny, a – jak obrazowo ujął jeden z badanych kierowców – „człowiek jedzie, jedzie… i nawet nie wie, kiedy wypadł z zakrętu”.

Badania nad pracoholizmem w Polsce jasno pokazują, że to rosnący problem społeczny. Coraz więcej osób spełnia kryteria uzależnienia od pracy, a jego konsekwencje dotykają nie tylko zdrowia, ale też życia rodzinnego. Pracoholizm to choroba cywilizacyjna XXI wieku, która wymaga uwagi i działań profilaktycznych.

Romana Makówka