Gencjana farbuje, woda utleniona szczypie, oktenidyną straszą. To co na zranienia?

Jeszcze nie tak dawno lekarze mówili, że drobne ranki wystarczy przemyć czystą wodą, ewentualnie zabezpieczyć plasterkiem z jałowym gazikiem, by chronić je przed zabrudzeniem. Dziś przyznają, że bezpieczna ochrona przeciwbakteryjna nie zaszkodzi. Tylko jaką wybrać?

"Szczypie, czyli się goi"? Jeden z najgorszych mitów dotyczących odkażania ran wciąż ma się dobrze. Ból i pieczenie to znak, że dodatkowo podrażniasz ranę.

Sprawdź, czym zastąpić nadal popularne, przestarzałe metody, by bezpiecznie i skutecznie zabezpieczyć drobne ranki, zmorę nie tylko na wakacjach.

Popularne sposoby na rany - tego lepiej nie rób

Wciąż są w wielu domowych apteczkach i kuszą, by uporać się z ich pomocą, kiedy się skaleczymy czy pojawi się drobny wyprysk. To jednak kiepski pomysł.

• Woda utleniona - faktycznie działa odkażająco, ale jednocześnie drażniąco. Może opóźniać gojenie się ran. Medycy zalecają ją do trudno gojących się, zainfekowanych ran, ale nie do świeżych skaleczeń.
• Jodyna i gencjana, choć kiedyś popularne, barwią ranę, co utrudnia ocenę procesu gojenia. Coraz trudniej je kupić, bo po prostu nie ma chętnych na pobrudzenie ubrań i jednak mizerne efekty.
• Spirytus, także salicylowy, często powoduje dodatkowe podrażnienia i opóźnia proces gojenia rany. Jeszcze do 2010 roku był zalecany nawet do odkażania pępków noworodków, ale badania wykazały, że opóźnia gojenie i zadaje niepotrzebny ból.

To może po prostu czysta woda?

Gdy modne były tłuste maści domowej roboty, zanieczyszczające rany, a także drażniące preparaty o wątpliwej skuteczności, faktycznie wielu medyków radziło, by ograniczyć się do czystej wody i nie zaszkodzić sobie bardziej.

Przemywanie ran czystą wodą jest bezpieczne, ale nie chroni przed zakażeniem. Niektórzy lekarze wciąż to zalecają, ale warto rozważyć lepsze opcje.

Preparaty z oktenidyną – to warto o nich wiedzieć

Preparaty z oktenidyną i fenoksyetanolem zyskały popularność jako bezbarwne, niealergizujące i bezbolesne środki do odkażania ran. Działają ochronnie nawet do 24 godzin. Zdetronizowały spirytus i wodę utlenioną, są popularne i cenione nie tylko na urlopie.

Jednak wokół tych preparatów narosło wiele kontrowersji, zwłaszcza w internecie. Krytyka dotyczy głównie oktenidyny i fenoksyetanolu, składników aktywnych w popularnych preparatach.

Początkowo obawy dotyczyły oktenidyny, ale kiedy okazało się, że jest zalecana nawet do odkażania pępków noworodkom, pojawiły się dla odmiany sygnały o "potencjalnej toksyczności" fenoksyetanolu w przypadku wdychania lub połknięcia.

Mgr farm. Marcin Korczyk, znany jako "Pan Tabletka", już dawno rozprawił się z tymi obawami, podkreślając, że ewentualne działanie toksyczne zależy od dawki. "Fenoksyetanol w stężeniu 2 proc. – w leku do doraźnego stosowania, w razie uzasadnionej potrzeby, jest OK. W mojej opinii Octenisept jest dobrym i skutecznym lekiem" – wyjaśniał na swojej stronie.

Jak dbać o skórę latem?

Zobacz galerię 7 zdjęć

Preparaty ze srebrem: spory wybór preparatów

Niewątpliwie srebro wykazuje silne właściwości przeciwdrobnoustrojowe i skutecznie odkaża ranę. Co ważne, bakterie nie potrafią wytworzyć oporności na srebro.

W postaci nanocząsteczek srebro działa jeszcze skuteczniej, ponieważ oddziałuje na drobnoustroje większą powierzchnią.

Nie próbuj samodzielnie leczyć poważniejszych ran srebrem. Od tego jest lekarz - to on może zdecydować, czy takie rozwiązanie ma sens. Przy drobnych zranieniach możesz jednak o tym pomyśleć. Rynek oferuje spory wybór.

Preparaty ze srebrem dostępne są w różnych formach:

• maści: stosowane na rany, odleżyny i oparzenia, gdy potrzebne jest dodatkowe nawilżenie,
• toniki: przeznaczone do przemywania skóry, np. w trądziku,
• aerozole: stosowane na rany wysiękowe i otarcia, optymalne do wygodnego zabezpieczenia ranki,
• opatrunki: przeznaczone do zabezpieczania ran, zwłaszcza tych z wysiękiem.

Jak odkażać rany, krok po kroku

1. Umyj ręce: jeśli opatrujesz cudze rany, twoje ręce muszą być czyste, a najlepiej zdezynfekowane.
2. Przemyj ranę: świeże rany, które nie wymagają zszycia, wystarczy dokładnie przemyć pod bieżącą wodą. Strumień wody kieruj nieco wyżej, by nie lać jej bezpośrednio na ranę. Można też użyć szarego mydła bez dodatków zapachowych
3. Osusz ranę: oczyszczone miejsce zranienia ostrożnie osusz jałowym opatrunkiem. Unikaj papierowych ręczników, bo drobinki papieru mogą dostać się do rany i spowodować infekcję.
4. Zastosuj środek odkażający: użyj preparatu z oktenidyną lub ze srebrem.

Źródła:

• Sopata M., Jawień A., Mrozikiewicz- Rakowska B., i wsp. “Wytyczne postępowania miejscowego w ranach niezakażonych, zagrożonych infekcją oraz zakażonych – przegląd dostępnych substancji przeciwdrobnoustrojowych stosowanych w leczeniu ran. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran” 2020; 17:1-21
• Assadian O., Pilcher M., Antunes at al. Facilitating wound bed preparation Properties and clinical efficacy of octenidine and octenidine-based products in modern wound management. J. Wound Care 2016; 25: 3, s.1-S28
• https://leki.pl/poradnik/masc-ze-srebrem-na-rany-bez-recepty/
• Bezpieczeństwo i wykorzystanie nanocząstkowego srebra w zakażeniach o etiologii bakteryjnej. M. Pawłowska, A. Stańczak, Ł. Pijarczyk, I. Papka, P. Czajka, P. Hudemowicz, M. Pięta, A. Grudniak. ZAKAŻENIA XXI WIEKU 2018;1(6)
• https://pantabletka.pl/

Eliza Dolecka