Płukanie nosa i zatok działa zbawiennie, gdy robisz to dobrze. Gorzej, gdy popełniasz błędy

2025-01-21 12:33

Zima to czas, gdy temat bólu zatok powraca jak bumerang. Wśród popularnych metod radzenia sobie z tym problemem niezmiennie pojawia się płukanie zatok. Dla jednych to skuteczny sposób na złagodzenie bólu i walkę z infekcjami, dla innych – przerażająca perspektywa wlewania płynu do nosa. Ale czy płukanie zatok naprawdę działa? Jak prawidłowo to robić? Czy ta metoda może być szkodliwa? Odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania i rozwiewamy wątpliwości, aby pomóc Ci skutecznie zadbać o zdrowie nosa i zatok w sezonie zimowym.

Czy płukanie zatok jest bezpieczne? Wyjaśniamy, jak płukać zatoki i kto nie powinien
Autor: GettyImages Czy płukanie zatok jest bezpieczne? Wyjaśniamy, jak płukać zatoki i kto nie powinien

Płukanie zatok - czy można samodzielnie w domu

Płukanie zatok – czy powinno się płukać zatoki? A może nie powinno się płukać zatok? Jeśli nie płukać, to dlaczego? Jeśli płukać, to czym? Chociaż płukanie zatok to popularny sposób, wciąż irygacja zatok budzi (uzasadnione!) wątpliwości.

Zacznijmy od teorii: płukanie zatok można przeprowadzić samodzielnie albo może to zrobić lekarz – endoskopowo lub metodą Proetza, która polega na tym, że przy pomocy specjalnej dyszy roztwór jest wprowadzany do nosa pacjenta lub pacjentki, a przy tym spływająca wydzielina jest odsysanaspecjalnym ssakiem.

Poradnik Zdrowie - Kiedyś iść do laryngologa?

Jak samemu zrobić płukanie zatok?

Płukanie zatok ma prosty cel: oczyszczenie z zalegającej wydzieliny. Irygacja zatok może pomóc uporać się z bólem, stanem zapalnym, ułatwić oddychanie. Dobrze dobrany roztwór może:

  • nawilżyć błonę śluzową dróg oddechowych
  • pomóc pozbyć się wydzieliny, która zalega w zatokach
  • udrożnić zatoki
  • udrożnić nos
  • złagodzić stany zapalne zatok

Zalety płukania nosa i zatok

Dr n. med. Dorota Rojek, laryngolożka z enel-med, zwraca uwagę na zalety płukania nosa:

- Oczyszczanie nosa, płukanie nosa, usuwa zaschnięty śluz, pyłki, kurz, zanieczyszczenia powietrza, bakterie i wirusy, które mogą osadzać się na błonie śluzowej nosa – wyjaśnia dr Dorota Rojek. - W leczeniu infekcji górnych dróg oddechowych usuwa nadmiar śluzu, zmniejsza zatkanie nosa, poprawiając drożność nosa, wspierając usuwanie patogenów z górnych dróg oddechowych.

To nie koniec zalet płukania nosa: - Łagodzenie objawów alergii – wymienia dr n. med. Dorota Rojek, laryngolożka z enel-med w rozmowie z PoradnikiemZdrowie. - Płukanie nosa pomaga usunąć alergeny z dróg oddechowych, redukując swędzenie nosa, nieżyt, zapalenie błony śluzowej nosa. Usuwanie nadmiaru gęstego śluzu powoduje swobodny przepływ powietrza przez nos, poprawiając też jakość snu, ułatwia oddychanie.

Dzięki takim zabiegom można zwiększyć wilgotność błony śluzowej, zarazem redukując jej podrażnienia, co jest szczególnie istotne w sezonie grzewczym. W okresie zwiększonego ryzyka zachorowań, płukanie nosa i zatok może zmniejszać ryzyko rozwoju infekcji dróg oddechowych.

- Poprawia prezentację antygenu w błonie śluzowej i pracę nabłonka oddechowego górnych dróg oddechowych, ułatwia ruch rzęsek – wyjaśnia dr n. med. Dorota Rojek, laryngolożka z enel-med, dodając, że jest to również istotny czynnik, jeśli chodzi o kształtowanie nawyków oddechowych u dzieci i profilaktykę niedrożności nosa w okresie wzrostu dzieci oraz utrzymanie homeostazy ustroju.

Czym płukać zatoki? Czego nie używać do płukania zatok?

Czym płukać zatoki? Niektóre osoby polecają wodę utlenioną. Inne – sól fizjologiczną. Co będzie skuteczne i bezpieczne, jeśli chodzi o płukanie zatok?

Kiedy płukać zatoki? Większość osób poleca ten zabieg w stanach zapalnych zatok przynosowych i zatok czołowych, przy objawach alergii, w przebiegu infekcji.

Ale niedrożność nosa, szczególnie współcześnie, bywa powodowana i bardziej prozaicznymi przyczynami, takimi jak przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach, o co nietrudno, jeśli pracujemy w biurach, bywamy w galeriach handlowych.

Płukanie zatok można zrobić samodzielnie, z użyciem specjalnego zestawu. Ale jeśli stany zapalne są poważne, lepiej, żeby to zrobił laryngolog lub laryngolożka. W płukaniu zatok metodą Proetza wykorzystywany jest roztwór chlorku soli z antybiotykiem. Zabieg trwa krótko, nie wymaga znieczulenia.

Natomiast w przypadku zabiegu endoskopowego pacjent lub pacjentka wymaga odpoczynku w szpitalu, bo taki zabieg jest przeprowadzany w znieczuleniu ogólnym.

Zestaw do płukania zatok w domu

A jak oczyścić zatoki w domu? Można użyć specjalnej butelki, strzykawki, gruszki lub dzbanka.Pochylając głowę na bok, należy wtłoczyć roztwór do jednej dziurki nosa (przy ułożeniu głowy na bok – tej dziurki, która będzie wyżej). Roztwór spłynie drugą dziurką.

Oddychamy przy tym ustami. Potem zmiana stron i wydmuchanie nosa. Zabieg można powtarzać 3-4 razy dziennie. Alternatywą może być użycie specjalnego irygatora.

Płukanie zatok - roztwór, sposób, przeciwwskazania

Można użyć roztworu soli fizjologicznej. Niektóre osoby polecają wodę utlenioną, która jest odradzana przez specjalistów, ponieważ woda utleniona działa żrąco na tkanki

Płukanie zatok nie zawsze jest zalecane. Powinny unikać tego osoby, które mają krzywą przegrodę nosową, niedawno miały operowany nos, doświadczają częstych krwotoków z nosa, cierpią z powodu infekcji uszu, mają zablokowany nosa.

Uczucie dyskomfortu w uszach, krwawienie z nosa lub jakiekolwiek niepokojące symptomy to znak, że płukanie zatok należy przerwać.

Czym grozi płukanie nosa i zatok? 

Płukanie nosa i zatok nie jest bez wad i o tym też warto wiedzieć. Dr n. med. Dorota Rojek, laryngolożka z enel-med, dodaje, że zabieg może nieść pewne ryzyko, zwłaszcza jeśli nie jest przeprowadzona prawidłowo:

- Niektóre z możliwych wad tej metody to ryzyko zakażeń, bo np. woda zanieczyszczona mikroorganizmami może wprowadzić je do dróg oddechowych – zauważa specjalistka dr Rojek. - Częste płukanie i/lub płukanie nieprawidłowym preparatem, może prowadzić do podrażnienia błony śluzowej, a jeśli używa się zbyt silnego roztworu, może pojawiać się wysychanie błony śluzowej, uczucie pieczenia lub dyskomfort. Mogą zdarzać się także mikrouszkodzenia naczyń krwionośnych w nosie i w efekcie – krwawienia z nosa.

To nie koniec, jeśli chodzi o możliwe ryzyko. Lekarka dr Dorota Rojek w rozmowie z Poradnikiem Zdrowie wymienia potencjalnie możliwe powikłania:

- Zapalenie wysiękowe ucha, jeśli płukanie nosa nie jest przeprowadzone prawidłowo, woda przemieszcza się do ucha środkowego przez trąbkę słuchową. Niewłaściwa technika płukania i nadmierne ciśnienie podczas płukania może uszkodzić błonę śluzową i w sposób niezamierzony, dotrzeć do ucha środkowego. Ponadto możliwe są zaburzenia naturalnej flory błony śluzowej nosa, do których dochodzi zwykle, gdy płukanie jest przeprowadzane zbyt często lub nieprawidłowym roztworem czy techniką.

- W przypadku płukania (irygacji) „na siłę”, może dojść do ostrego zapalenia górnych dróg oddechowych i zapalenia zatok, szczególnie gdy zmagamy się z wydzieliną ropną w nosie. Pojawia się także ryzyko uszkodzenia błony bębenkowej. U osób, które mają zaburzenia anatomiczne i odmienności w budowie jamy nosa, może pojawiać się ryzyko bólu czy dyskomfortu – zauważa dr Rojek. - Najważniejsza jest konsultacja laryngologiczna i podejście spersonalizowane dla każdego chorego – podkreśla lekarka.

Przeziębienie. Domowe sposoby na przeziębienie - leki bez recepty

Płukanie zatok - wskazania i środki ostrożności

Dr n. med. Agnieszka Garstecka, otolaryngolożka ze Szpitala Lux Med w Toruniu, dodaje w rozmowie z Poradnikiem Zdrowie:

- Płukanie nosa i zatok przynosowych możliwe jest u dorosłych i dzieci od około 5 roku życia. Nie płukać nosa i zatok u dziecka, jeżeli dziecko nie współpracuje, płacze, krzyczy itp. - tłumaczy specjalistka. Jak często można przeprowadzać zabieg? - Płukanie 1-2 razy dziennie – wyjaśnia otolaryngolożka.

Jakie są wskazania do omawianego zabiegu? Kiedy stosować płukanie zatok?

- W zapaleniach zatok przynosowych (ostre i przewlekłe), nieżytach nosa (infekcje, alergie), po ekspozycji na alergeny i zanieczyszczone kurzem i pyłem powietrze, przed i po leczeniu operacyjnym zatok przynosowych i nosa – wymienia dr n. med. Agnieszka Garstecka. Jak przeprowadzić zabieg płukania zatok?

- Płukanie robimy przy pomocy irygatora, można kupić gotowy zestaw do płukania nosa - irygator i saszetki - i przygotować roztwór zgodnie z zaleceniem producenta, aby uzyskać roztwór do płukania – wyjaśnia lekarka. - Płuczemy zatoki roztworem soli izotonicznej lub hipertonicznej, co usuwa wydzielinę i zanieczyszczenia oraz alergeny z błony śluzowej nosa i zatok przynosowych. Woda do przygotowania roztworu do płukania powinna być przegotowana i ostudzona, najlepiej o temperaturze ciała pacjenta.

Poradnik Zdrowie Google News
Autor:
dr n. med. Agnieszka Garstecka
Autor: Szpital Lux Med w Toruniu dr n. med. Agnieszka Garstecka

Jakie są środki ostrożności i ewentualne przeciwwskazania związane z płukaniem zatok?

- Po płukaniu nie wychodzić na dwór, jeżeli jest zimno przez około 2 godziny, nie płukać bezpośrednio przed snem – wymienia dr n. med. Agnieszka Garstecka. - Zawsze roztwór do płukania przygotować przed płukaniem, nie przechowywać go. Zestaw do płukania powinien być używany przez 1 pacjenta - po użyciu dokładnie umyty i wysuszony.

Kiedy lepiej zrezygnować z zabiegu? - Nie płuczemy, gdy nos jest niedrożny, po operacjach nosa, jeżeli lekarz operujący nie zaleci płukania, przy krwawieniach z nosa – podkreśla otolaryngolożka dr n. med. Agnieszka Garstecka w rozmowie z Poradnikiem Zdrowie.

TO TEŻ MOŻE CIĘ ZAINTERESOWAĆ: Czy to zapalenie zatok? Rozwiąż test i sprawdź

Gadaj zdrów
Migrena to nie jest "zwykły" ból głowy. „Pacjenci łykają mnóstwo leków i próbują sobie radzić” | GADAJ ZDRÓW