Czy pączki są zdrowe? Rodzaje pączków i ich wartości odżywcze

2023-01-20 13:16

Pączki to jedne z ulubionych słodkości Polaków - ale to właśnie w tłusty czwartek, który w tym roku przypada 16 lutego, sięgamy po nie najczęściej. Statystyczny Polak zjada wtedy przynajmniej 2-3 pączki. Wedle ludowego przesądu rezygnacja z pączków w tłusty czwartek może przynieść pecha. Jednak czy pączki są zdrowe? Jakie wartości odżywcze mają pączki i czy tuczą?

Czy pączki są zdrowe? Rodzaje pączków i ich wartości odżywcze
Autor: Getty Images Czy pączki są zdrowe? Rodzaje pączków i ich wartości odżywcze

Spis treści

  1. Czy pączki są zdrowe?
  2. Rodzaje pączków
  3. Pączki nie są współczesnym wynalazkiem

Pączki to kuliste ciastka - zwykle drożdżowe - nadziewane i smażone w tłuszczu, chociaż niektórzy znają inne rodzaje pączków, np. pączki serowe, z serka homogenizowanego czy pączki z ziemniaków. Obecnie popularnością cieszą się też pączki bezglutenowe.

Czy pączki są zdrowe?

Pączki najczęściej wytwarzane są z białej mąki, czyli wysoko przetworzonych węglowodanów, które mają znikomą wartość odżywczą. Ponadto pączki smażone są w głębokim tłuszczu, a ten stosowany w cukiernictwie to najczęściej częściowo utwardzone oleje roślinne. Są one źródłem tłuszczów trans, które zwiększają ryzyko chorób układu krążenia i licznych schorzeń o podłożu zapalnym. Poza tym pączki są ciężkostrawne i dostarczają jedynie pustych kalorii.

Jednak pączki nie powinny nam szkodzić, jeśli sięgamy po nie jedynie od czasu do czasu. W każdym przypadku należy wybierać pączki jak najlepszej jakości. Jak takie rozpoznać?

  • posypka - lepiej wybierać te bez posypki we wszystkich kolorach tęczy
  • nadzienie – jego kolor powinien być zbliżony do koloru owocu, z którego jest zrobiony, a więc np. truskawkowy powinien mieć kolor truskawek. Lepiej wybierać pączki z niskokaloryczną owocową konfiturą, a nie czekoladą czy toffi. Te z dodatkiem owoców mają nieco mniej kalorii
  • opakowanie - lepiej nie wybierać tych pakowanych

W składzie najtańszych pączków z dyskontów czy dużych sklepów można znaleźć emulgatory, substancje spulchniające, regulatory kwasowości, substancje smakowo-zapachowe, utwardzane tłuszcze, barwniki i substancje konserwujące.  Dzięki tym składnikom pączki mogą nawet przez tydzień wyglądać tak samo jak tuż po upieczeniu. Dlatego czasami lepiej zapłacić trochę więcej i kupić pączka ze sprawdzonej cukierni.

Jak sprawdzić, czy pączek jest świeży i dobrze wypieczony? Należy go nacisnąć palcem. Jeśli wróci do poprzedniego kształtu, to znaczy, że jest świeży.

Warto wiedzieć

Wartości odżywcze pączków z dziurką, doughnuts (w 100 g/w jednej sztuce ok. 45 g)

  • Wartość energetyczna - 426/192 kcal
  • Białko ogółem - 5.20/2.34 g
  • Tłuszcz - 22.90/10.30 g
  • Węglowodany - 50.80/22.86 g
  • Błonnik - 1.5/0.7 g

Witaminy

  • Tiamina – 0.233/0.105 mg
  • Ryboflawina – 0.198/0.089 mg
  • Niacyna -1.512/0.680 mg
  • Witamina B6  - 0.027/0.012 mg
  • Kwas foliowy -  70/32 µg
  • Witamina A – 10/4 IU
  • Witamina B12 – 0.24/0.11 mg

Minerały

  • Wapń – 60/27 mg
  • Żelazo - 1.06/0.48 mg
  • Magnez - 17/8 mg
  • Fosfor - 117/53 mg
  • Potas - 102/46 mg
  • Sód – 402/181 mg
  • Cynk - 0.44/0.20 mg

Kwasy tłuszczowe

  • nasycone - 5.926/2.667 g
  • jednonienasycone - 12.697/5.714 g
  • wielonienasycone - 2.909/1.309 g
  • cholesterol - 32/14 g

Źródło danych: USDA National Nutrient Database for Standard Reference

Rodzaje pączków

Pączki nie wszędzie wyglądają i smakują tak samo - rodzajów pączków i używanych do ich przygotowania składników jest wiele. W Europie Zachodniej wykorzystuje się głównie przepisy niemieckie. Nasze wypieki od ich różni czas smażenia: zachodnie pączki w tłuszczu lądują tylko na kilkadziesiąt sekund, dzięki temu nie są tak tłuste. Z kolei pączki podobne do naszych jada się w Izraelu – tam tradycja smażenia kulek z drożdżowego ciasta przywieziona została przez polskich Żydów.

Na Śląsku z kolei jada się kreple – nazwa pochodzi od niemieckiego Krapfen, oznaczającego ciasto smażone na oleju. Dlatego tamtejsze pączki czasami mogą być mylone z rosyjskimi blinami. U naszych zachodnich sąsiadów popularnością cieszą się pączki berlińskie.

Jak odróżnić je od innych pączków? Przede wszystkim, dzięki jasnemu paskowi. Nadziewane głównie marmoladą, ale także czekoladą czy też toffi. Są pokryte cukrem pudrem lub lukrem.

Niegdyś w Polsce popularne były zupełnie inne pączki - ze słoniną lub boczkiem.

Zdaniem eksperta: Czy warto liczyć kalorie?

W USA tradycyjne pączki to donut, z wyglądu przypominające nasze "oponki" - na środku mają dziurkę, a zamiast nadzienia polewa się je różnokolorowymi, owocowymi polewami. Pączki hiszpańskie, tzw. gniazdka, przygotowuje się z ciasta parzonego (takiego jak na ptysie). Podobnie wyglądają pączki francuskie i wiedeńskie. Tureckie pączki (lokma) to mini kuleczki z bardzo słodkiego ciasta i polewane syropem cukrowym. Są tak małe, że wystarczą na jeden kęs.

Na Węgrzech można spróbować farsangi fánk – czyli pączków bez nadzienia, które serwuje się na talerzu ozdobionym owocowymi konfiturami. W Holandii przysmakiem jest oliebollen, do przygotowania którego potrzebne jest ciasto drożdżowe. Z wyglądu przypomina racuchy. Nie jest nadziewany marmoladą, lecz rodzynkami, żurawiną i kawałkami jabłka. Z kolei pączki angielskie to pączki z serka homogenizowanego.

Pączki nie są współczesnym wynalazkiem

Pączki były znane jeszcze w czasach starożytnych Rzymian. Początkowo były to bardzo tłuste kulki z chlebowego ciasta, nadziewane słoniną. Prawdopodobnie pomysł na dodanie cukru do pączków przywędrował z północnej Afryki. Pączki osłodzono wzorując się na recepturze egipskiej, a jak powszechnie wiadomo, Arabowie znani są z bardzo słodkich łakoci.

Jedna z legend, która tłumaczy skąd wzięły się pączki w znanej nam dziś formie, jest opowieścią o berlińskim cukierniku, który marzył o służbie w pruskim wojsku. Z powodu dość wątłego zdrowia nie wcielono go do armii, ale został mianowany wojskowym kucharzem. Z radości cukiernik przygotował drożdżowe słodycze z nadzieniem, o kształcie armatnich kul.

Tradycja smażenia pączków w Polsce znana jest od XIX wieku. Na początku były to dość twarde kulki z ciasta nadziewanego słoniną. Niektórzy jeszcze do dziś, zgodnie z dawną tradycją, smażą pączki na smalcu. W wielu domach uważa się nawet, że tylko tak przyrządzone łakocie smakują naprawdę dobrze.