Gorczyca - właściwości zdrowotne i zastosowanie gorczycy białej i czarnej

2016-02-15 16:39

Gorczyca to nie tylko przyprawa, która znalazła szerokie zastosowanie w kuchni. To także zioło, którego właściwości zdrowotne od lat docenia się w medycynie. Z jej leczniczego działania powinny skorzystać zwłaszcza osoby zmagające się z bólami reumatycznymi. Powstające z nasion tej rośliny tzw. poduszki gorczycowe łagodzą bowiem nieprzyjemne dolegliwości. Sprawdź, jakie jeszcze właściwości ma biała i czarna gorczyca.

Spis treści

  1. Gorczyca biała na dolegliwości żołądkowe
  2. Gorczyca biała na zatoki
  3. Gorczyca biała złagodzi bóle reumatyczne
  4. Gorczyca czarna na gościec i bóle korzonków
  5. Gorczyca - zastosowanie w kuchni
  6. Wideo: domowa musztarda według przepisu Piotra Kucharskiego
  7. Olej z gorczycy białej - zastosowanie w kosmetyce

Gorczyca to roślina z rodziny kapustowatych. Nasiona niektórych jej gatunków znalazły zastosowanie jako przyprawa oraz surowiec do wyrobu musztardy, a także - ze względu na właściwości zdrowotne - jako środek leczniczy w medycynie naturalnej. Już Sumerowie wykorzystywali zdrowotne działanie gorczycy, lecząc nią zatrucia grzybami i uśmierzając bóle zębów czy brzucha. Z kolei starożytni Grecy i Rzymianie uważali gorczycę za afrodyzjak. Podobno Pitagoras zalecał stosowanie plastrów gorczycowych na ra­ny pochodzące z ukąszeń wężów i skor­pionów. Natomiast w starożytnych Chinach papkę z mąki gorczycowej wyrobionej z miodem oraz wy­warem z kwiatów lilii stosowano, by usunąć ze skóry piegi, przebarwienia i inne plamy na skórze. Obecnie w ziołolecznictwie i w kuchni wykorzystuje się kilka rodzajów nasion gorczycy. Najpopularniejsza jest gorczyca biała (jasna, żółta - Sinapis alba), która odznacza się łagodnym - jak na gorczycę - smakiem. Znacznie silniejszy smak ma gorczyca czarna (Brassica nigra), a najmocniejszy - gorczyca sarepska (brązowa, indyjska - Brassica juncea), która "wypala" podniebienie.

Gorczyca biała na dolegliwości żołądkowe

Nasiona białej gorczycy zawierają 15-18 proc. śluzu w skórce i dzięki temu po zjedzeniu tworzą warstwę ochronną na błonie śluzowej żołądka. Tym samym zmniejszają stan zapalny, łagodzą bóle żołądka i chronią go przed podrażnieniem. W związku z tym wodny wyciągi z nasion gorczycy białej stosuje się w dolegliwościach układu pokarmowego, takich jak stany zapalne żołądka i jelit, nadkwasota, wrzody.

Z kolei całe nasiona, przyjęte w odpowiedniej dawce, pęcznieją w przewodzie pokarmowym, spulchniają masy kałowe w jelicie grubym i wywołują łagodny efekt przeczyszczający, dlatego są sprawdzonym środkiem na zaparcia. Osobom zmagającym się z tą dolegliwością zaleca się pić odwar gorczycowy. Żeby go przygotować, należy 1 łyżkę całych nasion gorczycy zalać 1 szklanką letniej wody i, ogrzewając powoli, gotować 5 min. Odwar należy pić razem z nasionami w ilości 1/4-1/3 szklanki po jedzeniu.

Natomiast rozdrobnione nasiona białej gorczycy pobudzają nieznacznie wydzielanie soku żołądkowego oraz poprawiają trawienie, dlatego zaleca się je przyjmować przy braku łaknienia czy niestrawności.

Warto wiedzieć

Wartości odżywcze zmielonych nasion gorczycy białej (w 100 g/1 łyżeczce - 2 g)Wartość energetyczna - 508/10 kcalBiałko ogółem - 26.08/0.52 gTłuszcz - 36.24/0.72 gWęglowodany - 28.09/0.56 g (w tym cukry proste 6.79/0.14)Błonnik - 12.2/0.2 gWitaminyWitamina C - 7.1/0.1 mgTiamina – 0.805/0.016 mgRyboflawina – 0.261/0.005 mgNiacyna - 4.733/0.095 mgWitamina B6 - 0.397/0.008 mgKwas foliowy -  162/3 µgWitamina A - 31/1 IUWitamina E - 5.07/0.10 mgWitamina K - 5.4/0.1 µgMinerałyWapń - 266/5 mgŻelazo - 9.21/0.18 mg Magnez - 370/7 mgFosfor - 828/17 mg Potas - 738/15 mgSód - 13/0 mg Cynk - 6.08/0.12 mg

Kwasy tłuszczowenasycone - 1.989/0.040 gjednonienasycone - 22.518/0.450 gwielonienasycone - 10.088/0.202 g

Źródło danych: USDA National Nutrient Database for Standard Reference

Polecamy
jesz co lubisz kulinaria

Autor: Time S.A

Zbilansowane dieta to klucz do zdrowia i lepszego samopoczucia. Skorzystaj z JeszCoLubisz, innowacyjnego systemu dietetycznego online Poradnika Zdrowie. Wybieraj spośród tysięcy przepisów na zdrowe i smaczne dania z wykorzystaniem dobrodziejstw natury. Ciesz się indywidualnie dobranym menu, stałym kontaktem z dietetykiem i wieloma innymi funkcjonalnościami już dziś!

Gorczyca biała odznacza się sporą zawartością regulującego ciśnienie potasu, wzmacniającego kości i zęby fosforu oraz kojącej nerwy niacyny.

Jeżeli bóle dotyczą kończyn dolnych, należy włożyć stopy po kostki w nasiona gorczycy, a jeżeli ból jest umiejscowiony w kończynach górnych, należy umieścić dłonie w nasionach. Natomiast jeżeli ból jest umiejscowiony w kręgosłupie, to trzeba położyć się na nasionach rozsypanych na prześcieradle. Stosuje się ten sposób dwa razy dziennie po 10 min, stopniowo zwiększając ten czas do 30 min w ciągu 7-10 dni.

Gorczyca biała na zatoki

Gorczyca to także sprawdzony środek na zapalenie zatok. Można się o tym przekonać, wsypując do woreczków uszytych z gęsto utkanego płótna nasiona gorczycy. Następnie należy je podgrzać (np. na patelni lub w piekarniku) i przyłóż do policzków i czoła. Nasiona nie mogą być za gorące, by nie poparzyły skóry. Gorczyca przyśpieszy udrożnienie dróg oddechowych. W zależności od potrzeb okłady można powtarzać nawet kilka razy dziennie. Gdy śluz zacznie spływać, należy delikatnie wydmuchać nos.

Gorczyca biała złagodzi bóle reumatyczne

Nasiona białej gorczycy znalazły zastosowanie w medycynie ludowej także jako środek na bóle reumatyczne. Zaleca się przykładać na chore miejsca płócienne woreczki wypełnione nasionami. Można je pozostawić na noc lub nosić w ciągu dnia.

Ważne

Gorczyca - przeciwwskazania

Osoby mające problemy z tarczycą nie powinny sięgać po gorczycę, ponieważ zawiera ona substancje wolotwórcze. Nasiona gorczycy mogą też zmniejszać poziom cukru we krwi, dlatego osoby chore na cukrzycę przed spożyciem gorczycy powinny najpierw skonsultować się z lekarzem.

Gorczyca czarna na gościec i bóle korzonków

Współczesna fitoterapia poleca stosowanie w bólach reumatycznych także olejku gorczycowego, który jest otrzymywany z nasion gorczycy czarnej. Jednak sam olejek gorczycowy ma działanie zbyt silne i powoduje powstawanie pęcherzy martwiczych na skórze, dlatego stosuje się go w postaci 2-procentowego roztworu spirytusowego, wchodzącego w skład różnych mazideł, np. w połączeniu z olejem kamforowym i olejkiem terpentynowym, które można wcierać nie tylko w bólach reumatycznych, lecz także w nerwobólach.

Rozdrobnione nasiona czarnej gorczycy również stosuje się (w formie okładów) w dolegliwościach reumatycznych - głównie w bólach gośćcowych (reumatoidalne zapalenie stawów) - a także w zapaleniu korzonków nerwowych i nerwobólach korzonkowych. Warto wiedzieć, że dawniej nasiona gorczycy czarnej w postaci plastrów służyły jako środek pomocniczy w bólach mięśniowych, zapaleniu ścięgien, a nawet w odoskrzelowym zapaleniu płuc oraz w zapaleniu opłucnej.

Ważne

Gorczycę czarną należy stosować z umiarem

Nasiona gorczycy czarnej rozszerzają podskórne naczynia krwionośne, wywołują miejscowe zaczerwienienie oraz uczucie intensywnego pieczenia. Działanie to jest tak bardzo silne, że już po krótkim czasie może nastąpić uszkodzenie skóry z objawami stanu zapalnego, a nawet martwicy tkanek. Dlatego nie można ich trzymać na skórze dłużej niż kilka minut. Z tego samego powodu nie stosuje się nasion czarnej gorczycy wewnętrznie - przy zbyt dużych dawkach przyjętych doustnie może wystąpić nadmierne przekrwienie błon śluzowych przewodu pokarmowego, a nawet uszkodzenie kłębków nerkowych i krwiomocz. Długotrwałe przyjmowanie nasion gorczycy czarnej, a nawet za częste spożywanie dużych ilości zrobionej z niej ostrej musztardy, może prowadzić do uszkodzenia gruczołu krokowego i powstania wola tarczycy. Natomiast nasiona gorczycy białej bardzo słabo drażnią skórę i nie wywołują zaczerwienienia ani uczucia gorąca lub pieczenia.

Źródło: Dzień Dobry TVN/x-news

Gorczyca - zastosowanie w kuchni

Nasiona gorczycy czarnej wykorzystuje się je do wyrobu ostrej musztardy (m.in. krymskiej) i jako przyprawę do mięsa. Jest również składnikiem Panch Phoron - popularnej pięcioskładnikowej mieszanki przypraw, w której skład wchodzą także kozieradka, koper, czarnuszka i kumin.

Z kolei nasiona gorczycy białej służą do wyrobu musztardy francuskiej (łagodnej) oraz jako dodatek do niektórych marynat. Pasują również do kwaszonych i konserwowanych ogórków, kapusty, grzybów. Gorczyca jest niezastąpionym dodatkiem do grillowanych mięs i sosów, nie tylko dlatego, że nadaje im wspaniały smak, lecz także dlatego, że zapobiega ich psuciu.

Warto wiedzieć, że w sprzedaży są także zmielone nasiona gorczycy białej, czyli musztarda w proszku. Stanowi ona doskonałą bazę do przygotowania domowej musztardy. Wystarczy dodać wodę, zioła lub inne przyprawy (wg uznania) i wymieszać. W barach sushi musztarda w proszku często jest stosowana jako dodatek do chrzanu wasabi.

Wideo: domowa musztarda według przepisu Piotra Kucharskiego

Olej z gorczycy białej - zastosowanie w kosmetyce

Olej z białej gorczycy ma właściwości zmiękczające, nawilżające skórę. Ponadto zmniejsza jej łuszczenie się, dlatego jest polecany jako środek pielęgnujący cerę suchą, wymagającą regeneracji. Olej można również wmasować we włosy i skórę głowy, by pozbyć się łupieżu czy zapobiec wypadaniu włosów. Olej z białej gorczycy można stosować w postaci czystej, bez rozcieńczania, lub jako składnik mieszanek z innymi olejami (np. migdałowym, awokado, jojoba).

Bibliografia:

Ożarowski A., Jaroniewski W., Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1987