Ropomacicze u suki: objawy, leczenie, skutki zdrowotne

Ropomacicze jest jedną z najistotniejszych i najczęstszych chorób układu rozrodczego u suk. Jest to choroba dotykająca zwykle dorosłe niekastrowane suki, choć sporadycznie zdarza się też u młodych i bardzo starych samic. Wczesne rozpoznanie ropomacicza jest bardzo istotne, dlatego warto wiedzieć kiedy i jak się ono objawia.

Spis treści

1. Ropomacicze - co to jest?
2. Ropomacicze: przyczyny
3. Ropomacicze: objawy
4. Ropomacicze: skutki zdrowotne
5. Ropomacicze: rozpoznanie/ badania
6. Metody leczenia ropomacicza
7. Ropomacicze a antykoncepcja

Ropomacicze - co to jest?

Ropomacicze to powszechna nazwa schorzenia o medycznym określeniu EPC (endometritis–pyometra-complex). Jest to torbielowaty rozrost gruczołów błony śluzowej macicy, któremu towarzyszy stan zapalny i zakażenie bakteryjne. Najczęściej występuje u suk dojrzałych w wieku powyżej 6 lat, ale zdarza się również u suk młodych i bardzo starych. Ropomacicze rozwija się w fazie diestrus cyklu płciowego. Pierwsze symptomy pojawiają się najczęściej pomiędzy 1 a 3 miesiącem od zakończenia cieczki.

Ropomacicze: przyczyny

Aby omówić mechanizm rozwoju choroby należy krótko przypomnieć jak przebiega cykl płciowy u suki. Składa się on z 4 faz:

• proestrus – objawia się powiększeniem i przekrwieniem warg sromowych, krwistym wypływem z dróg rodnych. Nie występuje tu odruch tolerancji samca i suka unika jeszcze kontaktów z psami. Ten okres trwa średnio 9 dni.

Fazy proestus + estrus potocznie nazywane są cieczką.

• estrus – nabrzmienie warg sromowych jest jeszcze wydatniejsze. Wypływ nie jest już tak krwisty- krew w wydzielinie jest bardziej rozcieńczona. Suka wykazuje chęć do krycia, wygina się i akceptuje samca. Ten okres trwa również średnio ok. 9 dni.
• diestrus – po zakończeniu cieczki rozpoczyna się faza lutealna, która trwa średnio 60-70 dni. W tym okresie macica znajduje się pod wpływem działania progesteronu wydzielanego przez ciałko żółte. Poziom hormonów zbliżony jest do wartości w czasie ciąży, dlatego często ten okres kończy się ciążą urojoną. W tej fazie właśnie może rozwinąć się ropomacicze.
• metestrus – okres tzw. spokoju płciowego. Trwa przeciętnie ok. 4 miesięcy.

Rozumiejąc mechanizmy kierujące cyklem płciowym u suki możemy teraz wytłumaczyć mechanizm powstawania ropomacicza. W fazie diestrus wydzielany jest progesteron, który wpływa na macicę. Działanie progesteronu w kolejnych cyklach powoduje rozrost gruczołów znajdujących się w błonie śluzowej macicy. Stan ten pogłębia się z wiekiem u każdej niesterylizowanej suki.

Kiedy gruczoły ulegają rozrostowi,  produkują nadmierne ilości wydzieliny, która może stać się bardzo dobrą pożywką dla bakterii. Należy dodać, że pochwa nie jest narządem jałowym. Fizjologicznie bytują w niej bakterie (najczęściej E.coli), które po dostaniu się z pochwy przez szyjkę do macicy, mogą wywołać zakażenie bakteryjne tego narządu. Dodatkowo progesteron działała też hamująco na odporność, co tym bardziej zwiększa podatność na infekcje.

W zależności od stanu szyjki macicznej wyróżniany dwie postaci ropomacicza:

• otwarte- szyjka macicy jest otwarta, dzięki czemu wydzielina z macicy wypływa na zewnątrz. Wypływ z dróg rodnych ma charakter śluzowo-krwisty/ brunatny lub ropny, o intensywnym zapachu.
• zamknięte – szyjka macicy jest zamknięta, wydzielina gromadzi się wewnątrz macicy i nie ma drogi ujścia. Ta postać jest groźniejsza dla zdrowia i przebiega ze zwiększonym nasileniem objawów klinicznych, częściej występują powikłania.

Ropomacicze: objawy

Oprócz charakterystycznego dla postaci otwartej wypływu z dróg rodnych, pozostałe objawy nie są specyficzne. Jako objawy obserwuje się:

• brak apetytu
• apatię
• wzmożone pragnienie i zwiększone oddawanie moczu
• wymioty
• niekiedy biegunki
• rozszerzenie powłok brzusznych (przy znacznym powiększeniu macicy)

Ropomacicze: skutki zdrowotne

W wyniku długotrwałego nieleczonego ropomacicza mogą rozwinąć się poważne powikłania: sepsa, endotoksemia (zatrucie toksynami bakteryjnymi) oraz zapalenie otrzewnej (w wyniku pęknięcia ściany napęczniałej macicy i wylania się ropnej zawartości do jamy brzusznej).

Ropomacicze: rozpoznanie/ badania

1. USG – przy podejrzeniu ropomacicza badanie usg jest metodą z wyboru. Pozwala ocenić wielkość i zawartość macicy.
2. RTG – powiększona macica będzie widoczna jedynie przy jej znacznym powiększeniu. Jeśli macica nie będzie szersza od otaczających ją pętli jelit, na zdjęciu rtg nie stwierdzimy jej powiększenia.
3. Badania laboratoryjne:

• morfologia: w początkowym okresie choroby dochodzi do wzrostu poziomu neutrofilii. Przy długo trwającym procesie zapalnym poziom neutrofilii ulega obniżeniu. Ropomaciczu może towarzyszyć niedokrwistość.
• biochemia: obserwuje się zwiększenie parametrów ALP, ALT (związane z endotoksemią), mocznika i kreatyniny (związane z odwodnieniem i odkładaniem się kompleksów immunologicznych w nerkach), niekiedy zwiększa się również poziom białka całkowitego.

Metody leczenia ropomacicza

1. Leczenie chirurgiczne ropomacicza – polega na usunięciu jajników i macicy wraz z jej zawartością. Jest to metoda leczenia z wyboru, niezależnie od tego czy szyjka macicy jest drożna czy nie. Przewagą leczenia chirurgicznego nad metodą farmakologiczna jest fakt, iż jest ono jednocześnie sposobem na uniknięcie nawrotów choroby w kolejnych cyklach.

Oczywiście decydując o zabiegu, należy wziąć pod uwagę ryzyko narkozy. Dotyczy to szczególnie suk bardzo osłabionych chorobą, odwodnionych, z zaburzeniami funkcjonowania innych narządów. W takich przypadkach należy ustabilizować pacjenta poprzez intensywną płynoterapię (kroplówki), wspomaganie funkcji wątroby/nerek, podanie leków przeciwgorączkowych.

2. Farmakologiczne – ta metoda wybierana jest u suk w relatywnie dobrym stanie, odpowiednim wieku reprodukcyjnym, najczęściej u suk hodowlanych, u których nie doszło do podwyższenia parametrów nerkowych oraz u których szyjka macicy jest otwarta.

Zastosowanie tej metody przy zamkniętej szyjce macicznej może okazać się skuteczne, ale wiąże się z dużym ryzykiem pęknięcia macicy i wydostania się ropy do jamy brzusznej. Należy też dodać, iż suka po leczeniu farmakologicznym powinna być w kolejnym cyklu pokryta, w celu zajścia w ciążę. Niestety leczenie farmakologiczne nie daje gwarancji braku nawrotów choroby w kolejnych cyklach.

Przy obu wariantach leczenia należy stosować terapię wspomagającą w postaci: antybiotykoterapii, płynoterapii oraz zwalczania powikłań.

Bibliografia:

1. S. Zduńczyk , T. Janowski, Zaburzenia rozrodu psów i kotów, Olsztyn 2007.

2. B.L. Hamm, J. Dennis, Ropomacicze u suk. Metody wczesnego rozpoznawania choroby, „Weterynaria po Dyplomie”, nr 03/2013.

3. B.L. Hamm, J. Dennis, Chirurgiczne i farmakologiczne metody rozpoznawania ropomacicza u suk, „Weterynaria po Dyplomie”, nr 03/2013.

4. A. Dubiel, W. Niżański, A. Wasecki, Niepłodność suk [w:] Rozród psów, red. A. Dubiel, Wrocław 2004.

 Czytaj więcej na Se.pl/dolinazwierzat