Nietolerancja fruktozy - przyczyny, objawy i leczenie

2017-07-10 11:33

Nietolerancja fruktozy, czyli cukru owocowego, to jedna z nietolerancji pokarmowych. Wyróżnia się dwie postaci nietolerancji fruktozy: zespół złego wchłaniania fruktozy i fruktozemię. Ta ostatnia jest szczególnie niebezpieczna, bo może doprowadzić do niewydolności wątroby i nerek, a w konsekwencji nawet do śmierci. Jakie są przyczyny i objawy nietolerancji fruktozy? Na czym polega leczenie?

Nietolerancja fruktozy - przyczyny, objawy i leczenie
Autor: Thinkstockphotos.com Nietolerancja fruktozy , czyli cukru owocowego, to jedna z nietolerancji pokarmowych. Wyróżnia się dwie postaci nietolerancji fruktozy: zespół złego wchłaniania fruktozy i fruktozemię.

Spis treści

  1. Nietolerancja fruktozy - przyczyny
  2. Wrodzona nietolerancja fruktozy (fruktozemia) - objawy
  3. Zespół złego wchłaniania fruktozy - objawy
  4. Nietolerancja fruktozy -  diagnoza
  5. Nietolerancja fruktozy -  leczenie

Nietolerancja fruktozy to niewłaściwa reakcja organizmu, która pojawia się po spożyciu produktów zawierających fruktozę - cukier owocowy. Wyróżnia się dwa typy nietolerancji fruktozy: wrodzoną nietolerancję fruktozy (fruktozemia), z którą zmaga się 1 na 40 000 osób, oraz trzewną nietolerancję fruktozy (zespół złego wchłaniania fruktozy), na którą cierpią 3 osoby na 10.

Nietolerancja fruktozy - przyczyny

Wrodzona nietolerancja fruktozy, czyli fruktozemia, to choroba uwarunkowana genetycznie. Jej przyczyną jest niedobór lub brak aldolazy fruktozo-1-fosforanowej (aldolazy B) - enzymu biorącego udział w metabolizmie fruktozy w wątrobie - który jest wynikiem mutacji w genie kodującym ten enzym. Przy niedoborze lub braku aldolazy B nie może dojść do kolejnych etapów rozkładu fruktozy. W konsekwencji metabolity fruktozy (konkretnie fruktozo-1-fosforan) gromadzą się w komórkach wątroby do poziomu toksycznego i upośledzają jej funkcje.

Fruktozemia jest dziedziczona w sposób autosomalny recesywny (aby dziecko zachorowało, musi otrzymać po jednej kopii wadliwego genu od każdego z rodziców).

Nietolerancję fruktozy należy odróżnić od fruktozurii, która jest spowodowana brakiem innego enzymu rozkładającego fruktozę - fruktokinazy.

Z kolei zespół złego wchłaniania fruktozy jest wynikiem niedoboru lub braku białka, które jest odpowiedzialne za transport cukru owocowego przez błonę komórkową. Gdy w organizmie brakuje tego białka, fruktoza nie może zostać rozłożona i ulega fermentacji bakteryjnej w jelicie grubym. W konsekwencji tworzą się kwasy i gazy, które powodują wzrost ciśnienia osmotycznego treści jelitowej oraz działają drażniąco na błonę śluzową, czego skutkiem są przykre dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

W 50 proc. przypadków postaci trzewnej nietolerancji fruktozy rozpoznaje się schorzenia współistniejące, takie jak: zespół drażliwego jelita, nietolerancja laktozy, nietolerancja histaminy, niedobór cynku i kwasu foliowego.

U osób cierpiących na fruktozemię często obserwuje się niechęć do słodkich pokarmów.

Wrodzona nietolerancja fruktozy (fruktozemia) - objawy

U niemowląt dotąd karmionych piersią (mleko kobiecie nie zawiera fruktozy) objawy fruktozemii pojawiają się w momencie odstawienia dziecka od piersi i włączenia do jego diety produktów zawierających fruktozę (najczęściej posiłków owocowo-warzywnych i soków owocowych), czyli około 6. miesiąca życia dziecka.

Z kolei u niemowląt żywionych sztucznie, objawy pojawiają się zaraz po podaniu im mieszanek słodzonych sacharozą.

Do objawów fruktozemii należą:

Ważne

Jeśli na tym etapie nie wyeliminuje się fruktozy z diety, dochodzi do kolejnych epizodów hipoglikemii, a dalej do niewydolności wątroby i nerek, co może prowadzić nawet do śmierci!

Zespół złego wchłaniania fruktozy - objawy

W przypadku postaci trzewnej nietolerancji fruktozy objawy ze strony układu pokarmowego pojawiają się w niedługim czasie po spożyciu produktów zawierających cukier owocowy:

Ważne

Należy zaznaczyć, że w przypadku zespołu złego wchłaniania fruktozy każdy ma swój indywidualny próg tolerancji cukru owocowego i u jednej osoby objawy nietolerancji mogą występować już po niewielkiej dawce tego cukru, a u drugiej dopiero po spożyciu sporych jego ilości.

Nietolerancja fruktozy -  diagnoza

Przy podejrzeniu fruktozemii oznacza się aktywność enzymu aldolazy fruktozo-1-fosforanowej w wątrobie, po przezskórnym pobraniu fragmentu tego narządu. Inną metodą diagnostyczną jest test obciążenia fruktozą - fruktozę podaje się dożylnie, a następnie mierzy się jej poziom we krwi. Można również wykonać badanie genetyczne, polegające na określeniu najczęstszych mutacji występujących w genie kodującym aldolazę B.

Zespół złego wchłaniania fruktozy rozpoznaje się na podstawie wodorowego testu oddechowego. Pacjentowi będącemu na czczo podaje się określoną dawkę fruktozy, a następnie mierzy się stężenie wodoru w wydychanym powietrzu. U osób z tym typem nietolerancji fruktozy odnotowuje się przekroczenie normy stężenia wodoru w wydychanym powietrzu. Wszystko dlatego, że fruktoza ulega fermentacji w jelicie grubym, w wyniku czego wytwarzają się spore ilości wodoru, które usuwane są przez drogi oddechowe.

Ważne

Osoby zmagające się z nietolerancją fruktozy powinny o tym informować podczas każdego przyjęcia do szpitala. Podczas przeprowadzania niektórych procedur medycznych używa się bowiem fruktozy, np. w czasie znieczulenia do zabiegów operacyjnych stosuje się dożylny wlew roztworu fruktozy, co może doprowadzić do nagłej śmierci pacjenta.

Nietolerancja fruktozy -  leczenie

Jedyną znaną metodą leczenia nietolerancji fruktozy jest odpowiednia dieta. W przypadku fruktozemii konieczne jest całkowite wykluczenie z diety cukru owocowego, gdyż chorzy nie tolerują nawet niewielkich jego ilości. Nieprzestrzeganie zasad diety eliminacyjnej może zagrażać ich życiu. Natomiast przy zespole złego wchłaniania fruktozy należy ograniczyć spożycie cukru owocowego - w zależności od stopnia nietolerancji.