Zespół Sandifera: przyczyny, objawy, leczenie

2016-12-30 8:14

Zespół Sandifera to grupa zaburzeń ruchowych występujących u dzieci z refluksem żołądkowo-jelitowym. Głównym objawem choroby jest ulewanie pokarmu oraz napadowe, gwałtowne wygięcia główki w bok lub w tył. Jak rozpoznać zespół Sandifera i jak odróżnić go od padaczki? Na czym polega zespół Sandifera?

Biopsja: rodzaje biopsji i przebieg badania
Autor: Getty Images

Spis treści

  1. Objawy zespołu Sandifera
  2. Rozpoznanie zespołu Sandifera
  3. Zespół Sandifera – leczenie

Zespół Sandifera to choroba, której mechanizm nie został jeszcze poznany. Podstawowym objawem tego zaburzenia jest ulewanie przez dziecko pokarmu.

Niektóre dzieci z zespołem Sandifera nie ulewają aż tak często. Diagnostyka w ich przypadku jest szczególnie trudna.

Samo ulewanie jest zjawiskiem naturalnym i dotyczy niemal wszystkich noworodków i niemowląt, a ma związek z niedojrzałym jeszcze układem pokarmowym. Jednak w pewnym momencie dziecko powinno już przestać ulewać – zwykle dzieje się to ok. 6 miesiąca życia, gdy zaczyna siadać. U dzieci, u których ulewanie trwa dłużej, diagnozuje się często chorobę refluksową. Natomiast u ok. 1% dzieci z refluksem zaczyna rozwijać się zespół Sandifera. Pierwsze objawy pojawiają się między 8 a 36 miesiącem życia.

Objawy zespołu Sandifera

Po miesiącach ulewania i wymiotów, u dziecka dotkniętego refluksem, mogą pojawić się niepokojące zaburzenia o charakterze ruchowym, przede wszystkim:

  • gwałtowne zgięcia szyi, kręcz szyi
  • dziecko znienacka odchyla główkę do tyłu lub dociska ją do ramienia; ten ruch może występować seriami, przypominać nawet ruchy epileptyczne; z reguły, ale nie wyłącznie, dzieje się to w czasie jedzenia
  • zmiany w mimice twarzy – podczas jedzenia przez chwilę dziecko może wyglądać jakby doznało paraliżu lub wykrzywia się
  • bardzo silne, często gwałtowne, odchylane główki w kierunku pleców podczas snu; niemowlę sprawia wrażenie, jakby chciało dotknąć potylicą karku

Podejrzewa się, że ruchy te, nazywane dystonicznymi, są reakcją dziecka na nieprzyjemne, wręcz bolesne doznania pojawiające się w momencie cofania się treści żołądkowej (w zespole Sandifera pH przełyku spada poniżej 4). Może to być taki intuicyjny odruch obronny, wyuczony przez pacjenta sposób radzenia sobie z dyskomfortem, jaki powodują epizody zarzucania treści żołądka do przełyku. Opisane wyżej ruchy przyspieszają perystaltykę przełyku i zwiększają częstość jego skurczów. Przełyk szybciej oczyszcza się z niepożądanej treści, a chory odczuwa ulgę.

Inna hipoteza podłoża tych ruchów wskazuje na nerw błędny. Treść żołądkowa, która dostaje się do dolnej części przełyku podrażnia zakończenia nerwu błędnego i na drodze łuku odruchowego z centrum w jądrze pasma samotnego pobudzać może do skurczu mięśnie mostkowo-sutkowo-obojczykowe, czworoboczny, a także powodować np. zwrot gałek ocznych ku górze.Ponadto u dzieci z zespołem Sandifera mogą występować:

Warto wiedzieć

Na czym polega różnica między ulewaniem a chorobą refluksową?

Ulewanie nie jest niczym groźnym. To niepozorne, fizjologiczne zjawisko, które nie sprawia dziecku bólu, którego się nie leczy i które samo mija. O chorobie refluksowej mówimy wtedy, gdy treść pokarmowa i soki żołądkowe trafiają z żołądka z powrotem do przełyku powodując jego podrażnienia i ciągłą zgagę. W skrajnym przypadku – gdy ulewanie jest bardzo obfite – dziecko nie przybiera na wadze. Przyczyną refluksu jest nieprawidłowe funkcjonowanie mięśnia – zwieracza dolnego przełyku, który znajduje się między przełykiem a żołądkiem.

Rozpoznanie zespołu Sandifera

Zespół Sandifera bywa czasem mylony z padaczką (epilepsją). Co gorsza, w tym wypadku bywa leczony lekami przeciwpadaczkowymi, które nie są w stanie pomóc dziecku, a jedynie mogą zaszkodzić. Zatem podstawową sprawą w diagnozie zespołu Sandifera jest zbadanie dziecka pod względem neurologicznym i wykluczenie padaczki. U dziecka z zespołem Sandifera powinno występować:

  • prawidłowe EEG
  • prawidłowe badanie dna oka
  • prawidłowy rozwój – u chorego na epilepsję występuje regres rozwoju
  • odbijanie i ulewanie nie tylko tuż po jedzeniu
  • niechęć do jedzenia lub odwrotnie – nadmierny apetyt (jedzenie powoduje maskowanie nieprzyjemnych skutków choroby – pieczenia w gardle)
  • krztuszenie się treścią pokarmową, nawet w środku nocy, przez sen, bez żadnej zapowiedzi
  • u starszych niemowląt i dzieci, które już większość czasu spędzają w pozycji pionowej występuje niespodziewane ulewanie, nawet długo po posiłku (2-3 godziny). Dla dzieci z zespołem Sandifera charakterystyczne jest także, że w widoczny sposób starają się walczyć z odruchem wymiotnym, stale coś przełykają i mlaskają.
  • niechęć do leżenia – dzieci wożone w wózkach na spacerze często buntują się i krzyczą, a uspokajają się dopiero, gdy się je weźmie na ręce

Zespół Sandifera potwierdza 24 godzinna pH-metria – badanie oceniające jak często i w jakiej ilości kwas żołądkowy trafia do przełyku.

Ważne

Zespół Sandifera może występować nie tylko w przebiegu choroby refluksowej przełyku, lecz także w przepuklinie rozworu przełykowego oraz nadwrażliwości przełyku.

Zespół Sandifera – leczenie

Dziecko z podejrzeniem zespołu Saandifera powinno znaleźć się pod opieką dziecięcej poradni gastroenterologicznej. W leczeniu stosuje się inhibitory pompy protonowej, przez kilka tygodni – do kilku miesięcy. Przeważnie prowadzą do całkowitego ustąpienia objawów lub przynajmniej dają poprawę.

To ci się przyda

Dziecku dotkniętemu zespołem Sandifera można próbować ulżyć na kilka sposobów. Przede wszystkim należy układać je do snu pod kątem tak, aby główka była wyżej niż nóżki – można np. podłożyć coś pod nogi łóżka z jednej strony. Nie zaleca się pojenia przed snem ani w nocy. Jeśli dziecko nie chce leżeć trzeba w miarę możliwości, jak najczęściej nosić je na rękach, a w wózku sadzać lub układać tak, żeby tułów był nieco uniesiony.