Naparstnica - właściwości lecznicze

2018-03-16 15:29

Naparstnica jest rośliną, która ma liczne właściwości lecznicze. Od lat wykorzystywana jest w medycynie do walki m.in. z chorobami serca lub problemami z pęcherzem. Należy jednak zaznaczyć, że naparstnica przyjęta w zbyt dużych dawkach jest silnie trująca. Nie można w warunkach domowych oraz bez konsultacji z lekarzem podejmować prób zażywania leków na bazie wyciągu z liści tej rośliny. Jakie skutki uboczne powoduje przedawkowanie leków z naparstnicy? Czy naparstnica to trucizna? Którym chorobom przeciwdziała  naparstnica?

Naparstnica - jest trująca czy ma właściwości lecznicze?
Autor: Thinkstockphotos.com Naparstnica - jest trująca czy ma właściwości lecznicze?

Spis treści

  1. Naparstnica a serce
  2. Naparstnica może być trująca
  3. Naparstnica - przeciwwskazania
  4. Naparstnica jako lek moczopędny
  5. Naparstnica a nadciśnienie

Naparstnica to roślina, której właściwości lecznicze odkryto pod koniec XVII wieku. Dawniej były wykorzystywane dwa rodzaje tej rośliny - naparstnica zwyczajna i naparstnica purpurowa. Obecnie w Polsce do celów farmakologicznych używana jest wyłącznie naparstnica wełnista, ponieważ naparstnica zwyczajna i purpurowa, oprócz właściwości leczniczych, mają silne działanie trujące. Natomiast naparstnica wełnista jest bezpieczniejsza do wykorzystywania przy produkcji leków, bo mniej toksyczna.

Nazwa naparstnica pochodzi od łacińskiego słowa “digitalis”. W naszym języku oznacza ono palec i jest bezpośrednim nawiązaniem do kształtu kwiatów rośliny, ponieważ na kwiatostanie rozwijają się one od dołu do góry. Naparstnice często można spotkać w Polskich ogrodach. Klasyfikuję się ona w kategorii roślin dwuliściennych z rodziny babkowatych, a liczba jej gatunków wynosi około dwudziestu pięciu.

Naparstnica a serce

Naparstnica swoje właściwości zawdzięcza substancjom o nazwie glikozydy, które wpływają na pracę serca. Powodują one m.in. zwolnienie tętna, ustąpienie zastojów żylnych w narządach przy jednoczesnym zwiększeniu siły skurczów mięśnia sercowego.

Naparstnica rozszerza naczynia wieńcowe, zwiększając pojemność wyrzutową komór serca. W efekcie pracuje ono dużo bardziej ekonomicznie. Uzyskane z liści i nasion naparstnicy glikozydy wchodzą w skład preparatów zalecanych przy leczeniu niektórych chorób serca.

Choroby serca, w których leki z naparstnicy pomogą to:

Naparstnica może być trująca

Właściwości naparstnicy są docenianie przez wiele osób. Warto jednak pamiętać, że podczas trwania leczenia serca łatwo doprowadzić do przedawkowania, co stanowi zagrożenia dla zdrowia. Z tego powodu leki na bazie glikozydów są sprzedawane wyłącznie na receptę i należy je zażywać zgodnie z zaleceniem lekarza.

Przedawkowanie naparstnicy może doprowadzić nawet do zatrzymania akcji serca, co jest stanem zagrożenia życia.

Zatrucie naparstnicą może objawiać się na wiele sposób. Może powodować np.:

Przedawkowanie naparstnicy może doprowadzić nawet do zatrzymania akcji serca, co jest stanem zagrożenia życia.

W związku z tym nie można przyrządzać lekarstw z naparstnicy domowymi sposobami. Poza tym naparstnica jest toksyczna nie tylko po spożyciu. Już nawet najmniejszy kontakt skóry z liśćmi tej rośliny może wywołać zawroty głowy i zaczerwienienia skóry. W takiej sytuacji należy niezwłocznie udać się do lekarza.

Naparstnica - przeciwwskazania

Naparstnica ma niski wskaźnik terapeutyczny. Oznacza to cienką granicę między właściwościami terapeutycznymi i toksycznymi substancji uzyskanymi z tej rośliny. Dodatkowo mają one tendencje do gromadzenia się/ odkładania w organizmie w związku z czym leczenie takimi środkami musi być kontrolowanie przez specjalistę. Nigdy nie powinno przekraczać się trzech gram, jako jednorazowej dawki suszu rośliny oraz w przypadku nalewek dwudziestu gram.

Lista przykładowych substancji czynnych, których nie wolno łączyć z wyciągiem z naparstnicy

  • chinidyna
  • werapamil
  • preparat wapnia
  • teofilina
  • witamina C
  • salicylany
  • penicylina
  • neomycyna
  • kortykosteroidów
  • teofilina
  • spironolakton

Naparstnica jako lek moczopędny

Podczas stosowania standardowych preparatów uzyskanych z suchego wyciągu tej rośliny następuje zwiększenie przepływu krwi w nerkach, co w następstwie zwiększa także diurezę, tj. wydalanie moczu. W efekcie mogą zniwelować się obrzęki.

Naparstnica a nadciśnienie

Naukowcy w piśmie "Molecular Pharmacology" przekonują, że uzyskiwany z naparstnic glikozyd nazywany digoksyną stanowi dobrą ochronę przed nadciśnieniem. Badacze z  University of Michigan udowodnili, że składnik ten uaktywnia mechanizmy ochronne w naczyniach krwionośnych, które zapobiegają tej chorobie. Walkę z nadciśnieniem można podjąć także przez zwiększenie aktywności fizycznej, zmniejszenie ilości spożywanej soli itp.

Pozostałe dolegliwości, w których pomagają leki z naparstnicy, to:

  • zastoje płucne połączone z nieżytem oskrzeli
  • łagodne choroby wątroby i śledziony
  • choroby skórne, jak wrzody, czyraki lub ropniaki
  • osłabienia z omdlewaniem
  • nudności na widok lub zapach jedzenia
  • nerwica

Warto wiedzieć

Naparstnica występuje głównie w obszarze śródziemnomorskim, m.in. w Azji Zachodniej, Europie, czy Afryce Północnej. Najbardziej znanym z jej gatunków jest naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea). Naparstnica potrafi dostosować się do zastanych warunków atmosferycznych, dobrze odnajdując się w skrajnie suchym i pozornie niekorzystnym dla niej klimacie - często samoistnie wysiewa się w różnego rodzaju rowach bądź nieużytkach rolnych. Cień lub zgliszcza pomiędzy krzewami i drzewami również nie stanowią dla tego gatunku większej przeszkody. Naparstnica często rośnie dziko na skrajach lasów. Kolor kwiatów może być różowy, czerwony, biały, ale także purpurowy lub morelowy. Okres początku ich rozkwitu przypada na czerwiec, a kończy się wraz zakończeniem września. Bywa, że czas ten przedłuża się w sytuacji, w której z kątów liści wyrastają kolejne, młode pędy. Roślina ta potrafi osiągnąć wysokość nawet do 150 centymetrów. Aktualnie naparstnica jest pod ochroną.