Zachowaj czystą głowę - broń się przed fake newsami

Fake newsy, zwłaszcza te dotyczące COVID-19 zalewają portale społecznościowe i media. Jak się przed nimi bronić i jak odróżnić prawdziwe informacje od tych fałszywych? Zapytaliśmy o to Nadię Łanowską, koordynatorkę kampanii "Zaszczep się wiedzą".

Spis treści

1. Fake newsy wpływają na nasze życie
2. COVID-19: morze fake newsów
3. Weryfikacja fałszywych informacji. Jak bronić się przed dezinformacją w dobie pandemii?

W dobie Internetu fałszywe informacje szybko się rozprzestrzeniają w ciągu kilku sekund. Czas pandemii i wywołany nią strach, niepewność to idealny grunt do tworzenia fake newsów. Najgorsze jest to, że wiele fałszywych informacji może być szkodliwa dla ludzi: zarówno dla ich zdrowia, psychiki, jak i portfela.

Fake newsy wpływają na nasze życie

Fałszywe wiadomości mogą mieć duży wpływ na nasze życie, ponieważ często kształtują nasz światopogląd: na podstawie tych informacji podejmujemy nieraz ważne decyzje, tworzymy wyobrażenie o ludziach lub sytuacjach. Jeśli więc informacje, które zobaczymy w Internecie będą wymyślone, nie podejmiemy prawidłowej decyzji.

Zdaniem koordynatorki kampanii "Zaszczep się wiedzą" Nadii Łanowskiej „pandemia COVID-19 wywołała chaos informacyjny na całym świecie”. - Zjawisko fałszywych informacji nie jest nowe, jednak w trakcie pandemii przybrało na sile, szczególnie w sieci. Internet jest miejscem, w którym granice między opinią a faktami zacierają się coraz bardziej. Łatwemu rozprzestrzenianiu fake newsów w szczególności sprzyja specyfika mediów społecznościowych, czyli ogólnodostępnych portali, w których można swobodnie dyskutować i wymieniać poglądy z innymi użytkownikami – dodała.

Nadia Łanowska zaznaczyła w rozmowie z Poradnikiem Zdrowie, że „fałszywe treści bazują przede wszystkim na emocjach, a nie na faktach i do tego są mocno sensacyjne”. - Z tego względu internauci często udostępniają je chętniej od statycznych, eksperckich treści. To doprowadza z kolei do zwiększenia liczby odbiorców fałszywej informacji i wzrostu jej popularności - powiedziała. Jej zdaniem „nie warto uczestniczyć w internetowych sporach, które najczęściej zostały wywołane tylko po to, aby wywierać negatywny wpływ na emocje”.

COVID-19: morze fake newsów

Informacje siejące postrach o nagłych ofiarach śmiertelnych, ludziach testujących szczepionki przeciw COVID-19 czy o zawartych w nich mikrochipach mogą wywołać lęk i zniechęcić do profilaktyki. Z kolei sprzedawanie cudownych leków na koronawirusa, które w rzeczywistości są glukozą pomieszaną z witaminą C, mogą opróżnić niejedno konto bankowe łatwowiernych ludzi.

- Źródła pochodzenia fake newsów są różne, ale zawsze przyświeca im jeden cel: wywołanie niepokoju i zarządzanie zbiorowymi emocjami. Warto pamiętać, że ogromną ilość ruchu w sieci generują boty. Szacuje się, że może to być nawet 40 proc – podkreśliła Nadia Łanowska. Według niej, zamiast ulegać manipulacjom powinniśmy wyrabiać dobre nawyki, czyli poddawać weryfikacji każdą znalezioną w sieci informację dotyczącą zdrowia, szczepień, lekarstw czy sposobów leczenia.

Weryfikacja fałszywych informacji. Jak bronić się przed dezinformacją w dobie pandemii?

Przed fake newsami trzeba się bronić, najlepiej sprawdzając każdą usłyszaną informację w Internecie w kilku różnych źródłach. Warto też poszerzać swoją wiedzę w wybranym temacie, np. pandemii, aby nie dać się załapać na klik bajtowe tytuły portali społecznościowych.

Nadia Łanowska zaapelowała, aby „w pierwszej kolejności zwracać uwagę na krzykliwe tytuły – medycyna opiera się ma dowodach naukowych i faktach, a nie osobistych opiniach czy emocjach”.

- Zawsze warto sprawdzać źródła znalezionych materiałów online. Rzetelne źródła informacji zazwyczaj są certyfikowane przez Ministerstwo Zdrowia, instytucje publiczne lub znane autorytety medyczne. Czujność powinny wzbudzać portale, które publikują sensacyjne treści, nie podpisują autorów lub nakłaniają do określonych zbiorowych reakcji. Weryfikacja powinna również dotyczyć ekspertów wypowiadających się w znalezionych artykułach. Zdarza się, że autorytety przedstawiane w fałszywych wiadomościach też są całkowicie fikcyjne lub nie mają nic wspólnego z daną dziedziną medycyny lub nauki. Jeśli pojawiają się jakieś wątpliwości związane z COVID-19, to zachęcam do skorzystania z panelu „Zapytaj Eksperta” na stronie kampanii „Zaszczep się wiedzą”.

Małgorzata Wójcik

Anna Tłustochowicz