Wszczepienie endoprotezy przy zwyrodnieniu stawu biodrowego

Zwyrodnienie stawu biodrowego najpierw wywołuje nieustanny ból, ogranicza sprawność, by po pewnym czasie prowadzi do inwalidztwa. Dziś endoproteza czyli sztuczny staw biodrowy pozwala szybko odzyskać pełną swobodę ruchów. Jak przebiega wszczepienie sztucznego stawu biodrowego?

Spis treści

1. Przyczyny zwyrodnienia stawu biodrowego
2. Zwyrodnienia stawu biodrowego: objawy
3. Oszczędzająca metoda ratowania stawu biodrowego
4. Rehabilitacja po operacji wymiany stawu biodrowego
5. Czy to na pewno zwyrodnienie stawu biodrowego?
6. Po wymianie stawu biodrowego żyję bez ograniczeń

Koksartroza, czyli zwyrodnienie stawu biodrowego, polega na stopniowym i nieodwracalnym zniszczeniu chrząstki stawowej i innych tkanek tworzących staw. Chora chrząstka traci swoje właściwości amortyzujące i zmniejszające tarcie kości tworzących staw. Na powierzchni kości powstają wyrośla kostne (osteofity), które ograniczają ruch i przyśpieszają niszczenie stawu. Zmiany w stawie biodrowym mogą być pierwotne i wtórne.

Przyczyny zwyrodnienia stawu biodrowego

Przyczyna zwyrodnień pierwotnych stawu biodrowego nie jest poznana. Specjaliści przypuszczają, że powstają one, gdy zachwiany jest metabolizm chrząstki stawowej lub dochodzi do zmiany w składzie płynu stawowego. W obu przypadkach chrząstka jest niedożywiona. Wśród przyczyn wtórnych wymienia się wady budowy. Nieprawidłowo zbudowany staw ma zbyt płytką panewkę, czyli zagłębienie w miednicy. W czasie poruszania stawem część głowy kości udowej wyślizguje się poza panewkę, a to prowadzi do uszkodzenia stawu biodrowego. Rozwojowi choroby sprzyja wysoki poziom cholesterolu i trójglicerydów, cukrzyca, nadwaga, mikrourazy wynikające z przeciążenia, np. podczas dźwigania.

Zwyrodnienia stawu biodrowego: objawy

Pierwszym objawem zwyrodnienia stawu biodrowego jest ból w pachwinie i biodrze, który pojawia się przy wstawaniu i chodzeniu. Często ból promieniuje do kolana. Gdy zwyrodnienie stawu biodrowego się rozwinie, ból pojawia się także w czasie leżenia. Staw staje się coraz mniej ruchomy, a chory, pragnąc uniknąć bólu, zaczyna utykać. W miarę trwania choroby dochodzi do coraz większego ograniczenia ruchów w stawie. Już przy pierwszych dolegliwościach trzeba zacząć odciążać staw – schudnąć, chodzić wspierając się na lasce trzymanej w ręce po "zdrowej stronie", korzystać z zabiegów fizykoterapeutycznych oraz systematycznie się gimnastykować, aby usprawnić staw i wzmocnić otaczające go mięśnie. W okresach nasilenia bólu można przyjmować niesteroidowe leki przeciwzapalne, a jeszcze lepiej tylko przeciwbólowe. Przy znacznie zaawansowanym zwyrodnieniu stawu biodrowego jedynym skutecznym sposobem na przywrócenie jego sprawności jest endoproteza.

Oszczędzająca metoda ratowania stawu biodrowego

Kapoplastyka to zabieg oszczędzający – pozwala zachować naturalną głowę i szyjkę kości udowej, co gwarantuje anatomiczne ułożenie kości, minimalizuje ryzyko zwichnięcia i zapewnia szybki powrót do aktywnego życia. Podczas zabiegu wymienia się panewkę w miednicy, a na głowę kości udowej zakłada się kapę, czyli osłonę przypominającą czapkę.

Obie metody operacji wymiany stawu biodrowego są refundowane w ramach funduszu zdrowia.

Metodę można zastosować, gdy kości nie są odwapnione, a staw nie jest zbytnio zniszczony przez zmiany zwyrodnieniowe. Zaletą tego rozwiązania jest to, że chory szybciej wraca do zdrowia i pełnej aktywności. Poza tym nie ma ryzyka zmiany długości nóg, obluzowania się endoprotezy czy tracenia równowagi z powodu niestabilności ciała. Założenie na staw kapy nie jest rozwiązaniem ostatecznym. W razie pogorszenia się stanu zdrowia albo po urazie można zastosować tradycyjną endoprotezę stawu biodrowego.

Rehabilitacja po operacji wymiany stawu biodrowego

Po zabiegu wszczepienia endoprotezy trzeba przede wszystkim zachować zdrowy rozsądek i nie dopuszczać do nadmiernego obciążania wymienionego stawu. Nie oznacza to jednak, że mamy tylko siedzieć w fotelu.

W pierwszych tygodniach po operacji niewskazane jest leżenie na operowanym boku, zakładanie chorej nogi na zdrową, siadanie na niskich krzesłach, dźwiganie ciężarów i siadanie w wannie. Jeżeli sedes nie jest dość wysoki, można zamontować przy nim uchwyty ułatwiające wstawanie, a jeszcze lepiej kupić wysoką nakładkę zamiast deski sedesowej. Podobnie z łóżkiem. Powierzchnia, na której się śpi, powinna być na takiej wysokości, by siedząc na brzegu łóżka, całe stopy dotykały podłogi.

W czasie rehabilitacji pooperacyjnej wszystkie skłony i skręty ciała należy wykonywać ostrożnie. W domu trzeba chodzić w miękkich i pełnych pantoflach, które dobrze trzymają się na stopie. Buty powinny mieć niski, szeroki i stabilny obcas.

Nie obejdzie się również bez regularnych ćwiczeń, spacerów i pływania. Pływając, trzeba spokojnie poruszać nogami. Można jeździć na rowerze, biegać na nartach, zjeżdżać z łagodnych stoków. Wszystko zależy od ogólnej sprawności. Nowoczesne endoprotezy nakładają na pacjentów niewielkie ograniczenia. Powikłania pooperacyjne zdarzają się w nielicznych przypadkach.

Czy to na pewno zwyrodnienie stawu biodrowego?

Aby rozpoznać chorobę zwyrodnieniową stawów, reumatologowi często wystarczy przeprowadzić z chorym wywiad i sprawdzić ruchomość stawów. Dla potwierdzenia diagnozy lekarz zleca wykonanie RTG kości. Na zdjęciach może zobaczyć m.in. zwężenie szpary stawu, czyli tej przestrzeni, gdzie stykają się chrząstki kości tworzących staw, oraz – jeśli są – wyrośla kostne, czyli osteofity. Czasem robi się też badanie krwi i moczu, by wykluczyć inne choroby stawów, np. dnę moczanową.

Po wymianie stawu biodrowego żyję bez ograniczeń

Dr Grzegorz Prasałek 3 lata temu sam przeszedł operację wymiany stawu biodrowego. Doskonale zna temat i jako lekarz, i jako pacjent:

- Jakiś czas temu przebyłem jałową martwicę głowy prawej kości udowej. To rodzaj "zawału" kości, podobny do zawału serca. Bóle w prawej pachwinie były początkowo niewielkie i pojawiały się tylko po dłuższym chodzeniu. Później nasilały się w miarę przebudowy i "grzybowatego" zniekształcania głowy kości udowej. Trochę pomagało odciążanie stawu, czyli chodzenie z laską. Kiedy ból zaczął budzić mnie w nocy przy każdej zmianie pozycji ciała, dojrzałem do wstawienia endoprotezy. Zostałem zakwalifikowany do wszczepienia całkowitej protezy bezcementowej. Zabieg  się udał. Już po 3 dniach stawałem przy balkoniku, a po 3 miesiącach rehabilitacji wróciłem do pracy w szpitalu. Mam zakodowane ograniczenia, jakie niesie ze sobą sztuczne biodro, np. nie zakładam nogi z protezą na zdrową. Nowe biodro spisuje się tak dobrze, że zapominam o nim, co czasem jest powodem zabawnych zdarzeń. Ostatnio występowałem w sądzie jako świadek. Gdy przechodziłem przez bramkę kontrolną, rozdzwonił się sygnał alarmowy. Sytuacja ta powtórzyła się 3 razy. Strażnicy byli zdziwieni. Wreszcie przypomniałem sobie, że mam biodro ze stali tytanowej i porcelany. Żyję normalnie, jestem aktywny. Biodro, chociaż sztuczne, jest jak moje własne. To najlepsza reklama dla tej metody leczenia stawu. Wszystkich, którzy mają problemy ze stawami biodrowymi, zachęcam do poddania się operacji. Nie warto cierpieć i rezygnować z życia.

miesięcznik "Zdrowie"

Anna Jarosz

Konsultacja: Grzegorz Prasałek, lekarz epidemiolog