Trening umiejętności społecznych: na czym polega i co dzięki niemu osiągniesz?

Trening umiejętności społecznych ma na celu nauczyć jego uczestników m.in. tego, jak reagować na swoje emocje, jak komunikować się z innymi ludźmi czy jak współpracować w grupie. Metoda ta znajduje wykorzystanie zarówno u dzieci, jak i u dorosłych – kiedy pacjentowi może być zalecony trening umiejętności społecznych? Na czym on polega?

Spis treści

1. Trening umiejętności społecznych - na czym polega?
2. Trening umiejętności społecznych - jak przebiega?
3. Trening umiejętności społecznych: jakie umiejętności mają podczas niego nabywać pacjenci?
4. Zastosowania treningu umiejętności społecznych
5. Trening umiejętności społecznych: czas trwania terapii

Trening umiejętności społecznych - na czym polega?

Trening umiejętności społecznych to jedna z metod leczenia wykorzystywana przy problemach z funkcjonowaniem psychiki pacjentów. Już sama nazwa powyżej wymienionej techniki terapeutycznej sugeruje to, na czym się ona skupia – trening umiejętności społecznych ma bowiem za zadanie poprawiać funkcjonowanie pacjentów wśród innych ludzi. Tego typu zajęcia odbywają się w kilkuosobowych zwykle grupach, gdzie uczestnicy treningu umiejętności społecznych – pod czujnym nadzorem terapeuty – mają przede wszystkim za zadanie obserwować zachowania innych, ale i zwracać również uwagę na to, jak sami zachowują się w stosunku do innych osób.

Obserwować zachowania innych ludzi jest stosunkowo łatwo, zdecydowanie trudniej jest już analizować to, jak sami się zachowujemy. To właśnie z tego powodu sesje treningu umiejętności społecznych bywają rejestrowane, co ma na celu późniejsze odtworzenie materiału i zaprezentowanie przez to uczestnikom tego, jak zachowują się oni w relacjach międzyludzkich.

Trening umiejętności społecznych - jak przebiega?

Aby móc w ogóle wysuwać jakieś wnioski co do zachowań i kontaktów międzyludzkich, uczestnicy treningu muszą wchodzić w takowe interakcje pomiędzy sobą. Podczas terapii inicjowane są m.in. różne scenki, gdzie jedni uczestnicy treningu odgrywają jakieś role, przydzielone im przez terapeutę, a później cała grupa analizuje zaprezentowane przez odgrywających zachowania. Uwaga uczestników treningu kierowana jest m.in. ku stylom komunikacji, którymi się oni posługują – terapeuta wskazuje, które wypowiedzi mają charakter asertywny, które pasywny, a które ocierają się o styl agresywny. Terapeuta, ale i również uczestnicy treningu zwracają danemu członkowi grupy uwagę na to, jakie to prezentuje on zachowania. Jednym z celów treningu umiejętności społecznych jest zamiana niekorzystnych zachowań, przedstawianych przez pacjenta na takie, które są bardziej akceptowalne w społeczeństwie.

Trening umiejętności społecznych odbywa się jednak nie tylko poprzez zajęcia grupowe – istotne jest to, aby nabywane umiejętności pacjenci stopniowo wdrażali w życie toczące się poza gabinetem terapeutycznym. Tutaj pojawia się bardzo ważny aspekt związany z opisywaną metodą terapeutyczną – różne zachowania pacjentów modyfikowane są stopniowo, jedne po drugich, nigdy wszystkie naraz. Istotne bowiem jest to, aby trening rzeczywiście doprowadzał do poprawy funkcjonowania pacjentów w relacjach międzyludzkich – stopniowe wprowadzanie zmian zwiększa szanse na to, że pacjent rzeczywiście zmieni swoje zachowania (gdyby w jednym czasie próbowano zmodyfikować wiele różnych zachowań uczestnika, szanse na osiągnięcie sukcesu byłyby zdecydowanie zmniejszone).

Trening umiejętności społecznych: jakie umiejętności mają podczas niego nabywać pacjenci?

Po przebyciu treningu umiejętności społecznych pacjenci mają być zdolni do lepszego funkcjonowania w relacjach z innymi ludźmi. W tym celu podczas terapii mają oni nabywać wiele różnych umiejętności, wśród których można wymienić:

• umiejętność inicjowania, ale i właściwego prowadzenia rozmowy;
• dyskutowanie;
• sposoby wyrażania krytyki, ale i umiejętność reagowania na krytykę;
• metody radzenia sobie z różnymi uczuciami – zarówno negatywnymi, jak i pozytywnymi;
• umiejętność słuchania innych ludzi, ale i zdolność do zadawania pytań;
• metody odmawiania;
• nauczenie, jak pracować w grupie;
• sposoby na rozwiązywanie konfliktów;
• rozróżnianie uczuć – zarówno swoich, jak i doświadczanych przez innych ludzi.

Zastosowania treningu umiejętności społecznych

Trening umiejętności społecznych jest metodą terapeutyczną, która znajduje wykorzystanie przede wszystkim u młodszych pacjentów. Dziećmi, którym może się przydać przebycie takiej terapii, są przede wszystkim te obarczone różnymi całościowymi zaburzeniami rozwoju, takimi jak autyzm czy zespół Aspergera. Trening umiejętności społecznych bywa również zalecany dzieciom z rozpoznanymi zaburzeniami zachowania oraz u pacjentów z ADHD.

Omawiana metoda terapeutyczna zdecydowanie nie jest jednak zarezerwowana dla młodych pacjentów – dorosłe osoby również mogą skorzystać z treningu umiejętności społecznych i metoda ta jest wykorzystywana m.in. w przypadku:

• zaburzeń osobowości (takich jak np. osobowość lękowa czy osobowość unikająca);
• zaburzeń nerwicowych (szczególnie u osób z fobią społeczną);
• zaburzeń afektywnych (takich jak chociażby depresja);
• schizofrenii;
• zaburzeń schizoafektywnych.

Biorąc pod uwagę sytuacje, w których stosowany bywa trening umiejętności społecznych, można już konkretniej opisać, do czego terapia ta miałaby doprowadzać. Przykładowo u dzieci z autyzmem dzięki treningowi umiejętności społecznych dochodzić ma do lepszego nawiązywania przez nie kontaktu z innymi ludźmi – podczas terapii zwraca się im uwagę na doświadczane przez innych emocje, ale i pokazuje im istotność kontaktu wzrokowego w sytuacjach międzyludzkich. U pacjentów z fobią społeczną dąży się z kolei do tego, aby byli oni w stanie chociażby odnaleźć się w większej grupie ludzi, by potrafili zainicjować i brać udział w grupowej rozmowie, a jednocześnie by nie odczuwali oni przy tym lęku i dyskomfortu.