Splątanie: przyczyny, objawy, leczenie

Splątanie jest jednym z poważniejszych zaburzeń świadomości. Pacjent nie jest całkowicie nieprzytomny,ale jego kontakt z rzeczywistością jest mocno ograniczony. Przyczyny splątania mogą być różne, zawsze jednak pacjent ze splątaniem powinien trafić do lekarza.

Spis treści

1. Splątanie: przyczyny
2. Splątanie: objawy
3. Splątanie: diagnostyka
4. Splątanie: leczenie

Splątanie, określane również jako zespół splątaniowy lub zespół amentywny może wystąpić u człowieka będącego w dowolnym wieku, jednak jedną z grup pacjentów, która szczególnie jest narażona na wystąpienie splątania, są seniorzy.

Świadomość - którą tak naprawdę jednoznacznie określić jest wyjątkowo trudno - w jednej z definicji oznacza możliwość rozumienia zjawisk, które toczą się we wnętrzu organizmu oraz tych, które zachodzą poza nim, w środowisku zewnętrznym. O świadomości zwykle nie myślimy dopóty, dopóki u kogoś z nas nie wystąpią jakiegoś rodzaju zaburzenia świadomości- takie, jak np. właśnie splątanie.

Splątanie: przyczyny

Wydawałoby się, że zespół splątaniowy jest problemem natury neurologicznej, w praktyce jednak doprowadzić do tego stanu mogą schorzenia z zakresu wymienionej dziedziny, ale i wiele zdecydowanie innych jednostek chorobowych. Wśród możliwych przyczyn splątania wymieniane są bowiem:

• infekcje (przede wszystkim obejmujące układ nerwowy, takie jak np. ropień mózgu czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych)
• zaburzenia metaboliczne (takie jak np. mocznica czy hipoglikemia)
• zatrucia (tutaj jako możliwe przyczyny splątania można podać zatrucie atropiną, ale i alkoholem czy - szczególnie często stanowiące przyczynę tych zaburzeń świadomości u ludzi młodych - dopalaczami)
• guzy mózgu
• krwotok podpajęczynówkowy
• przemijające niedokrwienie ośrodkowego układu nerwowego (tzw. TIA)
• udar mózgu
• niewydolność krążenia i związane z nią niedotlenienie mózgowia
• nadużywanie leków (np. przyjmowanie nadmiernych ilości leków nasennych czy opioidowych środków przeciwbólowych)
• napad padaczkowy
• wstrząs (dowolnego rodzaju)
• nagłe zaostrzenia chorób przewlekłych (np. niewydolności wątroby czy nadczynności tarczycy, splątanie może wystąpić jednak również i przy pogorszeniu pewnych problemów psychiatrycznych - pojawia się ono czasami u pacjentów cierpiących m.in. na chorobę afektywną dwubiegunową)

Splątanie: objawy

Zespołu splątaniowego raczej nie da się przeoczyć - związane z nim są wyraźne zmiany w zachowaniu człowieka. Splątany pacjent nie jest nieprzytomny, ma on jednak znacząco zmienioną świadomość. Objawami splątania są bowiem:

• zaburzenia uwagi
• zaburzenia pamięci
• zaburzenia koncentracji

Pacjent w tym stanie doświadcza zaburzeń orientacji auto- i allopsychicznej.

Kontaktu słownego ze splątanym chorym zasadniczo nawiązać nie można - często w ogóle się on nie wypowiada, jeżeli zaś podejmuje takie próby, to jego mowa jest bezładna i odpowiedzi nie mają wiele wspólnego z zadawanymi mu pytaniami.

Związane ze splątaniem bywają również wahania aktywności pacjenta, może on być bowiem zarówno pobudzony, jak i zapadać w stan niewiele różniący się od śpiączki.

Przy znacznym nasileniu zaburzeń może dochodzić do pojawiania się objawów psychotycznych w postaci urojeń czy omamów. Charakterystyczne dla splątania jest to, że po jego ustąpieniu pacjent nie pamięta, co się z nim wtedy działo – występuje całkowita niepamięć.

Splątanie: diagnostyka

Samo splątanie nie jest chorobą, a tak naprawdę objawem któregoś z wymienionych powyżej lub jeszcze innych zaburzeń - przy jego wystąpieniu konieczne jest zawsze poszukiwanie przyczyn, które to do niego doprowadziły. Podkreślenia wymaga tutaj jednak to, że pacjent w stanie splątania absolutnie powinien trafić do lekarza - w końcu przyczyną tego problemu może być nawet stan zagrażający życiu, taki jak np. udar mózgu.

W poszukiwaniu przyczyn zespołu splątaniowego u chorego wykonywanych może być wiele różnych badań. Zanim jednak zostaną one zlecone, zazwyczaj najpierw rodzina pacjenta proszona jest o informacje dotyczące tego, czy cierpi on na jakieś przewlekłe schorzenia – uzyskanie takich informacji umożliwia zawężenie listy niezbędnych do wykonania w procesie diagnostycznym badań.

Przykładowo mając wiedzę, że pacjent cierpi na cukrzycę, przeprowadzone przede wszystkim może zostać oznaczenie poziomu glukozy w jego krwi - pozwala to potwierdzić lub wykluczyć hipoglikemię jako potencjalną przyczynę splątania.

Wśród innych badań, które mają znaczenie w diagnostyce stanu splątaniowego, wymienić należy jeszcze przede wszystkim badania obrazowe - tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny głowy umożliwiają stwierdzenie m.in. krwotoku podpajęczynówkowego, guza mózgu czy zmian niedokrwiennych związanych z udarem mózgu.

Splątanie: leczenie

Dokładna diagnostyka w przypadku splątania jest ważna nie tylko z powodu konieczności wykluczenia stanu zagrożenia życia pacjenta, ale i dlatego, że tak naprawdę to jej przeprowadzenie umożliwia wdrożenie pacjentowi odpowiedniej terapii - w leczeniu splątania trzeba bowiem dążyć do zlikwidowania jego przyczyny.

Przykładowo wtedy, gdy zostanie potwierdzone, że za splątanie odpowiada infekcja, pacjentowi podawane są odpowiednie środki przeciwdrobnoustrojowe. W sytuacji zaś, gdy za stanem splątaniowym stoją zaburzenia metaboliczne (np. hipoglikemia czy mocznica), odpowiednie ich skorygowanie umożliwia przywrócenie pacjentowi pełnej świadomości.

Podkreślić tutaj należy jeszcze jeden aspekt: otóż pacjenci, u których wystąpi splątanie, wymagają rozpoczęcia oddziaływań profilaktycznych, które zmniejszą ryzyko pojawienia się u nich tego problemu ponownie.

Jako przykład można tutaj podać profilaktykę zmian miażdżycowych u chorych, u których dojdzie do przemijającego niedokrwienia mózgu (polegającą czy to na modyfikacjach dietetycznych czy - przy potwierdzeniu istnienia zmian miażdżycowych w tętnicach doprowadzających krew do mózgowia - przyjmowaniu leków z grupy statyn).