Śmietana - właściwości, rodzaje, skład

2019-09-26 12:07

Śmietana jest produktem produkowanym ze śmietanki, czyli słodkiej śmietany. Stanowi ona podstawowy dodatek do różnego rodzaju potraw lub sosów. Bita śmietana natomiast dodawana jest do ciast i słodkich deserów. Uważa się, że śmietana nie posiada żadnych właściwości, ale czy na pewno? Sprawdź, jaki jest skład śmietany, ile ma kalorii oraz czy można ją zrobić samodzielnie.

Śmietana - właściwości, rodzaje, skład
Autor: Getty Images

Spis treści

  1. Śmietana - właściwości zdrowotne
  2. Śmietana - skład i sposób produkcji
  3. Śmietana - wartość odżywcza, kalorie
  4. Śmietana - jak zrobić?
  5. Śmietana - dla kogo niewskazana?
  6. Jak wybrać śmietanę wysokiej jakości?
  7. Śmietana - zastosowanie

Śmietana jest najbardziej rozpowszechniona w kuchni europejskiej i w kuchni Ameryki Północnej. Stanowi dodatek do potraw wytrawnych oraz owoców, dodaje się ją też do sałatek i używa jako składnik sosów i dipów. Śmietana jest nośnikiem smaku ze względu na wysoką zawartość tłuszczu, ale prócz tego jest też źródłem pełnowartościowego białka, wapnia, fosforu, witaminy A i witaminy B2.

Śmietana - właściwości zdrowotne

Śmietana, podobnie jak inne produkty mleczne, jest dobrym źródłem pełnowartościowego białka, wapnia, fosforu, witaminy A oraz witamin B2 i witaminy B12.

Wapń i fosfor wpływają korzystnie na kości i zęby. Wapń bierze udział w budowie i mineralizacji kości oraz zębów, ale uczestniczy też w procesach kurczliwości mięśni i przewodzeniu bodźców nerwowych. Natomiast fosfor umożliwia prawidłowe wchłanianie wapnia przez organizm, bierze udział w syntezie białka oraz podobnie jak wapń uczestniczy w procesie mineralizacji kości.

Czytaj też: Ile wapnia jest w wapniu?

Witamina B12 odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i bierze udział w produkcji czerwonych krwinek oraz syntezie DNA, zaś witamina B2 uczestniczy w procesach przemiany materii.

Witamina A wpływa korzystnie na narząd wzroku, poprawia kondycję skóry, włosów i paznokci oraz wzmacnia odporność.

Niestety śmietana jest produktem wysokokalorycznym i o dużej zawartości kwasów tłuszczowych nasyconych i cholesterolu, co może nieść ryzyko negatywnego wpływu na układ sercowo-naczyniowy.

Ostatnie badania wskazują, że kwasy tłuszczowe nasycone pochodzące z produktów mlecznych nie wpływają lub wpływają w małym stopniu na układ sercowo-naczyniowy, jednak obowiązujące zalecenia mówią o ograniczeniu spożycia kwasów tłuszczowych i cholesterolu, dlatego śmietanę powinniśmy spożywać z umiarem.

Śmietana - skład i sposób produkcji

Śmietanę na skalę przemysłową uzyskuje się ze słodkiej śmietanki otrzymanej w procesie odwirowania mleka i dodaniu do niej bakterii fermentacji mlekowej w celu ukwaszenia i zagęszczenia. Śmietanka użyta do produkcji śmietany może być poddawana pasteryzacji lub homogenizacji i pasteryzacji.

W przeszłości śmietanę pozyskiwano z górnej warstwy mleka pozostawionego w umiarkowanej temperaturze do momentu jej odstania.

Śmietana zawiera, co najmniej 18% tłuszczu i charakteryzuje się gęstą, jednolitą konsystencją bez oznak oddzielenia serwatki, jasnokremową lub kremową barwą oraz lekko kwaśnym smakiem. Śmietana pakowana jest w plastikowe kubki lub opakowania kartonowe

Czytaj też: Rodzaje mleka - mleko pasteryzowane, UHT, mikrofiltrowane i nie tylko

Śmietana - wartość odżywcza, kalorie

Wartość odżywcza w 100 g śmietany
Wartość kaloryczna 198 kcal
Białko 2,44 g
Tłuszcz 19,35 g
Kwasy tłuszczowe nasycone 10,140 g
Kwasy tłuszczowe jednonienasycone 4,594 g
Kwasy tłuszczowe wielonienasycone 0,800 g
Cholesterol 59,0 g
Węglowodany 4,63 g
Minerały
Wapń 101,0 mg (10%*)
Sód 31,0 mg (2%)
Fosfor 76,0 mg (11%)
Potas 125,0 mg (4%)
Magnez 10,0 mg (3%)
Żelazo 0,07 mg (0,7%)
Cynk 0,33 mg (3%)
Miedź 0,018 mg (2%)
Selen 3,7 µg (7%)
Witaminy
Niacyna 0,093 mg (0,6%)
Witamina B1 0,020 mg (2%)
Witamina B2 0,168 mg (13%)
Witamin B6 0,041 mg (3%)
Witamina B12 0,21 µg (9%)
Kwas pantotenowy 0,472 mg (9%)
Foliany 6,0 µg (2%)
Witamina C 0,9 mg (1%)
Witamina K 1,5 µg (2%)
Witamina A 124,0 µg (14%)
Witamina E 0,38 mg (4%)
Witamina D 0,0 µg (0%)

(*% dziennego zalecanego spożycia dla osoby dorosłej)Wartość odżywcza: USDA, % dziennego zalecanego spożycia na podstawie Norm Żywienia IŻŻ, 2017

Śmietana - jak zrobić?

Śmietanę można przygotować w domu wykorzystując do tego śmietankę oraz kultury starterowe. W pierwszej kolejności śmietankę należy podgrzać do temperatury 85 st. C - 90 st. C i utrzymywać w tej temperaturze przez około 5 minut, a następnie schłodzić ją do 20 st. C, dodać kultury starterowe i dokładanie wymieszać.

Mieszaninę pozostawia się na 16-18 godzin w temperaturze 20 st. C. Po uzyskaniu gęstej konsystencji mieszaninę umieszcza się w lodówce i przechowuje od 4 do 6 dni.

Śmietana - dla kogo niewskazana?

Śmietany nie powinny spożywać osoby z alergią na białka mleka krowiego. Śmietana nie jest też polecana osobom będącym na diecie odchudzającej oraz osobom z nadwagą i otyłością.

Jak wybrać śmietanę wysokiej jakości?

Wybierając śmietanę warto zwrócić uwagę na skład śmietany deklarowany na etykiecie. Wiele śmietan dostępnych na rynku zawiera szereg dodatków w postaci: substancji zagęszczających (żelatyna, guma guar, karagen), skrobi modyfikowanej, mleka w proszku, emulgatorów, barwników. Najlepiej wybierać te, których skład jest jak najkrótszy i znajduje się w nim śmietanka i kultury bakterii mlekowych.

Czytaj też: Konserwanty, barwniki, polepszacze - ograniczaj chemiczne dodatki do żywności

Dobrą alternatywą są śmietany BIO, które można nabyć w sklepach z ekologiczną żywnością, supermarketach z działami BIO oraz w sklepach internetowych.

Śmietana - zastosowanie

Śmietanę wykorzystuje się w kuchni jako dodatek do potraw. Dobrze sprawdza się w formie dodatku do sałatek, surówek, mizerii, bazy dipów i sosów. Często jest podawana z pieczonymi ziemniakami, plackami ziemniaczanymi i pierogami, zarówno wytrawnymi, jak i słodkimi.

Można też ją dodawać do wypieków, np. do ciasta na pączki lub ciasteczka, masy serowej do sernika. Bitą śmietanę spożywa się najczęściej w połączeniu z owocami (truskawkami, jagodami) lub jako składnik dań słodkich, np. naleśników, pancakes. 

Śmietanę dodaje się również do zabielania zup, sosów oraz gulaszów.

O autorze
Marzena Masna, dietetyk SOS Dieta, catering dietetyczny, Warszawa
Absolwentka dietetyki Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Doświadczenie zawodowe zdobywała w poradniach dietetycznych, Zespole Żłobków m. st. Warszawy oraz warszawskich szpitalach dla dorosłych i dzieci. Stale pogłębia swoją wiedzę, uczestnicząc w konferencjach dotyczących prawidłowego odżywiania oraz dietoprofilaktyki i dietoterapii chorób. Obecnie dietetyk w SOS Dieta, cateringu dietetycznym, gdzie zajmuje się doradztwem żywieniowym dla klientów, tworzeniem receptur, przygotowywaniem menu oraz nadzorem nad jakością posiłków.