Skuteczne leczenie kiły (syfilisu) penicyliną, doksycykliną, tetracykliną. Ile trwa i jak wygląda?
Leczenie kiły (syfilisu) polega na podawaniu antybiotyków, które niszczą bakterie Treponema pallidum odpowiedzialne za rozwój choroby. Antybiotyki (najczęściej penicylinę, doksycyklinę, tetracyklinę) wstrzykuje się domięśniowo przez okres minimum dwóch tygodni. Kiła późna, która zaatakowała układ nerwowy, wymaga leczenia szpitalnego. Zobacz, jak wygląda leczenie kiły w fazie pierwotnej, wtórnej i późnej.
Spis treści
- Leczenie kiły w fazie pierwotnej
- Leczenie kiły w fazie wtórnej
- Powiadom o chorobie wszystkich partnerów seksualnych!
- Leczenie kiły tetracykliną, doksycykliną i erytromycyną
- Leczenie kiły późnej i leczenie szpitalne kiły układu nerwowego
- Leczenie kiły rtęcią
- Leczenie kiły u chorych na HIV
- Objawy niepożądane podczas leczenia kiły
Leczenie kiły (syfilisu) polega na podawaniu choremu antybiotyków dożylnie lub domięśniowo. Mimo postępu medycyny, w leczeniu syfilisu wciąż wykorzystuje się najstarszy znany antybiotyk – penicylinę. Choć związek ten może wywoływać powikłania (np. reakcje alergiczne, wstrząs anafilaktyczny), nie wymyślono dotąd środka, który z większą skutecznością zwalczałby bakterie Treponema pallidum odpowiedzialne za rozwój kiły.
Na czym polega leczenie kiły i jak długo trwa?
Leczenie kiły w fazie pierwotnej
Faza pierwotna kiły to okres do 9-15 tygodni od zakażenia. Wtedy pojawiają się pierwsze objawy choroby (zwykle po 3 tygodniach) – tzw. zmiana pierwotna, czyli niebolesna grudka, a następnie owrzodzenie w miejscu wniknięcia bakterii krętka bladego. Jeśli leczenie kiły rozpocznie się na tym etapie, da najlepsze rezultaty.
W fazie pierwotnej leczenie kiły polega na podawaniu choremu penicyliny prokainowej w dawce 1 200 000 j.m. na dobę w sposób domięśniowy przez 20 dni. Penicylina prokainowa to odmiana antybiotyku będąca połączeniem penicyliny benzatynowej z prokainą, która dzięki swoim właściwościom przeciwbólowym zmniejsza odczucie bólu w trakcie iniekcji. Substancja charakteryzuje się przedłużonym czasem działania dzięki czemu można podawać ją w rzadszych odstępach czasu.
Leczenie kiły w fazie wtórnej
W Polsce standardem jest leczenie kiły penicyliną prokainową, która dzięki codziennym iniekcjom pozwala na utrzymanie wysokiego poziomu substancji aktywnej. Taka metoda zwiększa skuteczność leczenia.
Bywa, że pierwotne zmiany skórne są bardzo niewielkie, a na dodatek nie bolą, przez co trudno je zlokalizować. W efekcie chory nawet nie wie, że uległ zarażeniu. Nieleczona kiła pierwotna przechodzi w fazę wtórną, która objawia się czerwoną wysypką pod postacią plamek i grudek zlokalizowanych najczęściej na stopach, dłoniach i głowie.
Leczenie kiły podjęte na tym etapie wymaga stosowania większych dawek antybiotyku przez dłuższy czas. Pacjentowi podaje się zazwyczaj penicylinę prokainową domięśniowo przez 30 dni. Można zastąpić ją penicyliną benzatynową, którą podaje się co 4 dni w dawkach 2 400 000 j.m. (pierwsza dawka) i 1 200 000 j.m. (kolejne dawki). W przypadku kiły wtórnej zaleca się łącznie 9 iniekcji.
Powiadom o chorobie wszystkich partnerów seksualnych!
Po zdiagnozowaniu kiły należy powiadomić wszystkich byłych i obecnych partnerów seksualnych o swojej chorobie. Kiła jest bardzo zaraźliwa, szczególnie w stadium wczesnym, może rozprzestrzeniać się także przez pocałunek. Stąd tak ważne jest, aby wszystkie osoby, z którymi mieliśmy kontakt seksualny na przestrzeni 6 miesięcy przed zakażeniem wykonały odpowiednie testy na obecność krętka bladego.
Leczenie kiły tetracykliną, doksycykliną i erytromycyną
Jeśli chory jest uczulony na penicyliny, istnieje możliwość zastosowania innych antybiotyków w leczeniu kiły. Do tego celu wykorzystuje się tetracyklinę, doksycyklinę, erytromycynę, rzadziej ceftriakson, azytromycynę. Schemat ich dawkowania najczęściej wygląda następująco:
- tetracyklina: dawka dobowa 4 x 500 mg;
- doksycyklina: dawka dobowa 2 x 100 mg;
- erytromycyna: dawka dobowa 4 x 500 mg.
Leczenie kiły wymienionymi antybiotykami powinno trwać 14 dni.
Należy pamiętać, że powyższe zalecenia są tylko orientacyjnie – każdy przypadek jest inny i decyzję o schemacie leczenia powinien zawsze podejmować lekarz prowadzący.
Leczenie kiły późnej i leczenie szpitalne kiły układu nerwowego
Leczenie kiły późnej, tzn. po ponad 2 latach od zakażenia, polega na podawaniu choremu penicyliny prokainowej w dawce 1 200 000 j.m. przez okres 30 dni. Jeśli jednak w płynie mózgowo-rdzeniowym stwierdzi się obecność bakterii krętka bladego, leczenie powinno odbyć się w szpitalu. Kiła układu nerwowego wymaga podawania penicyliny krystalicznej dożylnie 4 razy na dobę w dawce 6 000 j.m. przez okres ok. dwóch tygodni. Po wyjściu ze szpitala leczenie kontynuuje się zastrzykami domięśniowymi w dawce dobowej 1 200 000 j.m. przez kolejne 15-20 dni.
Leczenie kiły rtęcią
Pierwszą substancją wykorzystywaną w leczeniu kiły była rtęć. Choć metoda ta nie dawała skutecznych rezultatów i była bardzo niebezpieczna, cieszyła się dużą popularnością w XVI i XVII wieku. Chorych umieszczano w specjalnych piecach lub kadziach, gdzie opylano ich oparami rtęci lub przyklejano na skórę plastry z rtęcią. Inny sposób polegał na smarowaniu skóry maścią rtęciową, a następnie sadzaniu chorego na łaźni parowej. Taki schemat powtarzano przez kilka tygodni, a jego skutki często były dla chorych bardziej dotkliwe niż objawy samej kiły.
Leczenia kiły rtęcią zaprzestano dopiero po odkryciu w 1905 bakterii krętka bladego, czyli bezpośredniej przyczyny choroby. Wówczas wprowadzono pierwszy lek - salwarsan, który niszczył drobnoustroje, ale z drugiej strony powodował bardzo ciężkie objawy uboczne i nie zapobiegał nawrotom choroby. Zastąpiono go wkrótce łagodniejszym środkiem - neosalvalsanem. Jednak dopiero odkrycie penicyliny w 1938 roku dokonało przełomu w leczeniu kiły.
Leczenie kiły u chorych na HIV
U osób zakażonych wirusem HIV leczenie kiły powinno zawsze realizować taki sam schemat jak w przypadku kiły układu nerwowego, tj. odbywać się w szpitalu i trwać przynajmniej miesiąc.
Objawy niepożądane podczas leczenia kiły
Podczas terapii penicyliną u pacjenta mogą wystąpić reakcje niepożądane. Do najczęstszych należą:
- odczyn Jarischa-Herxheimera-Łukasiewicza – nie jest przeciwwskazaniem do leczenia penicyliną, ponieważ pojawia się zwykle na początku terapii i samoistnie mija. Pojawia się zwykle po 6-8 godzinach od wstrzyknięcia pierwszej dawki antybiotyku jako reakcja na szybki rozpad krętków bladych i uwolnienie toksyn przez bakterie. Jego objawy to: gorączka dochodząca do 40 st. C, dreszcze, nasilenie zmian skórnych. Nie stanowi poważnego zagrożenia dla zdrowia ani życia;
- odczyn Hoigné – występuje bardzo rzadko (u 1-3 pacjentów na 1000), obejmuje symptomy natury neurologicznej i psychicznej. Objawia się silnym lękiem, halucynacjami, wstrząsami ciała. Pojawiają się one od kilku sekund do 3 minut po iniekcji i mijają po 15-60 min. Powikłanie łagodne, nie stanowi zagrożenia dla zdrowia ani życia;
- wstrząs anafilaktyczny – nagła i ciężka reakcja alergiczna na penicylinę; objawy wstrząsu to dreszcze, bladość skóry, obniżony puls, płytki oddech, spadek ciśnienia, obrzęk krtani, utrata przytomności. Wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.
Porady eksperta
