Osteoporoza - nie dajmy się skruszyć!
Osteoporoza została uznana przez Światową Organizację Zdrowia za chorobę cywilizacyjną. W Polsce problem ten dotyczy blisko 2 mln pacjentów po 50. roku życia, z pośród których aż 168 000 doświadczyło złamania osteoporotycznego w ciągu roku. Jednocześnie, aż 92 proc. kobiet po 40. roku życia, które ta choroba dotyka najczęściej, ignoruje problem i twierdzi, że osteoporoza ich nie dotyczy, mimo tego, że nigdy wcześniej nie badały się w tym kierunku. Światowy Dzień Osteoporozy to dobra okazja, aby przypomnieć jak rozpoznać objawy i na co zwrócić szczególną uwagę w konfrontacji z tą chorobą.
Osteoporoza to choroba szkieletu charakteryzująca się zwiększonym ryzykiem złamań kości w następstwie zmniejszenia jej odporności mechanicznej. Na skutek zmniejszającej się masy kości i uszkodzeń ich mikroarchitektury zwiększa się ryzyko złamań, z których najczęstsze są złamania kręgów, nadgarstka oraz kości udowej (w tym głównie bliższego końca kości udowej) .
Rozwojowi osteoporozy sprzyja wiele czynników ryzyka, z których najważniejsze, wyłonione przez Światową Organizację Zdrowia na podstawie wyników badań populacyjnych, to wiek, wątła budowa i niska masa ciała, osteoporoza zdiagnozowana u matki, uprzednio przebyte złamanie po niskim urazie (upadek) po 40. roku życia, niska masa kostna, menopauza lub długotrwały brak miesiączki (ponad 6 miesięcy), długotrwała terapia kortykosteroidami, czynniki środowiskowe (niska podaż wapnia, niedobory witaminy D, siedzący tryb życia, palenie tytoniu, alkoholizm, nadmierne spożywanie kawy, niedożywienie), zaburzenia widzenia i równowagi ze skłonnością do częstych upadków oraz choroby, które predysponują do rozwoju osteoporozy wtórnej.
Osteoporoza to problem społeczny
Osteoporoza to choroba wyniszczająca i postępująca, która wśród przyczyn zgonów zajmuje trzecie miejsce, po chorobach układu krążenia i nowotworach. Ponad połowa pacjentów, którzy przeżyją złamanie osteoporotyczne doświadcza pogorszenia jakości życia, a jedna trzecia z nich nigdy nie powraca do pełnej samodzielności i musi pozostawać pod opieką, co podnosi koszty leczenia. Pacjenci cierpią zarówno fizycznie z powodu bólu, jak i psychicznie, ze względu na ograniczenie ruchowe.
Profilaktyka - szansa na zdrowe kości
Wiele kobiet pomimo realnego zagrożenia osteoporozą ignoruje problem. 80 proc. kobiet w wieku 40+ nigdy nie badało kości. Osteoporoza jest postrzegana przez kobiety jako choroba groźna dla ich mam czy babć, ale nie dla nich samych. Świadomość społeczna problemu jest niska i powoduje, że profilaktyka, np. w postaci odpowiedniego uzupełniania niedoborów wapnia jest na niskim poziomie - tylko 25 proc. kobiet w wieku 40+ przyjmuje preparaty z wapniem. Tymczasem aż 3/4 dorosłych Polaków ma niedobory wapnia, a 77 proc. kobiet po 50. roku życia ma osteopenię lub osteoporozę. Szacuje się, że około 40 proc. kobiet i 13-22 proc. mężczyzn 50-letnich dozna co najmniej jednego złamania osteoporotycznego do końca życia. Chcąc zmniejszyć ryzyko wystąpienia osteoporozy, warto postawić na działania zapobiegawcze.
Podstawą profilaktyki i niezbędnym elementem leczenia powinno być uzupełnianie niedoborów wapnia, przy właściwej podaży witaminy D. Ważne jest także zachowanie aktywności fizycznej oraz zapobieganie upadkom. Za działanie profilaktyczne można uznać także identyfikację czynników ryzyka oraz wczesne (przed złamaniem) rozpoznanie problemu i wdrożenie odpowiedniego postępowania leczniczego. Pomocne w diagnozie może być badanie densytometryczne, mierzące gęstość kości.
Osteoporoza to choroba przewlekła, która często rozwija się bezobjawowo, „okradając” w tym czasie szkielet z zasobów wapnia. Dlatego też nazywana jest cichym złodziejem kości. Niestety rozpoznanie stawiane jest zbyt późno, gdy proces jest już zaawansowany. Nawet pierwsze złamanie (złamanie niskoenergetyczne czyli bez urazu, najczęściej w wyniku zwykłego potknięcia się) nie zawsze kojarzone jest z jego prawdziwą przyczyną czyli osteoporozą. Dlatego tak istotna jest profilaktyka i przeciwdziałanie niedoborom wapnia, szczególnie wśród osób, które znajdują się w grupach zagrożenia wystąpieniem osteoporozy. Podstawowym elementem postępowania profilaktycznego jest wprowadzana jak najwcześniej zdrowa, urozmaicona dieta. Często jednak nie stosujemy się do jej zasad i nie dostarczamy z pożywieniem odpowiedniej ilości wapnia. Przeszkodą może być także postępujące z wiekiem utrudnione przyswajanie wapnia. Uzupełnianie niedoborów wapnia przy właściwej podaży witaminy D stanowi podstawę profilaktyki i niezbędny element leczenia osteoporozy, jeśli już występuje. Warto także wzmacniać organizm poprzez dopasowaną do możliwości i wieku aktywność ruchową. Warto także ocenić, czy w danym przypadku występują czynniki ryzyka wystąpienia choroby i wykonać profilaktyczne badanie gęstości kości czyli densytometrię, szczególnie wśród kobiet po menopauzie. Rozpoznaną osteoporozę trzeba długotrwale leczyć. Decyzja o wyborze leku powinna być zawsze wspólna – lekarza i pacjenta.
Porady eksperta
Podcasty
Playlisty tematyczne
