Mięśnie brzucha - podział, anatomia, funkcje

Mięśnie brzucha pełnią wiele ważnych funkcji: ochraniają one zlokalizowane w jamie brzusznej narządy, pomagają utrzymywać człowiekowi właściwą postawę ciała, ale i mają wpływ na przebieg takich czynności, jak oddawanie moczu czy oddychanie. Mięśnie te dzieli się na dwie grupy, którymi są mięśnie ściany przednio-bocznej i mięśnie ściany tylnej brzucha. Jakie dokładnie mięśnie zaliczane są do mięśni brzucha i jakie pełnią funkcje?

Mięśnie brzucha kojarzone są przede wszystkim z tym, że ich rzeźba ma wpływ na ogólny wygląd człowieka. W ludzkim organizmie tego rodzaju mięśnie zdecydowanie nie wpływają jednak wyłącznie na aspekty estetyczne – mięśnie brzucha pełnią wiele ważnych funkcji.

Spis treści

1. Mięśnie brzucha: podział
2. Mięśnie brzucha: mięśnie ściany przednio-bocznej
3. Mięśnie brzucha: mięśnie ściany tylnej
4. Mięśnie brzucha: unerwienie
5. Mięśnie brzucha: funkcje

Mięśnie brzucha: podział

Ogólnie mięśnie brzucha dzielone są na dwie grupy: są nimi grupa mięśni ściany przednio-bocznej oraz grupa mięśni ściany tylnej brzucha.

Do mięśni ściany przednio-bocznej zaliczane są następujące mięśnie:

• mięsień skośny zewnętrzny brzucha,
• mięsień skośny wewnętrzny brzucha,
• mięsień poprzeczny brzucha,
• mięsień prosty brzucha,
• mięsień piramidowy.

Do drugiej grupy mięśni brzucha – czyli do mięśni ściany tylnej – zaliczane są natomiast:

• mięsień czworoboczny lędźwi,
• mięsień lędźwiowy większy,
• mięsień lędźwiowy mniejszy,
• mięsień biodrowy.

Mięśnie brzucha: mięśnie ściany przednio-bocznej

Mięsień skośny zewnętrzny brzucha rozpoczyna się na powierzchni zewnętrznej żeber od 5 do 12, przyczep końcowy tego mięśnia znajduje się natomiast na guzku łonowym i kolcu biodrowym przednim górnym, wardze zewnętrznej grzebienia łonowego oraz w obrębie kresy białej. Uczestniczy on w ruchach klatki piersiowej i kręgosłupa, oprócz tego mięsień skośny zewnętrzny zaangażowany jest w przebieg oddychania (pracuje on jako mięsień wydechowy).

Mięsień skośny wewnętrzny brzucha ma swój przyczep początkowy w obrębie powięzi piersiowo-lędźwiowej, wargi pośredniej grzebienia biodrowego oraz w bocznej części więzadła pachwinowego.

Przyczep końcowy tego mięśnia zlokalizowany z kolei jest na dolnych brzegach żeber od 10 do 12, grzebieniu kości łonowej (do którego jest on przyczepiony poprzez ścięgno) oraz w obrębie kresy białej.

Mięsień skośny wewnętrzny brzucha ma podobną funkcję jak mięsień skośny zewnętrzny – również bierze on udział w ruchach klatki piersiowej i kręgosłupa oraz funkcjonuje jako mięsień wydechowy.

Mięsień poprzeczny brzucha rozpoczyna się na powierzchni wewnętrznej chrząstek żebrowych do 7 do 12, na wardze wewnętrznej grzebienia biodrowego oraz w obrębie więzadła pachwinowego i powięzi piersiowo-lędźwiowej.

Przyczep końcowy mięsień ten ma na grzebieniu kości łonowej (do której przyczepia się za pośrednictwem ścięgna) oraz w obrębie kresy białej. Mięsień poprzeczny brzucha zwęża klatkę piersiową, co ostatecznie prowadzi do tego, że jest on zaliczany do mięśni wydechowych.

Mięsień prosty brzucha swój przyczep początkowy ma na wyrostku mieczykowatym oraz na powierzchni zewnętrznej chrząstek żebrowych od 5 do 7. Końcowy przyczep tego mięśnia znajduje się na spojeniu łonowym oraz na grzebieniu łonowym.

Mięsień prosty brzucha, podobnie jak poprzednio omawiane mięśnie, zaliczany jest do mięśni wydechowych, poza tym bierze on udział w zginaniu tułowia ku przodowi.

Mięsień piramidowy swój przyczep początkowy ma na spojeniu łonowym oraz na gałęzi górnej kości łonowej, kończy się on natomiast w obrębie kresy białej. Jego funkcją jest napinanie kresy białej.

Mięśnie brzucha: mięśnie ściany tylnej

Mięsień czworoboczny lędźwi rozpoczyna się na wyrostkach żebrowych kręgów lędźwiowych od L1 do L5, wardze wewnętrznej grzebienia biodrowego oraz w obrębie więzadła biodrowo-lędźwiowego.

Przyczep końcowy tego mięśnia znajduje się natomiast na dolnym brzegu dwunastego żebra oraz na trzonie dwunastego kręgu piersiowego. Funkcją mięśnia czworobocznego lędźwi jest stabilizacja kręgosłupa w odcinku lędźwiowym, poza tym bierze on udział w zginaniu tułowia w bok.

Mięsień lędźwiowy większy swój przyczep początkowy ma na powierzchniach bocznych dwunastego kręgu piersiowego i pierwszego kręgu lędźwiowego oraz na wyrostkach żebrowych kręgów lędźwiowych od L1 do L4.

Przyczep końcowy tego mięśnia umiejscowiony jest natomiast na krętarzu mniejszym kości udowej. Mięsień lędźwiowy mniejszy odpowiada za zginanie w bok odcinka lędźwiowego kręgosłupa, poza tym – wraz z mięśniem biodrowym – zajmuje się on zginaniem uda.

Mięsień lędźwiowy mniejszy rozpoczyna się na trzonach ostatniego kręgu piersiowego oraz pierwszego kręgu lędźwiowego, kończy się on z kolei w obrębie powięzi biodrowo-lędźwiowej. Funkcją mięśnia lędźwiowego mniejszego jest napinanie powięzi biodrowej oraz łuku biodrowo-łonowego.

Mięsień biodrowy, ostatni z mięśni ściany tylnej brzucha, rozpoczyna się na kolcach biodrowych przednich, w obrębie dołu biodrowego oraz więzadła krzyżowo-biodrowego przedniego. Przyczep końcowy mięśnia znajduje się natomiast na krętarzu mniejszym kości udowej. Mięsień biodrowy odpowiada za zginanie uda oraz za stabilizację stawu biodrowego.

Mięśnie brzucha: unerwienie

Skomplikowane są nie tylko podział mięśni brzucha oraz znajomość ich dokładnego położenia, ale i unerwienie poszczególnych z nich. Mięśnie ściany tylnej ogólnie unerwiane są przez gałęzie splotu lędźwiowego, dodatkowo:

• mięsień czworoboczny lędźwiowy unerwiony jest także przez nerw podżebrowy,
• mięsień lędźwiowy większy i mięsień lędźwiowy mniejszy unerwione są również przez nerw udowy.

Mięsień skośny zewnętrzny brzucha oraz skośny wewnętrzny brzucha mają takie samo unerwienie – unerwiają je nerwy międzyżebrowe od 5 do 12, nerw podżebrowy, nerw biodrowo-podbrzuszny oraz biodrowo-pachwinowy.

Podobne jest unerwienie mięśnia poprzecznego brzucha, który – poza wymienionymi wyżej nerwami – zaopatrywany jest również przez nerw płciowo-udowy. Mięsień prosty brzucha unerwiony jest nerwy międzyżebrowe od 7 do 12, mięsień piramidowy zaopatrywany jest natomiast przez nerw podżebrowy.

Mięśnie brzucha: funkcje

Podstawową rolą mięśni brzucha jest ochrona delikatnych narządów zlokalizowanych we wnętrzu jamy brzusznej – wchodzą one w końcu skład ściany jamy brzusznej. Wyróżnia się jednak i inne jeszcze funkcje mięśni brzucha – odpowiadają one bowiem m.in. za prawidłową ruchomość tułowia, jak i wpływają na zdolność człowieka do utrzymywania właściwej postawy ciała.

Wspominano wcześniej o tym, że mięśnie brzucha – a przynajmniej część z nich – zaliczane są do grupy mięśni wydechowych. Są one tak klasyfikowane ze względu na to, że poprzez ucisk narządów jamy brzusznej oraz doprowadzanie do wzrostu panującego w niej ciśnienia ich czynność prowadzi do uniesienia przepony, co ułatwia wydech.

Warto tutaj wspomnieć również i o tym, że współdziałając wraz z innymi mięśniami, mięśnie brzucha mają wpływ na przebieg rozmaitych procesów fizjologicznych, takich jak przede wszystkim oddawanie moczu czy stolca. Mięśnie brzucha odgrywają również pewną rolę podczas porodu.

Czytaj też:

• Rozstęp mięśni prostych brzucha - objawy, leczenie, ćwiczenia
• Mięśnie brzucha – anatomia. Jak wyrobić widoczne mięśnie brzucha?
• 8 ćwiczeń na skosy (mięśnie skośne brzucha) w domu
• Kręgosłup – jak wzmocnić mięśnie pleców