LGBT: co oznacza ten skrót? Środowisko LGBT w Polsce
LGBT to skrót, który dla wielu może brzmieć tajemniczo, a określa osoby nieheteronormatywne. W "LGBT" "L" oznacza lesbijki, "g" - gejów, "b" - osoby biseksualne, a "t" - osoby transpłciowe. Historia ruchu LGBT sięga lat 60. XX wieku, a środowisko LGBT prężnie działa i w Polsce. Przeczytaj więc, co o LGBT wiedzieć trzeba.
Spis treści
- LGBT: co oznacza ten skrót?
- Jak powstał ruch LGBT?
- Ruch LGBT w Polsce
- Dr Sylwia Spurek i Robert Biedroń o sytuacji osób LGBT w Polsce [WIDEO]
LGBT: co oznacza ten skrót?
LGBT to skrót, który odnosi się do osób nieheteronormatywnych. A cóż z kolei oznacza to, kolejne obok LGBT, pojęcie? To, że osoby nieheteronormatywne nie są heteroseksualne (i tu wymienić należy gejów, lesbijki, osoby biseksualne), albo/i ich płeć biologiczna nie jest zgodna z płcią psychiczną lub nie identyfikują się z żadną płci.
W społeczności LGBT można więc umieścić wszystkie osoby zorientowane homo- i biseksualnie i/lub te, które nie podlegają tradycyjnemu rozumieniu tego, co "kobiece" i "męskie".
Pod "t" w skrótowcu LGBT możemy bowiem znaleźć nie tylko transseksualistów (osoby o różnej płci psychicznej i biologicznej), ale i transwestytów (osoby na co dzień funkcjonujące jako kobieta bądź mężczyzna, w określonych sytuacjach upodobniające się do płci przeciwnej poprzez ubiór, sposób zachowania) czy tych, którzy odbiegają swoim wyglądem, zachowaniem od tego, co przypisuje się kulturowo, stereotypowo przedstawicielom ich płci biologicznej.
Termin LGBT do powszechnego użycia wszedł w latach 90. XX wieku.
Lesbijka - słowo określające kobietę orientacji homoseksualnej weszło do użycia dopiero w XX wieku, ponieważ wcześniej często podważano w ogóle możliwość tego, by kobieta mogła kochać inną kobietę.
Homoseksualistki wybrały na swoją patronkę Safonę - poetkę żyjącą w VI w. p.n.e., otoczoną zawsze swoimi uczennicami i w swoich wierszach opiewającą ich urodę. Safona żyła na greckiej wyspie Lesbos, stąd więc i "lesbijka".
Gej - określenie homoseksualnych mężczyzn wywodzi się z kolei z języka francuskiego, w którym "gaiety" oznacza osobę beztroską, radosną, wyrazistą (podobnie w języku angielskim).
Jednak wcześniej, w XVII wieku to samo określenie miało dotyczyć mężczyzny rozwiązłego, można je było również kierować do kobiety - było to równoznaczne z nazwaniem ją prostytutką, a nawet nazywać tak budynek - i w tym przypadku nie wyglądało to lepiej, bo oznaczało dom publiczny, a bardziej dosłownie - burdel.
Osoba biseksualna - ktoś, kto może tworzyć związek i wchodzić w relację seksualną zarówno z kobietami, jak i mężczyznami. Z greckiego "bi" oznacza oboje, a z łaciny "sexualis" - płciowy.
Termin "biseksualista", "biseksualistka", podobnie jak wyraz "lesbijka" zaczął funkcjonować dopiero w XX wieku, wcześniej określenie to stosowali... botanicy w odniesieniu do roślin.
Osoba transpłciowa - termin ten budzi najwięcej nieporozumień, ponieważ określa kilka różnych zjawisk. Osoby transpłciowe (łac. poza, z drugiej strony) to:
- osoby transgenderowe - o tożsamości płciowej, która odbiega od tradycyjnie rozumianych męskich i kobiecych ról i zachowań przypisywanych danej płci; transpłciowość nie łączy się z żadną konkretną orientacją seksualną;
- osoby transseksualne - osoby, u których występuje niezgodność płci biologicznej z psychiczną - niektóre z nich poddają się kuracji hormonalnej, chirurgicznej korekcji płci, dążą do prawnej zmiany imienia i nazwiska;
- transwestyci (crossdresserzy) - osoby, które dla przyjemności emocjonalnej bądź seksualnej przebierają się za przedstawiciela płci przeciwnej, jednak na co dzień funkcjonują zgodnie ze swoją płcią biologiczną;
- drag queen/drag king - drag queen to mężczyzna, który na scenie odgrywa rolę osoby płci przeciwnej, a drag king to kobieta występująca jako mężczyzna.
CZYTAJ TEŻ:
- Prawa pacjenta LGBT: jakie ci przysługują i gdzie szukać pomocy
- Coming out: jak to zrobić i "wyjść z szafy"? Poradnik dla młodzieży i dorosłych [rozmowa z ekspertem]
- Ruszyła kampania "Poznaj swoje prawa" poruszająca problem praw pacjentów i pacjentek LGBTI
Prawie 30 proc. osób LGBTQI doświadczyło przemocy
Prawie 30 proc. osób LGBTQI doświadczyło przemocy (najczęściej fizycznej) w ciągu ostatnich pięciu lat. Najczęściej przemocy doznają osoby transpłciowe i geje, rzadziej lesbijki i kobiety biseksualne. 2/3 sprawców przemocy to mężczyźni – wynika z raportu Kampanii Przeciw Homofobii.
Nieliczni zgłaszają sprawę na policję. Jak pokazują badania, 43 proc. nie wierzyło, że policja chciałaby coś z takim zgłoszeniem zrobić, a kolejne 20 proc. nie wierzyło, że policja miałaby taką możliwość.
Poza tym w większości przypadków policja zniechęca do zgłaszania sprawy. 57 proc. osób, które zdecydowały się pójść na policję, było przez policjantów zniechęcane do zgłoszenia przestępstwa, a 19 proc. doświadczyło z ich strony homofobicznego traktowania.
Jednak część poszkodowanych trafiła na pomoc policji. Ostatecznie do sądu skierowano pięć spraw.
Jak powstał ruch LGBT?
Pierwsza na świecie organizacja zrzeszająca osoby LGBT powstała w 1946 roku w Holandii, jednak powstanie ruchu LGBT datuje się na później - za jego początek uznaje się najczęściej rok 1969.
W tym czasie w Stanach Zjednoczonych policja wykonywała naloty na kluby, których klienci mogli zachowywać się "nieprzyzwoicie", a to "nieprzyzwoicie" oznaczało: taniec mężczyzny z mężczyzną i posiadanie przez kobietę lub mężczyznę mniej niż trzech części garderoby właściwych ich płci. Gejom nie można też było podawać alkoholu.
W nocy z 27 na 28 czerwca policja wkroczyła do gejowskiego klubu Stonewall Inn w Nowym Jorku i zaczęła wypytywać oraz żądać opuszczenia lokalu przez jego bywalców. Ci zamiast się rozejść, zgromadzili się przed lokalem - doszło do zamieszek, w których przez kolejne dni uczestniczyły tysiące gejów i lesbijek.
Symbolem ruchu LGBT jest tęczowa - sześciokolorowa - flaga, zaprojektowana w 1978 roku przez Gilberta Bakera.
Niedługo później zorganizowano pierwsze wiece osób LGBT, powstały ich stowarzyszenia. Obecnie w Poznaniu funkcjonuje organizacja, która wzięła swoją nazwę od amerykańskiego klubu - Grupa Stonewall, działająca na rzecz równouprawnienia par osób tej samej płci.
Obecnie sytuacja osób LGBT w poszczególnych krajach wygląda bardzo różnie - mogą one zawrzeć małżeństwo w 24 krajach na świecie (Belgia, Holandia, Kanada, RPA, Norwegia, Szwecja, Meksyk, Portugalia, Argentyna, Dania, Francja, Tajwan, Nowa Zelandia, Wielka Brytania, Luksemburg, Irlandia, Brazylia, Urugwaj, Hiszpania, Stany Zjednoczone, Kolumbia, Finlandia, Malta, Niemcy, Islandia).
W 73 homoseksualizm jest nielegalny, a w 7 za utrzymywanie kontaktów homoseksualnych grozi kara śmierci (Sudan, Somalia, Mauretania, Nigeria, Iran, Jemen, Arabia Saudyjska). W świecie arabskim działa tylko jedna organizacja wspierająca i zrzeszająca osoby LGBT - Helem z Libanu.
Czytaj też: Czym jest ksenofobia?
LGBT... i nie tylko
Pierwotny skrót LGBT rozrasta się z biegiem lat o kolejne człony. W różnych publikacjach można natknąć się także na słowa: LGBTQ, LGBTQI czy w końcu LGBTQIA - każda z tych dodatkowych liter ma swoje znaczenie, a przybywa ich wraz z kolejnymi badaniami, rozwojem środowiska LGBT.
Q, czyli queer - początkowo określenia tego używano jako obraźliwego wobec osób homoseksualnych, dziś jest inaczej - tego terminu same używają wobec siebie osoby, które w żaden sposób nie chcą definiować swojej orientacji czy tożsamości płciowej.
I, czyli osoby interseksualne - termin "interseksualizm" dotyczy osób, które urodziły się z genitaliami i innymi cechami płciowymi, których nie można określić jako typowo męskie ani typowo kobiece.
Jako cechy płciowe rozumie się m. in. posiadanie jajników lub jąder, produkcję spermy lub jajeczek, posiadanie konkretnych chromosomów, produkowanie hormonów.
Interseksualizm to także pojęcie medyczne, a osobom interpłciowym przypisuje się konkretną płeć przy narodzinach, z którą czują się oni później dobrze bądź nie.
A, czyli osoby aseksualne - osoby niezainteresowane seksem lub rezygnujące z określenia swojej orientacji seksualnej bądź jej niepewne. Aseksualizm określa się jako czwartą (obok hetero-, homo- i biseksualizmu) orientację seksualną.
Często, zamiast dodawania kolejnych liter, używa się określenia LGBT+.
Ruch LGBT w Polsce
W Polsce po raz pierwszy problematyka osób LGBT została poruszona w artykule w jednej z krakowskich gazet w 1974 roku. Rok ten stanowi również datę rozpoczęcia przez władze PRL akcji "Hiacynt" - aresztowanych zostało 11 000 homoseksualnych mężczyzn, których siłą próbowano zmusić do współpracy z SB i grożono ujawnieniem ich orientacji w pracy, wśród rodziny.
Pierwszą i działającą nielegalnie (władze odmówiły zarejestrowania stowarzyszenia) polską organizacją gejowsko-lesbijską był Warszawski Ruch Homoseksualny (WRH), który powstał w 1987 roku.
W 1997 roku założono natomiast działające do dziś Stowarzyszenie Lambda Warszawa. Jego celem jest budowanie pozytywnego wizerunku osób LGBT i działanie na rzecz ich społecznej akceptacji.
W 2001 roku powstała natomiast Kampania Przeciw Homofobii (KPH), której przez wiele lat przewodził Robert Biedroń. W 2004 roku do Parlamentu trafił projekt ustawy o związkach partnerskich, którego jednym z założeń było wprowadzenie możliwości zawierania przez osoby homoseksualne związków małżeńskich, jednak został on odrzucony. Podobnie jak kolejne projekty.
Dzisiaj w Polsce osoby LGBT nie mogą zawierać małżeństw ani związków partnerskich czy adoptować dzieci, a operacja korekty płci nie jest refundowana przez NFZ. Sama korekta jest jednak możliwa, podobnie jak uzgodnienie płci.
Obecnie osoby nieheteronormatywne mogą się zrzeszać bądź szukać pomocy w wielu organizacjach wspierających środowisko LGBT. Wśród nich wymienić należy wspomniane wcześniej: Grupę Stonewall, Kampanię Przeciw Homofobii, Stowarzyszenie Lambda Warszawa, a także Fabrykę Równości, Fundację Wolontariat Równości, Fundację Trans-Fuzja, Kulturę Równości, stowarzyszenia: bez!miar, Pracownia Różnorodności, Miłość nie Wyklucza, Tęczówka, Tolerado.
Czytaj też: Czym jest homofobia?
Dr Sylwia Spurek i Robert Biedroń o sytuacji osób LGBT w Polsce [WIDEO]
Źródło: x-news.pl
Źródła:
1. J. Dawson, Tęczowa książeczka. Poradnik dla nastolatków, przeł. D. Dymińska, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2016
2. Materiały projektu Ligi dla Tolerancji dostępne pod adresem: https://ligadlatolerancji.wordpress.com/o-historii-lgbt-w-polsce/
Porady eksperta
