Hormon melanotropowy (melanotropina, MSH)

Hormon melanotropowy (melanotropina, MSH) to hormon decydujący o zabarwieniu skóry. Powstaje on głównie w odpowiedzi na promieniowanie słoneczne i powoduje ciemnienie skóry, czyli opalanie. Warto dowiedzieć się jak powstaje, jakie jest jego znaczenie oraz jakie inne działania ma melanotropina.

Spis treści

1. Melanotropina: działanie MSH
2. Hormon melanotropowy: regulacja wydzielania
3. Syntetyczna melanotropina

Hormon melanotropowy (melanotropina, MSH) jest wytwarzany i wydzielany do krwi przez przysadkę mózgową, a właściwie jej część pośrednią.

Melanotropina jest hormonem polipeptydowym, powstaje z substancji zwanej proopiomelanokortyną, z której odłączane są koleje fragmenty oligopeptydów.

Proces tan nazywany jest posttranslacyjną proteolizą, a jego produktami poza melanotropiną, jest także np. hormon adrenokortykotropowy regulujący funkcję nadnerczy.

Z biochemicznego punktu widzenia istnieją trzy hormony melanotropowe: α-MSH, β-MSH i γ-MSH, ich działanie jest identyczne, różnią się jedynie w niewielkim stopniu siłą oddziaływania.

Melanotropina: działanie MSH

Melanotropina wpływa przede wszystkim na melanocyty. Są to komórki produkujące i magazynujące pigment - melaninę, znajdują się w warstwie podstawnej naskórka, a w niewielkiej ilości również w oku i uchu wewnętrznym regulując zabarwienie struktur, w których są umiejscowione, przede wszystkim skóry i włosów.

Działanie melanotropiny polega głownie na pobudzaniu melanogenezy, czyli procesu syntezy melaniny w melanocytach, skutkiem tego jest ciemniejsza barwa skóry, czy włosów.

Ponadto ze względu na swoje pochodzenie i sposób powstawania, hormon melanotropowy jest zbliżony strukturalnie do hormonu adrenokortykotropowego, dlatego w niewielkim stopniu wykazuje podobne do niego działanie.

Polega ono na pobudzaniu wydzielania kortyzolu oraz niektórych androgenów, hormonów odpowiedzialnych odpowiednio za reakcję na stres oraz męskie cechy wyglądu.

Zauważono także, że melanotropina słabo hamuje apetyt oraz wpływa na pobudzenie seksualne.

Znacznie mniej istotną rolą MSH jest regulacja resyntezy rodopsyny (barwnika obecnego w siatkówce) oraz adaptacja wzroku do ciemności, znaczenie melanotropiny w tym procesie jest minimalne, ponieważ regulacja ta zachodzi poprzez zmiany wielkości źrenicy.

Hormon melanotropowy: regulacja wydzielania

Melanotropina jest wydzielana głównie w odpowiedzi na promieniowanie UV, celem wytworzenia większej ilości barwnika - melaniny. Dzięki zwiększeniu ilości pigmentu głębsze, bardziej wrażliwe warstwy skóry, są chronione przed promieniowaniem.

Z nieznanych powodów stężenie melanotropiny wzrasta w ciąży, co przekłada się na nieco ciemniejszą barwę skóry u ciężarnych.

Hamowanie wydzielania melanotropiny następuje w odpowiedzi na kortyzol, adrenalinę i noradrenalinę - hormony produkowane przez nadnercza, jest to tak zwane sprzężenie zwrotne.

Regulacja ta polega na pobudzaniu przez MSH produkcji tych hormonów, a ich wzrost hamuje MSH, dzięki temu stężenie tych substancji jest względnie stałe.

To wspólny prekursor i podobieństwo budowy melanotropiny z hormonów nadnerczy powoduje, że w niedoczynności tego narządu, obserwujemy ciemne zabarwienie skóry, czyli cisawicę.

Dzieje się tak dlatego, że niedobór hormonów nadnerczy stymuluje przysadkę do wydzielania ACTH, który ze względu na podobieństwo do MSH pobudza syntezę melaniny w skórze.

Zauważono także związek stężenia MSH z leptyną, zwiększa ona produkcję hormonu melanotropowego, jej główne działanie polega natomiast na regulacji pobierania pokarmu oraz gospodarki energetycznej. Leptyna produkowana jest przez adipocyty, czyli komórki tkanki tłuszczowej.

Syntetyczna melanotropina

Zaawansowane metody laboratoryjne umożliwiły zsyntetyzowanie analogów MSH - hormonów o innej strukturze, ale podobnym działaniu. Ich zastosowanie w medycynie jest bardzo ograniczone i nie są dopuszczone do sprzedaży we wszystkich krajach.

Pierwsze badania donoszą o możliwości leczenia nimi: porfirii, niektórych raków skóry, oraz zaburzeń libido.

Hormon melanotropowy jest produkowany przez przysadkę mózgową, a jego efektorami są melanocyty, których stymulacja powoduje zwiększenie ilości barwnika w skórze i ciemniejsze jej zabarwienie.

Zwiększenie produkcji MSH następuje przede wszystkim w odpowiedzi na promieniowanie UV, czyli np. promieniowanie słoneczne.

lek. Maciej Grymuza, absolwent Wydziału Lekarskiego na Uniwersytecie Medycznym im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu.