Goleń - co to jest? Przyczyny bólu goleni

Goleń stanowi element kończyny dolnej, znajdujący się w jej dolnej części pomiędzy stawem skokowym i kolanowym. Składa się ona zarówno z kości – piszczelowej i strzałkowej, jak i całego zespołu mięśni. Ból goleni może być następstwem przeciążenia, urazu lub w skrajnych przypadkach - złamania. Bywa jednak, że utrzymujący się ból goleni jest objawem raka kości.

Goleń, zwana potocznie podudziem, to element anatomiczny kończyny dolnej. Swoją budową przypomina kości przedramienia. Ból goleni może wskazywać na zwykłe przeciążenie, być objawem urazu, ale także zwiastować poważniejsze choroby np. raka kości piszczelowej. Dlatego nie należy go lekceważyć i w przypadku przedłużającego się bólu goleni skonsultować się z lekarzem specjalistą.

Spis treści

1. Goleń – co to jest i gdzie się znajduje?
2. Goleń – kość piszczelowa
3. Goleń – kość strzałkowa
4. Goleń – mięśnie
5. Goleń – ból
6. Goleń – leczenie bólu

Goleń – co to jest i gdzie się znajduje?

Goleń jest częścią kończyny dolnej, nazywaną również podudziem. Znajduje się ona pomiędzy stawem skokowym i stawem kolanowym. Goleń składa się z dwóch kości:

• kości piszczelowej
• i kości strzałkowej.

Są one połączone stawem piszczelowo-strzałkowym, błoną międzykostną i więzozrostem piszczelowo-strzałkowym.

Goleń – kość piszczelowa

Kość piszczelowa (łac. tibia) stanowi podstawę goleni i na niej spoczywa większość ciężaru ciała. Jest ona połączona z kością udową za pomocą dwóch kłykci i stawów.

Kość piszczelowa leży po stronie przyśrodkowej goleni oraz składa się z trzonu i dwóch końców – proksymalnego (dalszego) i dystalnego (bliższego).

Cechą charakterystyczną kości piszczelowej jest brak tzw. głowy, która znajduję się w większości kości ludzkiego organizmu. Koniec bliższy kości piszczelowej wchodzi w skład stawu kolanowego. Natomiast koniec dalszy jest pokryty chrząstką i tworzy staw skokowy.

Oprócz tego łączą się tutaj więzadło krzyżowe przednie, krzyżowe tyle i rzepki. Trzon kości piszczelowej posiada trzy brzegi – przedni, boczny i przyśrodkowy. Ponadto kość piszczelowa posiada trzy powierzchnie – przyśrodkową, boczną i tylną, do których są przymocowane mięśnie.

Goleń – kość strzałkowa

Kość strzałkowa (łac. fibula) znajduje się po stronie bocznej goleni, poniżej kłykcia bocznego piszczeli. Składa się ona z trzonu oraz części bliższej (inaczej głowa) i dalszej (inaczej kostka boczna).

Podobnie jak kość piszczelowa, trzon kości strzałkowej posiada trzy powierzchnie i trzy brzegi. Część bliższa stanowi głowę na której znajduje się powierzchnia stawowa do połączenia z kością piszczelową (staw piszczelowo-strzałkowy).

Natomiast koniec dalszy sięga od kostki przyśrodkowej i kończy się wierzchołkiem stanowiącym przyczep więzadła piętowo-strzałkowego.

Goleń – mięśnie

Do kości goleni przyczepiony jest cały zespół mięśni. Mięśnie goleni dzieli się na trzy grupy:

• grupę przednią – mięśnie prostowniki stopy, które przymocowują się do bocznej powierzchni piszczeli
• grupę tylną – zginaczy, które zawierają najsilniejsze z mięśni goleni np. mięsień trójgłowy łydki
• grupę boczną – mięśnie strzałkowe, które nawracają stopę np. mięśnie strzałkowe krótkie i długie

Goleń – ból

Ból goleni może pojawić się w następstwie:

• intensywnego wysiłku fizycznego np. za długie treningi bez regeneracji
• nie stosowania rozgrzewki i rozciągania przed treningiem
• nieprawidłowej postawy ciała podczas ćwiczeń
• urazu fizycznego np. w wyniku upadku
• wady postawy np. nieprawidłowe ustawienie miednicy, płaskostopie
• długotrwałe przebywanie w pozycji stojącej np. stojąca praca
• noszenia nieprawidłowo dobranego obuwia

Ból goleni może wynikać zarówno z kontuzji, jak i chorób toczących się w tkance kostnej i/lub mięśniowej. Cechą charakterystyczna bólu goleni jest to, że nasila się on w trakcie ruchu. Ponadto bólowi może towarzyszyć obrzęk, siniaki, krwiaki i stan zapalny goleni.

Szczególnie narażone na kontuzje takie jak złamania są kości goleni, gdyż są one słabo osłonięte przez tkankę mięśniową i tkankę tłuszczową.

Ponadto ból goleni może być spowodowany:

• zespołem ciasnoty powięzi
• zapaleniem kości
• zapaleniem okostnej
• torbielami kości
• guzowatością kości
• rakiem kości

Ból goleni jest dość powszechny u osób uprawiających takie dyscypliny sportowe jak bieganie, koszykówka, piłka nożna, taniec, tenis ziemny, czy lekkoatletyka. Wśród biegaczy powszechnie znany jest tzw. shin splints, czyli „ból goleni u biegaczy”.

Warto zaznaczyć, że ból goleni może wskazywać na zwykłe przeciążenie tej części kończyny, ale również poważniejsze choroby. Dlatego nie należy ignorować bólu goleni i skonsultować się lekarzem specjalistą, który zleci szereg badań diagnostycznych w celu dokładnego postawienia diagnozy.

Goleń – leczenie bólu

W przypadku gdy ból goleni wynika z przeciążenia spowodowanego np. zbyt forsownym treningiem, zwykle wystarczą odpoczynek, masaż, zimne okłady, leki przeciwbólowe i maści przeciwzapalne.

Jednak w momencie kiedy ból nie mija w ciągu kilku dni i występuje również w spoczynku może wymagać konsultacji z lekarzem specjalistą, który w zależności od postawionej diagnozy zleci odpowiednią farmakoterapię, fizykoterapię (np. ultradźwięki) lub w skrajnych przypadkach skieruje pacjenta na operację chirurgiczną.

Czytaj też: 

• Dlaczego bolą nogi? Najczęstsze przyczyny bólu nóg
• Ból piszczeli - przy chodzeniu, bieganiu - przyczyny

dr n. med. Karolina Karabin, biolog molekularny, diagnosta laboratoryjny, konsultant ds. żywienia i stylu życia