Dieta w raku żołądka - zasady, jadłospis
Dieta w raku żołądka powinna być przygotowana indywidualnie na potrzeby pacjenta, uwzględniając jego wiek, zapotrzebowanie energetyczne, preferencje żywieniowe oraz stan kliniczny. Jednak są pewne zasady, których powinni przestrzegać wszyscy chorzy. Sprawdź, jak wygląda dieta w raku żołądka i przykładowy jadłospis.
Spis treści
- Dieta w raku żołądka – zasady
- Dieta w raku żołądka - co można jeść?
- Dieta w raku żołądka a zespół poresekcyjny
- Dieta w raku żołądka - przykładowy jadłospis
Dieta u osoby z rozpoznanym rakiem żołądka nie różni się od tej stosowanej u osób z chorobą nowotworową. Jednak u chorych po resekcji żołądka (razem z chemioterapią to najskuteczniejsza metoda leczenia raka żołądka) często dochodzi do zaburzeń trawienia i wchłaniania składników pokarmowych.
Dlatego w pierwszym okresie po zabiegu zaleca się stosowanie zbilansowanej diety płynnej i papkowatej. W miarę upływu czasu można rozszerzać dietę i wprowadzać produkty niezmiksowane i lekkostrawne.
Dieta w raku żołądka – zasady
- Dieta papkowata
Przez pierwsze kilkanaście dni po zabiegu resekcji żołądka, posiłki powinny być podawane w formie zmiksowanej (dieta płynna i papkowata). Wskazane są zupy kremy, budynie, galaretki, kisiele, owoce i warzywa w postaci przecierów, jogurty, kefiry, mięso rozdrobnione podawane z sosami. Wszystkie potrawy powinny być przygotowane poprzez ich ugotowanie.
W okresie pooperacyjnym chory nie powinien spożywać surowych owoców i warzyw. Dieta u osób z rakiem żołądka nie powinna zawierać dużych ilości błonnika pokarmowego. Dlatego należy unikać pełnoziarnistych mąk, kasz i pieczywa.
-
Dieta lekkostrawna
Po około dwóch tygodnia chory może przejść na dietę lekkostrawną o stałej konsystencji. W diecie lekkostrawnej preferowaną obróbką jest gotowanie, duszenie lub parowanie produktów. Nie zaleca się spożywania potraw smażonych lub grillowanych. Potrawy powinny być przyprawione łagodnymi ziołami.
Należy również ograniczyć spożycie tłuszczów (do 50-70 g/dobę). Dotyczy to szczególnie smalcu, śmietany i boczku. Jako źródło tłuszczów zaleca się stosowanie olei roślinnych np. oleju słonecznikowego, oleju rzepakowego, oliwy z oliwek oraz w ograniczonych ilościach masła.
Dieta lekkostrawna u osób z rakiem żołądka powinna być bogatobiałkowa (1,5-2g/kg kilogram masy ciała), gdyż organizm intensywnie regeneruje się po walce z nowotworem. Odpowiednia podaż białka w diecie chroni także przed uruchamianiem wewnętrznych zasobów białka np. z mięśni szkieletowych.
Z tego powodu źródła pełnowartościowego i łatwo przyswajalnego białka, jak chude mięsa (kurczak, indyk, cielęcina) i ryby (sandacz, dorsz, szczupak) powinny znajdować się w każdym posiłku. Bezwzględnie należy unikać wysoko przetworzonych peklowanych i wędzonych wędlin.
Dobrym źródłem pełnowartościowego białka są również jaja oraz chude produkty nabiałowe, takie jak twarogi, jogurty i kefiry. Źródłem białka są rośliny strączkowe, jednak u osób po resekcji żołądka powinny być wykluczone z diety, gdyż są one ciężkostrawne. Podobnie należy unikać warzyw kapustnych i cebulowych.
Posiłki powinny być spożywane co około 1,5 godziny (6-8 posiłków na dobę).
Zalecanym źródłem płynów jest woda niegazowana, słaba czarna herbata, herbaty owocowe i ziołowe, mleko (w zależności od indywidualnej tolerancji), maślanka, rozcieńczone soki warzywne. Kawa, mocna czarna herbata, kakao, napoje gazowane i alkohol są niewskazane. Płyny należy przyjmować 30 do 60 minut przed lub po posiłku.
Pacjenci po resekcji żołądka szybko odczuwają uczucie sytości nawet po niewielkich posiłkach. Może to być przyczyną niedostatecznej ilości spożywanego pokarmu i niezamierzonej redukcji masy. Jeśli chory nie jest w stanie zjeść całego posiłku na raz, warto żeby zrobił sobie krótką przerwę i dokończył posiłek, kiedy treść pokarmowa przejdzie do dalszych odcinków przewodu pokarmowego.
W przypadku kiedy chory nie jest w stanie przyjmować odpowiedniej ilości pokarmów i pokryć zapotrzebowania na wszystkie składniki odżywcze, można rozważyć włączenie żywności specjalnego przeznaczenia medycznego (ONS, ang. oral nutritional supplements). Przed stosowaniem takich preparatów chory powinien się skonsultować z lekarzem prowadzącym lub dietetykiem.
Dieta w raku żołądka - co można jeść?
| Produkty i potrawy | Zalecane | Niezalecane lub zalecane w ilościach umiarkowanych |
| Napoje | woda niegazowana, słaba czarna herbata, herbaty owocowe i ziołowe, mleko (w zależności od indywidualnej tolerancji), maślanka, soki warzywne, mleko sojowe | kawa, alkohol, woda i napoje gazowane, kakao, płynna czekolada, mocna czarna herbata |
| Nabiał | niskotłuszczowe jogurty i kefiry, chude twarogi, jaja | tłuste twarogi, sery żółte, sery topione, śmietana |
| Mięso i ryby | cielęcina, chuda wołowina, indyk, kurczak, królik, dorsz, sandacz, szczupak | wieprzowina, baranina, tłusta wołowina, kaczka, gęś, podroby , makrela, sardynki, łosoś, mięso i ryby wędzone, peklowane lub smażone |
| Tłuszcze | Oleje: słonecznikowy, rzepakowy, lniany, oliwa z oliwek, masło orzechowe, pasta sezamowa, olej kokosowy |
masło, smalec, margaryny, całe orzechy i nasiona |
| Warzywa | marchew, dynia, cukinia, pietruszka, seler, ziemniaki, bataty, kabaczek, buraki, pomidory bez skóry | warzywa kapustne, cebulowe, strączkowe, ogórki, rzodkiewka, rzepa, surówki i sałatki z majonezem, musztardą i śmietaną |
| Owoce | jabłko, banan, truskawki, jagody, maliny, borówka amerykańska, owoce cytrusowe bez pestek, morele, brzoskwinie, nektarynki; wszystkie owoce powinny być spożywane bez skórki i pestek | daktyle, czereśnie, wiśnie, śliwki, kiwi, gruszki, owoce marynowane i suszone |
| Pieczywo i mąka | chleb pszenny (czerstwy), sucharki, biały ryż, makaron pszenny, kasza jaglana, tapioka, mąka ryżowa | chleb świeży, chleb z pełnoziarnistej mąki |
| Desery | kisiele, budynie, galaretka, musy owocowe, biszkopty | lody, batony, czekolada, tłuste kremy na śmietanie, ciastka |
| Przyprawy | sok z cytryny, nać pietruszki, koperek, melisa, bazylia, oregano, cynamon, majeranek, wanilia | ocet, pieprz, musztarda, gałka muszkatołowa, glutaminian sodu |
Dieta w raku żołądka a zespół poresekcyjny
U 5-20% osób po resekcji żołądka dochodzi do pojawienia się zespołu poresekcyjnego (poposiłkowego), który jest konsekwencją zbyt szybkiego opróżniania żołądka z treści pokarmowej. Objawy zespołu poresekcyjnego mogą pojawiać się do godziny po posiłku (postać wczesna) lub 1-3 godzin (postać późna). Objawy wczesnej postaci zespołu poresekcyjnego to ból brzucha, wzdęcia, burczenie w brzuchu, nudności oraz biegunka.
Natomiast postać późna objawia się hipoglikemią, kołataniem serca, potami i zmęczeniem po spożytym posiłku. Badania pokazują, że modyfikacje żywieniowe mogą być pomocne w łagodzeniu objawów zespołu poresekcyjnego u większości pacjentów. W tym celu zaleca się szczególne zwrócenie uwagi na:
- spożywanie niewielkich objętościowo posiłków
- przyjmowanie płynów co najmniej 30 minut po posiłku
- unikanie produktów bogatych w cukry proste i o wysokim indeksie glikemicznym, które mogą wywołać hipoglikemię poposiłkową
- unikania alkoholu
- zwiększenie ilości tłuszczów w diecie, które spowalniają pasaż pokarmów
- w przypadku występowania biegunek zaleca się eliminację mleka (nietolerancja laktozy) oraz wprowadzenie tłuszczów MCT
Jeśli powyższe zalecenia nie przynoszą skutku, chory powinien położyć się na 30 minut po każdym posiłku, aby spowolnić opróżnianie żołądka. Badania wskazują, że również dodatek substancji żelujących, takich jak pektyny i guma guar może spowolnić opróżnianie żołądka oraz wchłanianie glukozy. Udowodniono, że dodatek 15 g gumy guar lub pektyn do każdego posiłku łagodzić objawy zespołu poresekcyjnego.
Ogólne zalecenia żywieniowe dla osób z rakiem żołądka:
- Jedz posiłki o małej objętości, ale spożywaj je częściej (6-8 posiłków na dobę).
- Unikaj cukrów prostych.
- Ogranicz ogólne spożycie tłuszczów, unikaj bardzo tłustych produktów jak: sery, śmietana, wieprzowina, podroby, smalec; spożywaj dobrej jakości tłuszcze zawarte w olejach roślinnych np. olej lniany, oliwa z oliwek.
- Spożywaj do każdego posiłku źródła pełnowartościowego białka pochodzenia zwierzęcego.
- Unikaj potraw zalegających w żołądku oraz powodujących wzdęcia jak warzywa strączkowe, kapustne i cebulowe oraz produktów ciężkostrawnych jak grzyby.
- Unikaj ostrych przypraw jak pieprze, chili, ocet i musztarda.
- Przygotowuj produkty w postaci ugotowanej, pieczonej w folii, na parze lub duszonej.
- Spożywaj posiłki w optymalnej temperaturze (ani za ciepłe ani za zimne).
- Pij płyny między posiłkami w niewielkich jednorazowych porcjach najlepiej w postaci niegazowanej wody mineralnej lub herbat owocowych i ziołowych.
Dieta w raku żołądka - przykładowy jadłospis
Jadłospis dla chorego powinien być przygotowany przez dietetyka indywidualnie na potrzeby pacjenta, uwzględniając jego wiek, zapotrzebowanie energetyczne, preferencje żywieniowe oraz stan kliniczny.
Poniżej został przedstawiony przykładowy jadłospis dla 54-letniego mężczyzny o masie 75 kg i wzroście 186 cm kilka tygodni po częściowej resekcji żołądka bez objawów zespołu poresekcyjnego.
Dzień I
- I Śniadanie
½ szklanki ugotowanej kaszy jaglanej, 1 szklanka mleka sojowego, 1 jabłko, ½ łyżeczki cynamonu, 1 łyżeczka miodu
Ugotowaną kaszę jaglaną zmiksować z mlekiem sojowym i miodem. Jabłko udusić z niewielką ilością wody i cynamonem.
- II Śniadanie
5 łyżek jogurtu naturalnego, 1 dojrzały banan, 1 łyżka masła orzechowego
- Lunch
1 mała cukinia, 1 marchewka, 2 grube plastry selera, 80g piersi z indyka bez skóry, 1 łyżka oliwy z oliwek, 3 łyżeczki natki pietruszki, 1 łyżeczka suszonego oregano, 1 łyżeczka suszonej bazylii, 1 kromka sucharka pszennego.
Warzywa i indyka ugotować w wodzie do miękkości. Dodać oregano, bazylię i natkę pietruszki. Powstałą zupę zmiksować blenderem z oliwą z oliwek. Zupę podawać z namoczonym sucharkiem pszennym.
- Obiad
2 ziemniaki, 1 marchewka, 1 litr rosołu drobiowego, 150 g mielonego dorsza, 1 łyżeczka masła, 1 łyżka jogurtu naturalnego, 1 łyżeczka suszonej bazylii.
Ziemniaki i marchewkę ugotować w osolonej wodzie do miękkości. Odlać wodę i ugnieść na puree z jogurtem. Zmielonego dorsza ugnieść z bazylią i uformować pulpeciki. Pulpeciki ugotować w rosole drobiowym. Podawać polane łyżeczką masła z puree z ziemniaków i marchewki.
- Podwieczorek
1 opakowanie budyniu waniliowego, 1/2 szklanki mleka sojowego, ½ szklanki jagód.
- Kolacja
1 szklanka ugotowanego białego ryżu, 2 plastry (60g) chudego twarogu, 2 łyżeczki pasty sezamowej, 1/2 szklanki borówki amerykańskiej.
Dzień II
- I Śniadanie
2 jajka kurze ugotowane na miękko, czerstwa bułka pszenna, ½ szklanki mleka.
- II Śniadanie
1 dojrzały banan, 4 łyżki jogurtu naturalnego, 2 łyżeczki masła orzechowego.
- Lunch
1 mała cukinia, 1 marchewka, 2 grube plastry selera, 70 g cielęciny, 1 łyżka oliwy z oliwek, 3 łyżeczki natki pietruszki, 1 łyżeczka suszonego oregano, 1 łyżeczka suszonej bazylii, 1 szklanka białego ugotowanego ryżu.
Warzywa i cielęcinę ugotować w wodzie do miękkości. Dodać oregano, bazylię i natkę pietruszki. Powstałą zupę zmiksować blenderem z oliwą z oliwek i ryżem.
- Obiad
½ szklanki ugotowanej kaszy jaglanej, 1 szklanka mleka sojowego, 1 jabłko, ½ łyżeczki cynamonu, 1 łyżeczka miodu.
Kaszę jaglaną zmiksować z mlekiem sojowym i miodem. Jabłko obrać ze skórki i udusić z cynamonem w niewielkiej ilości wody.
- Podwieczorek
400 g dyni, 80 g mięsa z królika, 200 g młodego szpinaku, 1 szklanka rosołu drobiowego.
Obraną ze skóry dynię ugotować z mięsem z królika w szklance rosołu drobiowego do miękkości. 10 minut przed końcem gotowania dodać szpinak. Zupę zmiksować na gładki krem.
- Kolacja
1 szklanka truskawek, 1 łyżeczka miodu, 2 łyżeczki mąki ziemniaczanej.
Truskawki udusić w rondelku a następnie zmiksować na gładką masę i dodać miód. Mąkę ziemniaczaną rozpuścić w ½ szklanki zimnej wody. Zagotować truskawki i zdjąć z palnika, dodać wodę z mąką energicznie mieszając.
Dzień III
- I Śniadanie
5 plastrów (150 g) twarogu chudego, 5 łyżek (125 g) jogurtu naturalnego, 1 pomidor bez skóry.
- II Śniadanie
1 szklanka ugotowanego białego ryżu, 2 brzoskwinie bez skóry, 1 szklanka mleka sojowego, 2 łyżeczki pasty sezamowej, 1 łyżeczka miodu
Ryż zmiksować z mlekiem sojowym, pasta sezamową i łyżeczką miodu. Brzoskwinie bez skóry udusić w niewielkiej ilości wody. Następnie zmiksować i polać ryż.
- Lunch
1 cukinia, 1 puszka pomidorów (400 g), 80 g piersi z indyka bez skóry, 2 marchewki, 1 łyżeczka oliwy z oliwek, 1 łyżka bazylii, 1 łyżka oregano, 1 szklanka rosołu drobiowego.
Cukinię, marchewkę, pomidory, pierś z indyka, oregano i bazylię ugotować do miękkości w rolowe drobiowym. Zmiksować z oliwą z oliwek.
- Obiad
1 budyń waniliowy, 2 nektarynki bez skóry, 1/2 szklanki mleka krowiego, 1 łyżeczka miodu.
Przygotować budyń według przepisu na opakowaniu. Nektarynkę bez skóry udusić w niewielkiej ilości wody. Następnie zmiksować z miodem i polać budyń.
- Podwieczorek
100g zmielonego sandacza, 2 ziemniaki, 1 pietruszka, 1 łyżeczka masła, 2 łyżki natki pietruszki, 1 litr rosołu drobiowego
Ziemniaki i pietruszkę ugotować w osolonej wodzie do miękkości. Odlać wodę i ugnieść na puree z masłem. Zmielonego sandacza ugnieść z natką pietruszki i uformować pulpeciki. Pulpeciki ugotować w rosole drobiowym. Podawać z puree z ziemniaków i pietruszki.
- Kolacja
2 plastry (70 g) pasztetu domowego z kurczaka, 4 łyżeczki pasty z papryki typu Ajwar, 1 bułka pszenna.
CZYTAJ TEŻ:
- Dieta w czasie i po chemioterapii - jadłospis i zasady
- NUTRIDRINKI - rodzaje, wskazania i przeciwwskazania do stosowania
- Żywienie medyczne w chorobie nowotworowej
