Depresja w pracy - przyczyny. Jak zadbać o zdrowie psychiczne w miejscu pracy?

Depresja w pracy dotyka coraz więcej osób. Według danych NFZ na depresję choruje prawie 3 proc. Polaków. Aż 73 proc. wszystkich leczących się na tę chorobę stanowią kobiety. Depresja może mieć różne źródła. Jednak coraz częściej zdarza się, że choroba ta ma duży związek z podejmowaną aktywnością zawodową. Dlaczego praca może wywoływać depresję? Dowiedz się, jak rozpoznać pierwsze objawy depresji w miejscu pracy i jak sobie z nimi poradzić.

Spis treści

1. Depresja w pracy - przyczyny
2. Depresja w pracy - objawy
3. Depresja w pracy a stres w pracy
4. Depresja a praca zdalna
5. Depresja w pracy - jak sobie z nią radzić?
6. Depresja w pracy - leczenie

Depresja w miejscu pracy objawia się w szczególności utratą motywacji, smutkiem, niepokojem, trudnościami z koncentracją, znudzeniem, a nawet niekontrolowanymi atakami płaczu. Wiele osób zgania te symptomy na specyfikę swojej pracy, wykonywanie obowiązków pod presją czasu, nadmiar zadań do wykonania lub napiętą atmosferę. Jeden stresujący dzień w pracy nie powinien budzić niepokoju. Co jednak w przypadku, gdy tego typu sytuacje powtarzają się lub w końcu stają się normą?

Depresja w pracy - przyczyny

Dane State of Mental Health in America 2021 wskazują, że liczba osób szukających pomocy w leczeniu depresji wzrosła szczególnie w latach 2019-2020. Wśród Amerykanów każdego roku przybywa blisko 17 milionów ludzi borykających się z problemem jakim jest depresja.

Oznacza to 60 procentowy wzrost wśród osób ankietowanych. U 8 na 10 z nich w ostatnim czasie stwierdzono objawy wczesnej lub zaawansowanej depresji. Według danych zebranych przez Bureau of Labor Statistics przyczyną jest tryb życia, który opiera się głównie na pracy. Aktywność zawodowa zajmująca średnio 8,5 godziny w tygodniu i 5,5 godziny w weekendy odbija się na zdrowiu psychicznym.

Należy mieć na uwadze, że praca sama w sobie nie musi być od razu czynnikiem wywołującym depresję. Na pojawienie się tego problemu ogromny wpływ ma środowisko pracy oraz atmosfera. Praca w niesprzyjających warunkach może znacznie pogorszyć stan osób, które wcześniej doświadczyły epizodów depresyjnych lub spowodować ich rozwój.

Jak twierdzi dr Rashmi Parmar, psychiatra z Community Psychiatry, "Każde miejsce pracy lub praca może być potencjalną przyczyną lub czynnikiem przyczyniającym się do depresji w zależności od poziomu stresu i dostępnego wsparcia w miejscu pracy".

Według danych WHO negatywne środowisko pracy może prowadzić do:

• problemów ze zdrowiem zarówno fizycznym, jak i psychicznym,
• spadku produktywności,
• absencji pracowniczej,
• oraz nadmiernego spożywania alkoholu lub palenia papierosów.

Do czynników mających wpływ na złą atmosferę w pracy można zaliczyć:

• lekceważenie przez szefa,
• polityka firmy niezgodna z twoimi przekonaniami,
• plotki,
• zastraszanie,
• zbyt wysokie wymagania,
• ciągła praca pod presją czasu,
• ograniczone wsparcie społeczne,
• niedocenianie przez pracodawcę.

Napięta atmosfera w pracy to nie jedyny powód rozwoju depresji. W dużej mierze wszystko zależy od psychiki człowieka. Niektóre osoby są bardziej odporne na pracę pod presją czasu, z kolei nie radzą sobie z plotkami lub pomówieniami i odwrotnie.

Wśród czynników mających znaczący wpływ na rozwój depresji są również:

• przepracowanie lub wynagrodzenie nieadekwatne do posiadanych kompetencji,
• dyskryminacja,
• nieregularne godziny pracy,
• poczucie zagrożenia stanowiska pracy,
• mobbing w pracy,
• molestowanie w miejscu pracy,
• brak perspektyw rozwoju na wykonywanym stanowisku,
• brak poczucia bezpieczeństwa,
• praca w toksycznych warunkach.

Depresja w pracy może pojawić się także na skutek braku samorealizacji lub wykonywaniu pracy nie mającej nic wspólnego z zainteresowaniami danej osoby. Mowa o osobach pracujących np. na produkcji, które wykonują mechanicznie codziennie te same czynności.

Brak perspektyw lub satysfakcji z wykonywanego zawodu są częstą przyczyną rozwoju depresji. Mogą one również nasilić objawy lękowe związane z pracą.

Depresja w pracy - objawy

Objawy depresji w miejscu pracy nieznacznie różnią się od objawów zwykłej depresji.

Symptomy świadczące typowo o depresji w pracy są odczuwalne szczególnie podczas wykonywania swoich obowiązków służbowych lub nawet na samą myśl o pracy. W przypadku tego rodzaju depresji, jej objawy dotyczą zarówno funkcjonowania danej osoby w domu, jak i w środowisku pracy.

Do głównych objawów depresji w pracy można zaliczyć:

• odczuwanie lęku, zwłaszcza podczas stresujących sytuacji lub pracy pod presją czasu
• odczuwanie lęku na samą myśl o pracy
• duży spadek energii i motywacji do działania
• brak zainteresowania obowiązkami i nowymi wyzwaniami, zwłaszcza, gdy na początku sprawiały wrażenie ciekawych
• problemy z koncentracją na zadaniach, które wcześniej nie sprawiały żadnych trudności
• kłopoty z zapamiętywaniem nowych informacji
• obniżony nastrój, drażliwość
• poczucie winy, bezradność
• popełnianie błędów podczas wykonywania stałych obowiązków, mimo że wcześniej się to nie zdarzało
• brak apetytu lub wręcz przeciwnie - zajadanie stresu
• niemożność podejmowania samodzielnych decyzji, zwłaszcza pod presją czasu
• kłopoty ze snem lub nadmierna senność (zwłaszcza w godzinach pracy)
• sięganie po alkohol w celu odstresowania się
• zamierzone spóźnianie się do pracy lub w miarę możliwości wcześniejsze opuszczanie swojego stanowiska

Zdarza się, że niektóre osoby potrafią kamuflować objawy depresji. W takiej sytuacji rozpoznanie tego typu zaburzeń przez współpracowników jest utrudnione.

Jednak depresja w pracy może zostać zauważona z powodu zmian w zachowaniu osoby cierpiącej na to zaburzenie. Często osoba postępująca w ten sposób robi to nieświadomie.

Mowa o:

• izolowaniu się od ludzi, w tym współpracowników
• widocznym zmniejszeniu produktywności
• większej ilości popełnianych błędów, roztargnieniu
• utrzymywaniu dystansu i braku zainteresowania sprawami dotyczącymi firmy lub pozostałych
• pracowników
• widocznym zmęczeniu
• braku trzymania emocji na wodzy, niekontrolowanym płaczu lub złości
• spadku pewności siebie lub obniżonej samoocenie.

Depresja w pracy a stres w pracy

Doświadczenie stresu w pracy jest rzeczą normalną. W niektórych przypadkach bywa, że długotrwały stres może przerodzić się w depresję. Żadnego z tych odczuć nie należy ignorować. Jaka jest więc różnica między stresem w pracy a depresją?

Stres w pracy:

• uczucie zestresowania maleje, gdy znika czynnik stresogenny,
• sporadyczne napady irytacji lub niepokoju,
• napięcie mięśni lub bóle głowy.

Depresja w pracy:

• nie mijające uczucie smutku i płaczliwość,
• utrzymujące się poczucie niepokoju,
• długotrwałe problemy z koncentracją,
• brak uczucia spełnienia z wykonywanej pracy.

Depresja a praca zdalna

Skoro zła atmosfera w pracy jest główną przyczyną rozwoju depresji, jak wygląda sytuacja, gdy człowiek pracuje zdalnie w samotności?

Według Parmara praca zdalna może stanowić swego rodzaju pułapkę. Z jednej strony osoba pracująca zdalnie nie ma bezpośredniego kontaktu z toksycznym środowiskiem. Lecz z drugiej strony, pracując z domu, łatwo zatrzeć granicę między życiem zawodowym a prywatnym.

W skrajnych przypadkach, przy braku samodyscypliny, praca może wręcz pochłonąć większość dnia, przez co czas pracy ulegnie znacznemu wydłużeniu. Może mieć to negatywny wpływ na psychikę osoby pracującej w ten sposób.

Brak czasu na drobne przyjemności, przemęczenie czy poczucie ciągłego obowiązku bycia w gotowości to typowe czynniki, które wpływają na rozwój depresji.

Jak twierdzi Parmar "brak rutyny może powodować swego rodzaju nudę, która po dłuższym czasie może przeobrazić się w depresyjne myśli".

Oprócz stałego harmonogramu dnia, praca zdalna z biegiem czasu może być źródłem uczucia osamotnienia i izolacji. Wszelkiego rodzaju kontakty międzyludzkie z przyjaciółmi i współpracownikami odbywają się drogą mailową lub przez kamerki, co również wydłuża czas spędzany przed ekranem.

Granica między pracą a prywatnym życiem w wyniku długotrwałej pracy zdalnej zaczyna się więc zacierać.

Aby tego uniknąć, warto zaplanować swój harmonogram dnia:

• wyznacz stałe pory rozpoczęcia i końca pracy i trzymaj się ich,
• spożywaj posiłki w innym pomieszczeniu,
• rób krótkie przerwy w trakcie pracy,
• zorganizuj sobie domowe biuro. Może być to zarówno osobne pomieszczenie, jak i mały kącik, który będzie twoim stałym miejscem pracy,
• po skończonej pracy oddaj się obowiązkom domowym lub życiu prywatnemu.

Depresja w pracy - jak sobie z nią radzić?

Ze względu na różnorodną specyfikę pracy wszystkich ludzi, nie istnieje jedno skuteczne rozwiązanie. Jednak, gdy czujesz się przygnębiony w pracy, wypróbuj te kilka rad:

• zrób sobie kilkuminutową przerwę,
• nie jedz przy biurku - jedz obiad poza stanowiskiem pracy,
• jeśli jest taka możliwość, wyjdź na chwilę się przewietrzyć,
• zrób kilka ćwiczeń (dosłownie kilka minut ruchu może zdziałać cuda),
• wykonuj ćwiczenia oddechowe,
• wypróbuj kilkuminutowych technik relaksacyjnych lub medytacji,
• obejrzyj śmieszny filmik - uśmiech choć na chwilę pozwoli ci zapomnieć o problemach.

Depresja w pracy - leczenie

Jeżeli zauważyłeś u siebie objawy, które wskazują na rozwój depresji związanej z wykonywanymi obowiązkami służbowymi, koniecznie poproś o pomoc.

Jeśli twoje relacje z pracodawcą nie są napięte, spróbuj najpierw z nim porozmawiać. Wytłumacz, dlaczego czujesz się przytłoczony. Być może szef nieświadomie zrzuca na ciebie zbyt dużo obowiązków, nie zdając sobie sprawy, jaki ma to wpływ na twoją psychikę.

Jeśli nie odpowiada ci rodzaj pracy, którą wykonujesz, może warto pomyśleć o zmianie stanowiska? Nowe doświadczenia na pewno pozytywnie wpłyną na kondycję psychiczną.

Jeśli nie czujesz się na siłach samodzielnie stoczyć walki z depresją, a sytuacja wyjątkowo cię przytłacza, nie bój się skorzystać z pomocy specjalisty.

W leczeniu depresji pomocna może się okazać psychoterapia. W przypadku, gdy nie przyniesie ona pożądanych skutków, warto udać się do psychiatry, który przepisze leki antydepresyjne.

Czytaj też:

• 9 zawodów najbardziej sprzyjających depresji
• Stres w pracy - jak praca wpływa na nasze zdrowie psychiczne
• Jak radzić sobie ze stresem w pracy? [opisy konkretnych sytuacji]
• W pracy nie jest lekko, czyli presja i STRES w miejscu pracy

Poznaj sposoby na poprawę kondycji psychicznej w pracy

Zobacz galerię 6 zdjęć

Weronika Rumińska