Fazy księżyca a sen. Czy pełnia księżyca ma wpływ na sen?

Zależność między bezsennością a fazami księżyca znana jest od wieków. Współczesne badania naukowe także potwierdzają, że nasz komfort snu związany jest z położeniem naturalnego satelity Ziemi. Jak poszczególne fazy księżyca wpływają na zasypianie? Dlaczego pełnia księżyca zaburza sen? Jak zasnąć podczas pełni? Wyjaśniamy.

Spis treści

1. Fazy księżyca a sen. Czy księżyc może powodować bezsenność?
2. Pełnia księżyca a sen. Czy pełnia księżyca ma wpływ na sen?
3. Dlaczego podczas pełni księżyca nie można spać?
4. Jak zasnąć podczas pełni?
5. Fazy księżyca a sen dziecka. Czy pełnia wpływa na sen dziecka?

Fazy księżyca a sen. Czy księżyc może powodować bezsenność?

Dlaczego nie mogę spać? Wpływ faz księżyca na funkcjonowanie człowieka, w tym na jakość snu, to motyw często obecny w ludowych podaniach i mądrościach. Nasi przodkowie uważali, że podczas pełni światło księżyca budzi ukryte demony, wampiry i czarownice, a człowieka wystawia na działanie złych sił. Wierzono, że w tym czasie potęgują się choroby nerwowe i psychiczne, wzrasta energia seksualna i płodność, ludzie są bardziej agresywni, rozdrażnieni i niespokojni. Księżycowy blask miał zaburzać sen, powodować koszmary i zachęcać lunatyków do nocnych spacerów.

Ile prawdy zawierają ludowe wierzenia i co na ten temat ma do powiedzenia nauka?

Księżyc w nowiu a sen

Nów jest początkiem nowego cyklu, w którym księżyc jest całkowicie niewidoczny. Dlatego, że znajduje się między Słońcem a Ziemią. Czy to ma jakiś duży wpływ na nasz sen? Według ustaleń badaczy m.in. z Uniwersytetu w Bazylei i Politechniki w Zurychu w nowiu jakość snu jest najlepsza. Zauważyli, że uczestnicy wyjątkowo dobrze spali w tej fazie, nawet ci, którzy mieli bardzo czujny sen. Brak księżycowego światła sprawił, że ich nocny odpoczynek był bardziej efektywny i spokojny. 

Pierwsza kwadra księżyca a sen

Pierwsza kwadra księżyca to faza, podczas której oświetlona jest prawa strona księżyca, co oznacza, że naturalny satelita Ziemi jest w połowie drogi między fazą nowiu a pełnią. Potocznie mówi się, że „przybywający księżyc” rośnie aż do kolejnej fazy. Jak to odbija się na jakości naszego snu?

Podczas pierwszej kwadry mogą pojawić się wyraźne, nasycone, intensywne obrazy senne, które są przepełnione ładunkiem emocjonalnym. Niektóre z nich są tak charakterystyczne, że od razu zapadają w pamięć.

Księżyc garbaty a sen

Księżyc garbaty pojawia się w każdym cyklu księżycowym - dwa razy, czyli tuż przed pełnią i po pełni. Kiedy przybywa, czyli połowa powierzchni ziemskiego satelity jest widoczna, to dla nas jest to okres wzmożonej koncentracji, skupienia na własnych potrzebach i realizacji intensywnych zadań. Natomiast w fazie ubywającej (po pełni księżyca) możemy odczuwać rozluźnienie i odprężenie, co z kolei może poprawić jakość snu.

Ostatnia kwadra a sen

Ostatnia kwadra księżyca to inaczej odwrócony proces pierwszej kwadry. W tej fazie naturalny satelita zmniejsza się, by dopełnić cykl miesięczny, co z kolei może mieć pozytywny wpływ na naszą higienę snu po niespokojnej pełni. W rezultacie sen jest głębszy i daje więcej wypoczynku, choć niewykluczone, że mogą pojawić się nieprzyjemne sny powodujące wybudzenie. Większość z nich nie zostaje w pamięci tuż po przebudzeniu.

Pełnia księżyca a sen. Czy pełnia księżyca ma wpływ na sen?

W 2013 roku grupa naukowców z Uniwersytetu w Bazylei postanowiła sprawdzić, jak księżyc wpływa na sen. Przez trzy lata monitorowała nocny wypoczynek 33 ochotników, których podzielili na dwie grupy wiekowe: 20-31 i 57-74 lata.

Wyniki eksperymentu pokazały, że w czasie pełni księżyca badani spali gorzej i to niezależnie od wieku. Ich średni czas zasypiania wydłużył się o pięć minut, a długość snu była krótsza o 20 minut.

Odczyty bioelektrycznej czynności mózgu dowiodły, że podczas pełni sen ochotników eksperymentu był płytszy.

Obserwacje te potwierdziły ankiety wypełniane przez nich każdego ranka – opisując swoje samopoczucie po nocy, gdy księżyc świecił najjaśniej, badani narzekali na niewyspanie się i zmęczenie.

Z kolei badania hormonalne wykazały, że w czasie pełni ich organizm produkował mniej melatoniny – substancji, która odgrywa najważniejszą rolę w regulowaniu dobowego rytmu snu.

W toku eksperymentu okazało się ponadto, że uczestnicy mieli problemy ze snem nie tylko podczas samej pełni, lecz również na kilka dni przed i po jej ustąpieniu.

Dlaczego podczas pełni księżyca nie można spać?

Choć korelacja między pełnią księżyca a zaburzeniami snu istnieje, naukowcy wciąż nie znają jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jaka jest jej przyczyna. Powodem na pewno nie jest autosugestia – uczestnicy szwajcarskiego eksperymentu spali gorzej, mimo że mieli do dyspozycji zaciemnione, ciche pomieszczenia i nie wiedzieli, w jakiej aktualnie fazie znajduje się księżyc.

Niektóre hipotezy mówią o zmianie promieniowania elektromagnetycznego lub oddziaływaniu grawitacyjnym ziemskiego satelity, które miałyby zaburzać uwalnianie hormonów, w tym produkcję melatoniny.

Jeszcze inni wysuwają tezę, że fazy księżyca mają wpływ na gospodarkę wodną organizmu – podobnie jak w przyrodzie, gdzie powodują przypływy i odpływy wody w morzach. Pogląd ten wydaje się jednak mało prawdopodobny, ponieważ ciało ludzkie zawiera zdecydowanie mniej płynów niż zbiorniki wodne, a więc nie może być w takim samym stopniu podatne na oddziaływanie grawitacyjne księżyca.

Zobacz także: Przyczyny bezsenności. Choroby, które powodują problemy ze snem

Jak zasnąć podczas pełni?

Bez względu na to, jaka jest przyczyna problemów z zasypianiem podczas pełni, księżyc pozostaje w tej fazie tylko przez trzy dni w miesiącu. Nie jest to na tyle długi okres, aby powoduje trwałe zmiany w rytmie snu i czuwania.

Jeśli jednak bezsenność w tym czasie jest dla nas uciążliwa, można wykorzystać domowe sposoby na szybsze zasypianie:

• Przed położeniem się do łóżka warto wypić szklankę soku wiśniowego rozcieńczonego z wodą. Udowodniono, że zabieg ten skraca czas zasypiania o 17 minut, a także pogłębia oraz wydłuża sen.
• Starym sprawdzonym sposobem jest też wypicie szklanki mleka lub kakao. To ostatnie zawiera magnez, który działa uspokajająco.
• Należy ponadto pamiętać o higienie snu, a więc kłaść się na tyle wcześnie, aby w nocy przespać minimum siedem godzin.
• Na dwie godziny przed snem nie można nic jeść, ponieważ organizmowi zajętemu trawieniem trudniej będzie przejść w stan spoczynku. Sprawdź, co jeść przed snem żeby dobrze spać. 
• Ważne też, aby wieczorem oczy nie były narażone na emisję niebieskiego światła, którego źródła to m.in. ekran telewizora, komputera czy smartfona. Niebieskie światło zwiększa aktywność mózgu i blokuje wydzielanie melatoniny, przez co nie możemy zasnąć. Przed położeniem się do łóżka lepiej więc wyłączyć wszelkie urządzenia i poświęcić ten czas na wyciszenie i relaks.

Fazy księżyca a sen dziecka. Czy pełnia wpływa na sen dziecka?

Wpływ faz księżyca na wzorce snu u dzieci nie został jeszcze dobrze zbadany, a dostępne dane nie są do końca jasne. Grupa kanadyjskich naukowców z „Children’s Hospital of Eastern Ontario Research Institute” przeprowadziła obserwacje z udziałem 6 tys. dzieci pochodzących z 12 krajów. Na ich podstawie wysunęła wniosek, że czas snu u nieletnich uczestników podczas pełni księżyca był zaledwie o 1 proc. krótszy w porównaniu z fazą, gdy księżyc znajduje się w nowiu.

Z kolei wyniki duńskich badaczy z University of Copenhagen wykazały, że dzieci spały dłużej podczas pełni księżyca. Co ciekawe, przypisali także długość snu zwiększonej aktywności w ciągu dniu, lecz nie wyjaśnili, czy rzeczywiście fazy księżyca mogą mieć wpływ na zachowanie najmłodszych.

Niemieccy badacze z instytutu badawczego Helmholtz Munich szukali także związku między cyklem księżycowym, snem a aktywnością fizyczną u 1400 nastolatków. Choć pracowali nad tym trzy lata, nie udało im się znaleźć dowodów, które mogłyby potwierdzić tę zależność.