BCG - szczepionka przeciwko gruźlicy

BCG (Bacillus Calmette-Guérin), czyli szczepionka przeciwko gruźlicy, została opracowana prawie 100 lat temu, w 1921 roku, we Francji Alberta Calmette'a i Camille'a Guérina. Jak działa szczepionka BCG? Kiedy i kto jest szczepiony przeciwko gruźlicy?

Spis treści

1. Szczepionka przeciwgruźlicza BCG. Kiedy i kogo szczepimy?
2. Co daje szczepienie BCG?
3. Co zawiera szczepionka przeciwko gruźlicy?
4. Jakie mogą być powikłania po szczepieniu?
5. Gruźlica powraca! Czy grozi nam epidemia gruźlicy? [WIDEO]
6. Czym jest gruźlica i jak ją rozpoznać?
7. Leczenie gruźlicy

Szczepionki nie wolno podawać dzieciom z niedoborami odporności oraz takim, które chorowały już na gruźlicę.

Szczepionka przeciwgruźlicza BCG (Bacille Calmette Guérin), dopuszczona do stosowania u ludzi, została stworzona przez Alberta Calmette'a i Camile'a Guerina. Szczepionkę zaczęto produkować dopiero po 13 latach, ponieważ tyle czasu zajęło badaczom opracowanie prątków bydlęcych o zmniejszonych właściwościach chorobotwórczych (tzw. atenuowanych). Jak działają? Organizm, do którego zostają wprowadzone osłabione prątki bydlęce nabywa odporność i po zetknięciu z ludzkim prątkami gruźlicy uruchamia tzw. pamięć immunologiczną, która rozpoczyna walkę z chorobą.

Szczepionka przeciwgruźlicza BCG. Kiedy i kogo szczepimy?

Według wytycznych Ministerstwa Zdrowia, szczepienie przeciwko gruźlicy powinno zostać wykonane w ciągu 24 godzin od porodu lub w najbliższym możliwym terminie do momentu wypisu dziecka z oddziału noworodkowego. Szczepienie wykonywane jest jednocześnie ze szczepieniem przeciw WZW B (pierwsza dawka). W przypadku dzieci przedwcześnie urodzonych, szczepienie wykonuje się po osiągnięciu masy 2000 g.

U każdego dziecka należy na podstawie dokumentacji medycznej sprawdzić przeprowadzenie szczepienia BCG. Jeśli szczepienie to nie było przeprowadzone, zaległe szczepienie przeciw gruźlicy należy przeprowadzić jedną dawką szczepionki BCG, jako szczepienie obowiązkowe w możliwie najkrótszym terminie, nie później, niż do ukończenia 15. roku życia. W przypadku wystąpienia wątpliwości, co do stanu zaszczepienia, szczepienie przeciw gruźlicy może być przeprowadzone po konsultacji w poradni specjalistycznej przeprowadzającej szczepienia ochronne.

Co daje szczepienie BCG?

Jedna dawka szczepionki chroni dziecko przed najcięższymi postaciami gruźlicy i znacznie zmniejsza ryzyko zachorowania na tę chorobę.

Co zawiera szczepionka przeciwko gruźlicy?

Szczepionka BCG zawiera żywy prątek bydlęcy podobny do bakterii wywołującej gruźlicę u człowieka, ale tak zmieniony, aby u zdrowego dziecka nie wywoływał choroby. Szczepionkę BCG stosuje się już od ponad 50 lat.

Jakie mogą być powikłania po szczepieniu?

Zwykle w miejscu podania szczepionki przeciwko gruźlicy (BCG) po 2-3 dniach powstaje mały naciek, często z pęcherzykiem, który szybko się goi. Po 2-3 tygodniach tworzy się tam naciek, utrzymujący się kilka tygodni. Na jego szczycie pojawia się krosta, a następnie owrzodzenie, które w ciągu kilku miesięcy goi się samoistnie. Zazwyczaj w tym miejscu obecna jest później blizna.

U niektórych dzieci przez kilka, a nawet kilkanaście miesięcy po szczepieniu, można obserwować powiększenie węzłów chłonnych pod pachą po stronie szczepienia. Objaw ten nie wymaga leczenia i nie powinien budzić niepokoju rodziców.

Należy zgłosić się do lekarza, jeśli po szczepieniu wystąpią takie objawy, jak:

• wysoka gorączka
• obfity wyciek ropny w miejscu wstrzyknięcia
• duży obrzęk lub guz w miejscu podania szczepionki z wyczuwalnym w środku płynem
• duży obrzęk lub guz pod pachą po stronie szczepienia

Gruźlica powraca! Czy grozi nam epidemia gruźlicy? [WIDEO]

Czym jest gruźlica i jak ją rozpoznać?

Gruźlica rozprzestrzenia się przez bakterię zwaną prątkiem gruźlicy, poprzez kontakt ze śliną osoby z aktywną chorobą. Pomimo, iż jest to choroba kojarzona głównie z płucami, to może zajmować różne narządy lub występować w postaci rozsianej. Postacie, które charakteryzują się największą śmiertelnością, to gruźlica rozsiana i gruźlica opon mózgowo-rdzeniowych.

Aby potwierdzić gruźlicę, należy wykonać rozmaz plwociny w celu odnalezienia w niej prątków (lub jeśli jest to gruźlica pozapłucna, to odpowiedni materiał ze zmian) oraz wykonać badanie radiologiczne klatki piersiowej mogące wykazać charakterystyczny obraz choroby (jeśli choroba dotyczy płuc). Niegdyś do rozpoznania utajonego zakażenia prątkiem gruźlicy stosowano odczyn tuberkulinowy. Obecnie alternatywę dla próby tuberkulinowej stanowią testy IGRA, występujące w dwóch rodzajach – jeden z nich mierzy stężenie Interferonu y, drugi komórki, które go wydzielają.

Leczenie gruźlicy

Leczenie gruźlicy ma na celu zapobieganie późnym następstwom i nawrotom choroby oraz zahamowanie jej szerzenia się. Leczenie odbywa się w 2 fazach: faza wstępna , która ma służyć szybkiemu zmniejszeniu populacji prątków, oznacza przyjmowanie 4 leków przez 2 miesiące. Faza kontynuacji (podtrzymująca), która jest skierowana przeciwko wolno dzielącym się prątkom, zawiera 2 leki przyjmowane przez 4 miesiące. W przypadku gruźlicy opon mózgowo-rdzeniowych fazę drugą należy wydłużyć tak, aby całe leczenie trwało 12 miesięcy. W gruźlicy kości i stawów – by trwało ono w całości 9 miesięcy. W przypadku gruźlicy nadnerczy wskazane jest zastosowanie glikokortykosteroidów.