Alternatywne metody leczenia bólu

Żeby zwalczyć ból, najczęściej sięgamy po tabletki, a to niestety, nie zawsze jest skuteczny sposób walki z bólem. Warto spróbować innych, alternatywnych metod leczenia bólu. Sprawdź, jakie zalety mają krioterapia, termoterapia, laseroterapia, termolezja, blokady, stymulacje czy ultradźwięki.

Spis treści

1. Metody leczenia bólu: krioterapia
2. Metody leczenia bólu: termoterapia
3. Laseroterapia na ból
4. Metody leczenia bólu: termolezja
5. Metody leczenia bólu: blokady
6. Metody leczenia bólu: stymulacje
7. Metody leczenia bólu: ultradźwięki

Uzupełnieniem farmakoterapii mogą być alternatywne metody leczenia bólu: termoterapia (krioterapia i ciepłolecznictwo), laseroterapia, termolezja, blokady, stymulacje czy ultradźwięki. Dlaczego? Bo lek "inteligentny", który działa miejscowo, wybiórczo, np. na ból zęba, miesiączkowy, głowy czy brzucha - nie istnieje. Leki przeciwbólowe oddziałują na cały organizm, choć na różnych poziomach:

• centralnie (ogólnie) - wpływają na centralny system nerwowy, hamując proces analizy sygnałów bólowych docierających z uszkodzonego miejsca ciała do mózgu. Należą do nich tzw. opioidy (np. morfina, fentanyl, tramadol, kodeina).
• obwodowo (miejscowo) - leki te wpływają na same nerwy czuciowe oraz włókna bólowe; zapobiegają uwrażliwieniu receptorów bólowych (hamują miejscowo syntezę prostaglandyn). Nazywa się je niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi - NLPZ. Większość tego typu specyfików (kwas acetylosalicylowy, ibuprofen i ich pochodne) nie tylko uśmierza ból i obniża gorączkę, ale także hamuje procesy zapalne.

W niektórych przypadkach lekarze zalecają - obok leków przeciwbólowych lub zamiast - inne terapie.

Metody leczenia bólu: krioterapia

To leczenie zimnem. Na skutek utraty ciepła zwężają się naczynia krwionośne w skórze i tkance podskórnej. W rezultacie krew płynie coraz wolniej, zwolnieniu ulegają też procesy komórkowej przemiany materii. Skóra pacjenta staje się blada, czasem pokrywa się tzw. gęsią skórką. Wszystko to jednak trwa bardzo krótko, po czym do działania włączają się mechanizmy regulacyjne organizmu. Dzięki nim naczynia krwionośne rozszerzają się, a skóra zaczyna różowieć (odczyn naczyniowy). Następuje chwilowe przekrwienie tkanek. Wskutek krioterapii chory przestaje odczuwać ból, znikają obrzęki, a także obniża się temperatura tkanek czasem znacznie podwyższona przy stanie zapalnym.  Jedną z metod leczenia krioterapeutycznego w specjalistycznych  gabinetach jest tzw. nawiew na skórę wykonywany za pomocą aparatu z ciekłym azotem o temperaturze  ok. minus 160 st. C (ale wydmuchiwany z dyszy na konkretne miejsce na ciele ma już temperaturę „zaledwie" ok. minus 30 st. C).  Krioterapię całego ciała wykonuje się natomiast w specjalnych komorach zimna, w których panuje temperatura niższa niż minus 140 st. C (można w nich przebywać nie dłużej niż trzy minuty).  Wskazania: krioterapia sprawdza się zwłaszcza w leczeniu bólów reumatycznych, mięśniowych, bólów kręgosłupa, nerwobólach.

Metody leczenia bólu: termoterapia

To leczenie ciepłem. Ciepło przekazywane do tkanek (np. z poduszki elektrycznej czy rozgrzanej parafiny) poprawia ukrwienie, przyspiesza usuwanie produktów przemiany materii i mediatorów zapalenia, zmniejsza napięcie mięśni. Jednym ze skuteczniejszych zabiegów termoterapii jest tzw. fluidoterapia. Zabieg polega na tym, że do specjalnego urządzenia wsuwa się np. dłonie. Rozgrzewa je nadmuchiwane powietrze ogrzane do temperatury powyżej 40 st. C i jednocześnie są one „bombardowane" (czyli dość intensywnie masowane) wprawionymi w ruch przez ciepłe powietrze np. ziarnami kaszy, kukurydzy czy maleńkimi, szklanymi kuleczkami. Zabieg taki trwa ok. 15 minut. Wyraźną ulgę w cierpieniu odczuwa się po 8-10 zabiegach.  Wskazania: termoterapia sprawdza się głównie przy nawracających bólach reumatycznych i przewlekłych zwyrodnieniowych.

Laseroterapia na ból

Do zabiegu wykorzystuje się tzw. lasery miękkie (biostymulacyjne). W terapii przeciwbólowej najczęściej stosuje się laseroterapię mechaniczną. Polega ona na tym, że skaner omiata promieniem np. cały kręgosłup, posuwając się od nasady szyi aż po pośladki.  Rzadziej wykonuje się ręczną  laseroterapię (wówczas laborantka kieruje promień lasera na określone, bolesne miejsce i powoli omiata  nim najbliższą okolicę). Zabieg trwa tylko kilka minut.  Wskazania: przede wszystkim naczyniowe i napięciowe bóle głowy, neuralgie oraz bóle reumatyczne.

Metody leczenia bólu: termolezja

Podczas zabiegu wkłuwa się bardzo cienką igłę-elektrodę w nerw odpowiedzialny za ból. Grubszy jej koniec jest połączony za pomocą kabla z generatorem prądu elektrycznego określonej częstotliwości. Pod wpływem tego prądu elektroda rozgrzewa się do ponad 45st. C i - w zetknięciu z nerwem - powoduje jego koagulację. Nerw w całości nie jest zniszczony i może się zregenerować. Zostaje natomiast przerwane przesyłanie przez niego bodźców bólowych. Zabiegi termolezji są bezbolesne; trwają zwykle ok. pół godziny. Wskazania: termolezja okazała się bardzo skuteczna w leczeniu neuralgii nerwu trójdzielnego, potylicznych bólów głowy, bólów kręgosłupa. Metoda ta sprawdza się tylko przy niektórych bólach nowotworowych, np. wywołanych przez raka trzustki.

Metody leczenia bólu: blokady

Od dawna mają szerokie zastosowanie w walce z bólem. Polegają na wstrzyknięciu w określone miejsce leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych lub środków chemicznych, takich jak alkohol, fenol, glicerol. Każda blokada służy do częściowego, czasowego lub stałego wyłączenia przewodnictwa nerwowego bólu. Można je stosować w różnych miejscach i na różnych szczeblach układu nerwowego. Np. nerwy można zablokować na stosunkowo dużym obszarze, wstrzykując dożylnie środek znieczulający. Można także zastosować blokady dostawowe, np. do stawu barku, gdzie znieczula się wszystkie znajdujące się w nim nerwy. Można również zrobić blokadę zewnątrzoponową, wchodząc do kanału rdzenia kręgowego. Wskazania: blokady stosuje się w leczeniu bólów różnego pochodzenia, m.in. pourazowych, reumatycznych, nowotworowych.

Metody leczenia bólu: stymulacje

Neurostymulacje elektryczne polegają na drażnieniu prądem o niskim natężeniu całego nerwu i pobudzaniu go do działania. W tym celu specjalne elektrody przykłada się do określonego miejsca na ciele.  Wskazania: stymulacje stosuje się np. w nerwobólach, napięciu i zmęczeniu mięśni, w nieneurologicznych bólach krzyża, dyskopatiach, w bólach neuropatycznych dużych pni nerwowych, po operacji dyskopatii.

Metody leczenia bólu: ultradźwięki

Ze specjalnej głowicy wychodzi wiązka fal dźwiękowych o wysokiej częstotliwości (powyżej 20 tys. Hz). Skórę pacjenta - w miejscu, gdzie potem będzie jej dotykała głowica - smaruje się specjalnym żelem, który ma ułatwić przewodzenie fal (jak przy badaniu usg.). Głowicą przez  5 - 10 minut wodzi się po skórze tam, gdzie pacjent odczuwa ból. Fala ultradźwiękowa czasowo wyłącza albo trwale uszkadza włókna nerwowe i hamuje działanie komórek, które biorą udział w procesie zapalnym. Żeby pacjent poczuł ulgę, zwykle potrzeba 8 - 10 zabiegów z wykorzystaniem ultradźwięków.  Wskazania: bóle spowodowane stanem zapalnym mięśni, ścięgien oraz stawów. Nie stosuje się natomiast tego typu zabiegów przy bólach pourazowych.