Brak miesiączki w spodziewanym terminie jest najmocniej kojarzony z początkiem ciąży. Jeśli towarzyszą temu inne objawy, takie jak nudności, zmiana apetytu, senność, ból piersi, zawroty głowy czy omdlenia, warto zrobić test ciążowy. Jednak spóźnianie się miesiączki może mieć także inne przyczyny.

Komórki tkanki tłuszczowej wytwarzają i uwalniają czynnik wzrostu o działaniu podobnym do insuliny (IGF). Jego nadmierna produkcja przez tkankę tłuszczową prowadzi nie tylko do braku wrażliwości organizmu na insulinę, czyli do insulinooporności, lecz także zaburza rozwój pęcherzyka jajnikowego. Konsekwencją jest brak owulacji, nadprodukcja androgenów (męskich hormonów płciowych) przez jajniki i zaburzenia rytmu cyklu miesiączkowego.

Funkcja jajników modyfikowana jest nie tylko przez hormony przysadki mózgowej (FSH – folikulostymulina, LH – hormon luteinizujący), ale też przez hormonopodobne substancje uwalniane przez tkankę tłuszczową. Jej duża utrata – wskutek anoreksji, bulimii lub drastycznej diety odchudzającej – może spowodować wtórny zanik miesiączki.

Charakterystyczną cechą tego schorzenia jest brak owulacji. Pęcherzyk Graafa nie wzrasta, przez co nie dochodzi do uwolnienia komórki jajowej. Obumiera, zmieniając się w cystę, czyli malutką torbiel. Co miesiąc takich torbieli przybywa. Konsekwencją braku owulacji jest nadmierna produkcja męskich hormonów przez jajniki – co może się objawiać nadmiernym owłosieniem, łysieniem typu androgenowego, trądzikiem, łojotokiem.

Prolaktyna to hormon wytwarzany w przysadce mózgowej, odpowiadający m.in. za produkcję mleka. Może też modyfikować czynność gruczołów produkujących hormony, takich jak tarczyca i jajniki. Gdy jej stężenie jest za wysokie, zdarza się, że hamuje owulację lub rozregulowuje cykl miesiączkowy. Nadprodukcję prolaktyny może spowodować np. guz przysadki zwany gruczolakiem.

W reakcji na stres przysadka mózgowa zwiększa produkcję prolaktyny. Zaobserwowano, że zaburzenia miesiączkowania wywołane zbyt wysokim stężeniem tego hormonu często występują u kobiet, które przez dłuższy czas żyły w ogromnym napięciu nerwowym, są z natury wrażliwe, bardzo emocjonalnie reagują na przeciwności losu.

Zaburzenia cyklu miesiączkowego – spóźnione lub skąpe miesiączki – mogą być objawem zbliżającej się menopauzy. Jest to prawdopodobne, gdy pojawiają się dodatkowe objawy takie jak uderzenia gorąca, zlewne poty, drażliwość, kołatania serca. U 1 na 100 kobiet menopauza przychodzi zbyt wcześnie, bo już przed czterdziestką. Dla potwierdzenia diagnozy konieczne są testy hormonalne.