L-cysteina: działanie, właściwości, źródła
L-cysteina jest aminokwasem, który w organizmie pełni wiele różnych funkcji, a do najważniejszych należą budowanie silnego przeciwutleniacza glutationu oraz białka włosów, paznokci i skóry – keratyny. Warte uwagi są inne potwierdzone badaniami właściwości L-cysteiny - może być pomocna m.in. w chorobach o podłożu zapalnym, niepłodności u mężczyzn, alergii, zapaleniu oskrzeli, problemach układu odpornościowego. Ma też działanie oczyszczające organizm. L-cysteinę można znaleźć w produktach spożywczych oraz w postaci suplementu.
Spis treści
- Właściwości zdrowotne L-cysteiny
- Objawy nadmiaru i niedoboru L-cysteiny
- L-cysteina - zapotrzebowanie i źródła w pożywieniu
- Suplementy z L-cysteiną
L-cysteina to substancja białkowa – aminokwas należący do grupy endogennych, czyli wytwarzanych przez organizm człowieka. Powstaje z metioniny i seryny w obecności kwasu foliowego, witaminy B6 i witaminy B12. Czasem zalicza się ją do aminokwasów warunkowo niezbędnych, gdyż nie zawsze w organizmie wytwarzane są dostateczne ilości L-cysteiny. Dotyczy to szczególnie dzieci, osób starszych i osób z niedoborami witamin z grupy B. L-cysteina występuje w wielu białkach, jednak w małych ilościach (najczęściej nie więcej niż 2% wszystkich aminokwasów). Ma w swojej strukturze grupę tiolową z atomem siarki, dzięki której wykazuje właściwości antyoksydacyjne. Jest niezbędna do produkcji białek, detoksykacji organizmu, buduje tkanki i hormony oraz uczestniczy w wielu procesach metabolicznych. Buduje keratynę – białko włosów, paznokci i skóry, a także kolagen, który zapewnia elastyczność skóry i zdrowie chrząstek stawowych. Najważniejszą funkcją L-cysteiny jest budowanie glutationu – bardzo silnego przeciwutleniacza niezbędnego dla zdrowia i właściwego funkcjonowania organizmu. Zawartość glutationu w komórkach może być prognostykiem długości życia. Jako suplement diety jest sprzedawana w postaci N-acetylo-L-cysteiny (NAC).
Właściwości zdrowotne L-cysteiny
L-cysteina ma właściwości przeciwutleniające
L-cysteina ma zdolność zwalczania wolnych rodników i stresu oksydacyjnego. Dzięki temu chroni komórki ciała przed uszkodzeniami, spowalnia procesy starzenia i pomaga chronić przed wieloma chorobami, m.in. demencją, reumatoidalnym zapaleniem stawów i miażdżycą. Poprzez ochronę błon komórkowych i zakończeń nerwowych zapobiega chorobom neurodegeneracyjnym jak choroba Parkinsona.
L-cysteina wpływa na poprawę odporności
Dzięki zwiększaniu poziomu glutationu, L-cysteina wspiera układ odpornościowy i wpływa na aktywność białych krwinek. Badania pokazują, że suplementacja NAC poprawia funkcje immunologiczne u osób z wirusem HIV. Krótkoterminowa suplementacja NAC (od 2 do 4 miesięcy) wzmacnia odporność i zmniejsza zapadalność na infekcje wśród kobiet w wieku pomenopauzalnym.
L-cysteina uczestniczy w detoksykacji organizmu
L-cysteina może być stosowana jako czynnik ochronny przed skutkami ubocznymi przyjmowania leków lub narażenia na toksyczne związki chemiczne. Należy do głównym związków odtruwających. Toksyczne metale mają działanie prooksydacyjne, przez co wyczerpują zapasy glutationu. L-cysteina przywraca jego stężenie do pożądanych poziomów, dzięki czemu możliwe jest dalsze oczyszczanie. Ponadto L-cysteina bardzo łatwo wiąże się z metalami ciężkimi i przyspiesza ich wydalanie z organizmu. Lekarze często stosują NAC u osób, które przedawkowały paracetamol, aby zapobiec uszkodzeniom wątroby i nerek.
L-cysteina zwiększa płodność u mężczyzn
L-cysteina jest pomocna w leczeniu męskiej niepłodności i niskiej jakości spermy spowodowanej uszkodzeniami DNA i stresem oksydacyjnym. Zwiększa ruchliwość plemników. Jest też pomocna w zmianach naczyniowych czyli rozszerzeniu żył w mosznie. Badanie opublikowane w 2016 roku w International Journal of Fertility and Sterility pokazało, że w grupie suplementującej NAC w 33% przypadków doszło do zapłodnienia w porównaniu z 10% w grupie kontrolnej. W 2009 roku przedstawiono badania, w których 60 mężczyzn przyjmowało 600 mg NAC codziennie przez pół roku, a grupa kontrolna (60 osób) w tym czasie przyjmowała placebo. W grupie suplementującej L-cysteinę stwierdzono większą objętość i lepkość spermy oraz ruchliwość plemników, a także niższe stężenie wolnych rodników.
Objawy nadmiaru i niedoboru L-cysteiny
Do nadmiaru L-cysteiny można doprowadzić, przyjmując nieodpowiednie dawki suplementów. Wiąże się to ze wzrostem poziomu homocysteiny we krwi, która stanowi czynnik ryzyka chorób serca, zawału i udaru. Za dawkę śmiertelną przyjmuje się spożyte na raz 7 g L-cysteiny. Objawy nadmiaru tego aminokwasu to:
- bóle głowy,
- nudności,
- biegunka,
- wysypka.
Niedobory L-cysteiny mogą prowadzić do wielu zmian chorobowych o podłożu wolnorodnikowym, jak miażdżyca, choroby zwyrodnieniowe, neurodegeneracyjne i nowotwory. Najczęściej zauważanymi objawami niedoboru L-cysteiny są: rogowacenia i inne zmiany skórne, kruche włosy, rozdwajające się końcówki, łamliwe i rozdwajające się paznokcie.
L-cysteina wpływa na poziom cukru we krwi
L-cysteina zwiększa zdolność organizmu do regulowania poziomu glukozy we krwi. Badanie na szczurach z 2009 roku wykazało, że suplementacja L-cysteiną może obniżać cukier we krwi i stężenie markerów stanu zapalnego, a także zwiększać wrażliwość komórek na insulinę. Diabetycy przyjmujący insulinę powinni zachować ostrożność, ponieważ L-cysteina może hamować działanie tego hormonu.
L-cysteina wspiera zdrowie układu pokarmowego
Zastosowanie L-cysteiny wynika z jej właściwości przeciwutleniających. Jest ona pomocna w niedokwaszeniu żołądka, nieżycie żołądka i jelit oraz we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego – chorób powiązanych z podwyższonym stężeniem wolnych rodników w organizmie.
L-cysteina w leczeniu chorób układu oddechowego
NAC działa wykrztuśnie i może być stosowany w celu usuwania śluzu zalegającego w drogach oddechowych. Pomaga zmniejszyć nasilenie i częstość ataków kaszlu oraz duszności. Poprzez zwiększanie stężenia glutationu rozrzedza śluz gromadzący się w oskrzelach. L-cysteina może być pomocna w alergii, zapaleniu oskrzeli lub przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc (COPD). NAC u o osób z COPD zmniejsza stan zapalny i ułatwia przepływ powietrza przez płuca.
L-cysteina w schorzeniach psychiatrycznych
Badania naukowe sugerują, że NAC ma potencjał w leczeniu uzależnień od marihuany, kokainy i nikotyny. Może być pomocna w zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych poprzez zwiększenie kontroli nad zachowaniami obsesyjnymi, a także w schizofrenii i chorobie afektywnej dwubiegunowej. Jest to związane z antyoksydacyjną aktywnością NAC. Coraz więcej doniesień naukowych wskazuje, że choroby psychiczne są spowodowane głównie stresem oksydacyjnym i zaburzeniami metabolizmu glutaminianu – ważnego neurotransmitera gwarantującego sprawność mózgu. L-cysteina uczestniczy w modulowaniu poziomów glutaminianu, a dzięki temu pomaga zapobiegać lub leczyć choroby umysłowe.
L-cysteina w chorobie zwyrodnieniowej stawów
L-cysteina zawiera siarkę, a przez to wpływa na prawidłową budowę proteoglikanów – elementów składowych chrząstki i poprawia jej kondycję. Redukuje też stan zapalny.
L-cysteina zapewnia dobry stan skóry i włosów
L-cysteina jest jednym z budulców keratyny. Jej zbyt mała ilość sprawia, że skóra staje się wiotka, a włosy słabe i łamliwe. Przyjmowanie przez 3 miesiące suplementu złożonego z L-cysteiny, kwasu pantotenowego (witaminy B5) i ekstraktu z ziaren prosa powodowało zwiększony porost włosów w grupie badanych kobiet. L-cysteina z witaminą B5 może też wspomagać leczenie trądziku.
L-cysteina pomaga walczyć z osteoporozą
W przeszłości podejrzewano, że niska gęstość kości jest powiązana z niskim stężeniem L-cysteiny we krwi. Obecnie wiadomo już, że suplementacja L-cysteiną może znacząco zmniejszyć osteoporozę – redukuje aktywność osteoklastów i stymuluje syntezę kolagenu, co poprawia gęstość kości.
L-cysteina - zapotrzebowanie i źródła w pożywieniu
L-cysteina występuje w produktach spożywczych, które zawierają białko, jednak zwykle w niewielkiej ilości. Zapotrzebowanie na L-cysteinę wynosi 1400 mg dziennie i można je pokryć urozmaiconą dietą bogatą w mięso, ryby, jajka, pestki, orzechy i strączki. Do dobrych źródeł pokarmowych L-cysteiny należą:
- mięso – 220-240 mg/100 g
- łosoś – 219 mg/100 g
- sola – 362 mg/100 g
- parmezan – 246 mg/100 g
- jaja kurze – 272 mg/100 g
- pistacje – 449 mg/100 g
- orzechy włoskie – 208 mg/100 g
- nasiona słonecznika – 451 mg/100 g
- soja – 655 mg/100 g
Autor: Time S.A
Skorzystaj z wygodnych diet online Poradnika Zdrowie opracowanych także dla osób zmagających się z niedoborami witamin i mikroelementów. Precyzyjnie dobrany plan dietetyczny odpowie na Twoje indywidualne potrzeby żywieniowe. Dzięki nim odzyskasz zdrowie i poprawisz swoje samopoczucie. Diety te są opracowane zgodnie z najnowszymi zaleceniami i standardami instytutów naukowo-badawczych.
Suplementy z L-cysteiną
Klasycznie L-cysteinę pozyskuje się z rozpadu keratyny obecnej we włosach i piórach. Obecnie częściej stosuje się metody biologiczne i enzymatyczne, w których mikroorganizmy wytwarzają ten aminokwas. W suplementach L-cysteina występuje w formie N-acetyl-L-cysteiny (NAC), ponieważ w czystej postaci przechodzi w cystynę i traci właściwości przeciwutleniające. Głównym celem jej przyjmowania jest zwiększenie stężenia glutationu w organizmie, jednak suplementacja samego glutationu nie przyniosłaby pożądanego efektu, ponieważ jest trawiony w przewodzie pokarmowym. Zalecane dawkowanie wynosi od 400 mg do 1000 mg L-cysteiny dziennie. Bardzo wysokie dawki mogą powodować powstawanie kamieni nerkowych. Suplementów nie powinny przyjmować dzieci, kobiety w ciąży i karmiące oraz osoby chorujące na rzadką chorobę genetyczną cystynurię. U mężczyzn jednocześnie stosujących leki na potencję mogą występować migrenowe bóle głowy. NAC może obniżać pozytywne efekty leczenia raka piersi adriamycyną. Na NAC powinni też uważać diabetycy, ponieważ obniża ona stężenie insuliny i może dawać fałszywie pozytywny wynik w teście na obecność ciał ketonowych.
Suplementy z L-cysteiną warto stosować w:
- chorobach o podłożu zapalnym,
- problemach z płodnością,
- trudnościach z oddychaniem spowodowanych alergią,
- zapaleniu oskrzeli i rozedmie płuc,
- trądziku nasilającym się po leczeniu nadtlenkiem benzoilu,
- trądziku związanym z zespołem policystycznych jajników,
- uszkodzeniach słonecznych skóry.
Źródła:
1. http://www.nutritional-supplements-health-guide.com/l-cysteine-benefits.html
2. https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/5862#section=Use-and-Manufacturing
3. https://draxe.com/l-cysteine/
4. http://aminoacidstudies.org/l-cysteine/
5. http://aminoacidstudies.org/major-study-confirms-that-l-cysteine-can-reverse-hair-loss/
6. http://www.bio-med.pl/L-cysteina-w-postaci-wolnej.pdf
7. https://zasadyzywienia.pl/cysteina-i-cystyna.html
