Dieta w ciąży gdy masz anemię, cukrzycę, nadwagę i niedowagę
Chociaż nieraz słyszałaś, że kobieta w ciąży niczego nie musi sobie odmawiać, to wprowadzenie jedzeniowego rygoru i stosowanie odpowiedniej diety bywa czasem konieczne. Dzieje się tak, gdy masz anemię, cukrzycę ciążową, niedowagę lub nadwagę.
Regularne wizyty u ginekologa, a w razie potrzeby także np. diabetologa (zajmuje się leczeniem cukrzycy), czy dietetyka (nauczy cię kontrolować jadłospis), skrupulatne przeprowadzanie odpowiednich badań, a także trzymanie ścisłej diety – to plan działania dla ciebie. To prawda, że odmawianie sobie różnych pyszności, szczególnie teraz, gdy wciąż czujesz „ssanie w dołku” i masz wrażenie, że mogłabyś jeść nawet za troje, nie jest łatwe. Ale pomyśl: sukces, czyli urodzenie zdrowego dziecka, zależy głównie od ciebie, a ściśle mówiąc – od tego, czy skrupulatnie będziesz przestrzegać diety.
Anemia w ciąży: dieta bogata w żelazo
Ciągle czujesz się zmęczona, miewasz duszności, suchą skórę i łamliwe włosy? Koniecznie powiedz o tym swojemu ginekologowi, bo prawdopodobnie cierpisz na anemię. Ta choroba krwi przytrafia się kobietom w ciąży często, ponieważ dziecko zabiera dla siebie odżywcze substancje potrzebne mu do budowy własnego organizmu i mamie zostaje ich czasem zbyt mało. Mówiąc obrazowo, podczas anemii dochodzi do „rozcieńczenia” krwi, tzn. szybciej przybywa osocza krwi niż jej cennych elementów (np. hemoglobiny i żelaza). Dlatego w czasie dobrze prowadzonej ciąży lekarz minimum 4–5 razy zleca morfologię krwi, by sprawdzić, czy wszystko jest w porządku.Niedokrwistość spowodowana brakiem żelaza zdarza się u 30–40 proc. ciężarnych, ponieważ jego zapasy wykorzystuje płód oraz łożysko. Niedobór tego pierwiastka potęgują czasem uporczywe wymioty. Zaniedbana, ciężka niedokrwistość w ciąży może spowodować wady wrodzone dziecka, nieprawidłowy rozwój łożyska i poronienie. Prawdopodobnie będziesz musiała łykać żelazo w tabletkach, np. Ascofer, oraz wprowadzić odpowiednią dietę.
Co jeść? Powinnaś sobie codziennie dostarczyć ok. 40 mg żelaza, dlatego kluczowym elementem twojej diety powinny być pokarmy bogate w ten pierwiastek (mięso wołowe, wątroba drobiowa). Potrzebne są ci też witamina C i B6, bo ułatwiają wchłanianie żelaza (znajdziesz je w cytrusach, papryce, natce pietruszki, owocach dzikiej róży).
Cukrzyca ciążowa: dieta niskowęglowodanowa
Pomyślisz pewnie: przecież właściwie nie jadam słodyczy, w mojej rodzinie nigdy nikt nie chorował na cukrzycę, ja też nie miałam z tym problemów. Dlaczego zatem podczas ciąży mój organizm przestaje tolerować glukozę? Tak naprawdę nie wiadomo. Istnieje wiele hipotez. Jedna z nich mówi, że przyczyną mogą być hormony ciążowe, które zaburzają wytwarzanie insuliny, co powoduje wzrost stężenia glukozy we krwi. Cukrzycy ciężarnych nie towarzyszą spektakularne objawy, dlatego łatwo ją przegapić: trochę bardziej chce się pić, częściej biega się do toalety, swędzi skóra. Ale wszystkie te objawy można sobie wytłumaczyć ciążą. Najczęściej choroba ta wykrywana jest podczas rutynowego badania między 24. a 26. tygodniem ciąży. Zaniedbana cukrzyca zwiększa ryzyko poronienia, a także wystąpienia wad wrodzonych u dziecka (serca, nerek, układu kostnego, mózgu). Powoduje tzw. makrosomię płodu (czyli dziecko jest duże i ciężkie – waży powyżej 4000 g), co grozi urazami okołoporodowymi i zmusza do wykonania cesarskiego cięcia. Cukrzyca ciężarnych to choroba, na powstanie której nie masz wpływu, za to całkowicie odpowiadasz za jej przebieg. Przestrzeganie restrykcyjnej diety niskowęglowodanowej, wielokrotne (7–8 razy dziennie) badania poziomu cukru we krwi, prowadzenie notatek dotyczących codziennego jadłospisu – wszystko to zadania dla przyszłej mamy z cukrzycą.
Co jeść? Trzeba przede wszystkim zrezygnować z białego chleba, bo tam znajduje się najwięcej tzw. jednostek chlebowych (czyli węglowodanów prostych) i zamienić go na pieczywo chrupkie. Z menu wyklucz cukier i słodycze. Sięgaj po chudy twaróg, jogurt light, zupy, drobiowe wędliny, surówki z sałaty, ogórków, pomidorów. Na obiad przygotowuj sobie duszone chude mięso, np. kurczaka w jarzynach z odrobiną ryżu.
Nadwaga: dieta i ćwiczenia
Twój ginekolog alarmuje, że za dużo ważysz? Powinnaś jak najszybciej wprowadzić ruch do swoich codziennych zajęć. Najlepsze na czas ciąży są pływanie, joga i spacery. Nie obejdzie się też bez zmiany diety. Przed ciążą twoje dzienne zapotrzebowanie na kalorie wynosiło ok. 1800 kcal. W pierwszym trymestrze dodatkowe kalorie nie są potrzebne, w kolejnych wystarczy 300–500 kcal dziennie więcej. Pięć niedużych, mądrze skomponowanych posiłków to twój przepis na sukces. Zrezygnuj ze słodyczy, tłustych wędlin i napojów gazowanych. I wypijaj 2–2,5 litra wody dziennie. Warto zdecydować się na te wyrzeczenia, bo nadwaga w ciąży powoduje obrzęki, a także nadciśnienie i cukrzycę. Poród może być trudniejszy, a rany po nacięciu krocza lub po cesarce mogą się gorzej goić. Także karmienie piersią trudniej przebiega u otyłych mam.
Co jeść? Twoja dieta powinna zawierać wszystkie potrzebne tobie i dziecku składniki, ale mieć o 30 proc. kalorii mniej. Wybieraj więc: biały chudy twaróg, drobiowe wędliny, rzodkiewki, brokuły, kalafior, paprykę. Ryby i chude mięsa piecz w folii. Pij koktajle z jogurtu naturalnego i owoców. Często gotuj sobie zupy, ale zamiast śmietany zaprawiaj je jogurtem. Pij wodę mineralną zamiast słodzonych herbat i soków.
Niedowaga: dieta treściwa
Niewielka warstwa tłuszczyku odłożona w twoim ciele jest potrzebna do wytworzenia estrogenów – hormonów, które są niezbędne do zagnieżdżenia się zarodka i utrzymania ciąży. Warto wiedzieć, że niedowaga w ciąży grozi tym, że urodzisz dziecko niedożywione, czyli ze zbyt niską masą urodzeniową (poniżej 2500 g), co grozi wadami rozwojowymi oraz nieprawidłowościami w układzie nerwowym. Niewykluczone też, że twój maluch będzie łatwiej zapadał na infekcje. Jeśli na początku ciąży straciłaś sporo kilogramów z powodu uporczywych wymiotów, teraz powinnaś rozpocząć mądry program odżywiania. Nie znaczy to jednak, że masz rzucić się na słodycze. Twoja dieta ma być bardziej treściwa niż tłusta, tzn. powinna zawierać jak najwięcej składników odżywczych w przeliczeniu na ilość spożywanych kalorii. A co z wagą? Ciężarne z niedowagą muszą zadbać o większy przyrost masy ciała, powinien on wynosić od 12,5 do 18 kg (normalnie powinno się przytyć 11–16 kg).
Co jeść? Postaw na produkty bogate w białko: chude mięso, drób, jajka, mleko i jego przetwory. Ważne dla ciebie i dziecka są też niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Znajdziesz je w tłuszczach roślinnych i tłustych rybach morskich. Codziennie sięgaj po warzywa i owoce.
miesięcznik "M jak mama"
