Woda wodzie nierówna. Co warto wiedzieć o wodzie mineralnej i jak wybrać najlepszą?

2022-07-07 19:44

Woda mineralna - spotykasz ją czasem na półkach, robiąc zakupy. Czy tak naprawdę wiesz, jaka jest różnica między wodą mineralną a wodą źródlaną? A dobra woda mineralna - jaki powinna mieć skład ? Jak wybrać odpowiednią dla siebie? Czy można podawać wodę mineralną dzieciom? I co wynika z informacji podanych na etykiecie wody?

Szklanka wody mineralnej
Autor: Getty Images

Spis treści

  1. Woda mineralna - woda źródlana dobra do picia i nie tylko...
  2. Woda mineralna - zawartość biopierwiastków
  3. Woda mineralna - wodorowęglany w wodzie
  4. Woda mineralna - siarczany w wodzie
  5. Woda mineralna - dwutlenek węgla w wodzie
  6. Woda mineralna - dla kogo woda gazowana?
  7. Woda mineralna - ważne informacje na etykiecie
  8. Wody pitne produkowane w Polsce
  9. Wody mineralne - na co pomagają

"Woda mineralna" tak potocznie, choć nieprecyzyjnie, mówi się o naturalnych wodach ze źródeł podziemnych. Ale nie każda woda sprzedawana w butelce jest wodą mineralną. I nie wszystkie wody mineralne nadają się do powszechnego spożycia. 

Nie wolno przesadzać z piciem wód wysoko zmineralizowanych. Codzienne ich dostarczanie może spowodować niebezpieczną kumulację biopierwiastków w organizmie i doprowadzić np. do kamicy nerkowej. Poza tym wody te zawierają zwykle znaczne ilości chlorku sodu - soli, która powoduje wzrost ciśnienia krwi i obrzęki (zatrzymuje wodę w organizmie).

Dlatego też z dobrodziejstwa wód mineralnych powinniśmy korzystać rozważnie. Jeśli mineralizacja wynosi ponad 1500 mg/l, wodę możemy pić od czasu do czasu, najlepiej w uzasadnionych przypadkach, np. by uzupełnić ubytek pierwiastków, gdy się obficie pocimy. Można ją też polecać przy zatwardzeniach, ponieważ pobudza wydzielanie soków trawiennych i przyspiesza ruchy robaczkowe. Nie dawajmy takiej wody dzieciom. Nie wolno z niej przygotowywać pokarmu dla niemowląt, bo mieszanki mleczne zawierają już optymalne ilości składników mineralnych. Nie używajmy jej też do gotowania, bo wytrąca się z niej dużo kamienia.

Sprawdź też: Czy woda w kranie jest zdrowa?

Poradnik Zdrowie: czym popijać leki?

Woda mineralna - woda źródlana dobra do picia i nie tylko...

Najbardziej uniwersalne są naturalne wody źródlane, nisko zmineralizowane. Mogą je pić bez ograniczeń ludzie w każdym wieku, zdrowi i chorzy, kobiety w ciąży, a zwłaszcza matki karmiące, które potrzebują wyjątkowo dużo płynów.

Wody źródlane można stosować do gotowania kaszek, przecierów, zup dla dzieci, przyrządzania naparów ziołowych, a także zimnych i gorących napojów. Jeśli wiemy, że woda wodociągowa jest niskiej jakości, wykorzystujmy źródlaną do gotowania potraw, a nawet mycia. Powinniśmy jej używać zawsze, gdy nie jesteśmy pewni mikrobiologicznej czystości wody z kranu - do picia, mycia zębów, mycia owoców i warzyw oraz do robienia kostek lodu.

Woda mineralna - zawartość biopierwiastków

Woda pitna może wpływać na zawartość biopierwiastków w organizmie człowieka. Występują w niej w formie zjonizowanej, łatwo przyswajalnej. Wśród nich są kationy (wapniowe, magnezowe, sodowe, potasowe, strontowe, żalazawe) i aniony (wodorowęglanowe, siarczanowe, fluorkowe, chlorkowe, jodkowe) oraz dwutlenek węgla. Najważniejsze z nich to jony wapnia i magnezu, ze względu na ich znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, a przy tym znaczne niedobory w diecie. 

Wody pitne zaspokajają od kilku do kilkudziesięciu procent dziennego zapotrzebowania na wapń (8-24 proc.) i magnez (4-20 proc.), odgrywają więc ważną rolę w profilaktyce wielu chorób, m.in. serca. Rozpuszczone w wodzie minerały regulują przebieg wielu procesów w organizmie: cały metabolizm, gospodarkę wodną i hormonalną, a także redukują toksyczność metali ciężkich (ołowiu, manganu). Ale - uwaga! Ich nadmiar jest zgubny, np. zbyt dużo wapnia, cynku, manganu, żelaza może blokować wchłanianie innych pierwiastków.

Ważne

Nazwa "woda sodowa" nie ma nic wspólnego z sodem. Powstała w XVIII wieku, kiedy to nauczono się otrzymywać z sody i kwasu węglowego dwutlenek węgla i zaczęto dodawać go do wody.

Woda mineralna - wodorowęglany w wodzie

Wody o zawartości wodorowęglanów powyżej 600 mg/l określa się jako wody alkaliczne. Są szczególnie polecane osobom ze skłonnością do nadkwasoty. Neutralizują sok żołądkowy i działają przeciwzapalnie. Sprzyjają trawieniu, ponieważ jelita potrzebują środowiska zasadowego. Są również korzystne w początkowych stadiach cukrzycy - obniżają poziom cukru we krwi i moczu, zmniejszają produkcję acetonu, wpływają korzystnie na wydzielanie insuliny.

Uwaga!

Wody alkaliczne nie są wskazane przy niedokwaśności, zaostrzeniu choroby wrzodowej żołądka i ostrym nieżycie przewodu pokarmowego.

Woda mineralna - siarczany w wodzie

Wody o dużej zawartości siarczanów (250-650 mg/l) zaleca się przy skłonnościach do zaparć i niestrawności, ponieważ stymulują funkcje wydzielnicze wątroby i przyspieszają perystaltykę jelit. Powinny być spożywane systematycznie przed posiłkami. W dużych dawkach mogą działać przeczyszczająco.

Woda mineralna - dwutlenek węgla w wodzie

Dwutlenek węgla, który jest naturalnym składnikiem wody, wpływa korzystnie na jej skład chemiczny i kwasowość. Etykieta mówi o naturalnej zawartości (lub naturalnym) CO2.

Wody naturalnie gazowane często odgazowuje się ze względów technologicznych - bo ciśnienie mogłoby uszkodzić linię produkcyjną; wygodniej jest więc najpierw gaz usunąć, a potem dodać go do wody. Wówczas etykieta informuje, że wodę "wzbogacono" lub "wysycono gazem ze źródła", "nasycono CO2 naturalnego pochodzenia", "naturalnie wysycono CO2". Ale nie dotyczy to wód leczniczych, które powinny zachować skład całkowicie naturalny. Gaz może być też wtłaczany do wody z innego źródła niż złoże podziemne. Musi się nadawać do celów spożywczych. Opis wskazuje, że woda została "nasycona CO2". Nasycenie może być:

  • niskie, do 1500 mg/l,
  • średnie, 1500-4000 mg/l,
  • wysokie, ponad 4000 mg/l.

Woda mineralna - dla kogo woda gazowana?

Dwutlenek węgla ma działanie bakteriostatyczne i konserwujące - przedłuża trwałość wody. Daje kwaskowy smak, który orzeźwia. Dzięki CO2 nawet wody mdłe, np. o dużej zawartości wodorowęglanów, lepiej smakują. Ułatwia on trawienie, bo drażniąc błonę śluzową żołądka, wzmaga wydzielanie soków.

Jednorazowe spożycie większej ilości wody z gazem przyspiesza przesuwanie się treści pokarmowej w jelitach. Mechaniczny ucisk na ściany żołądka i jelit powoduje przekrwienie, co sprzyja przyswajaniu pokarmu. Obecność dwutlenku węgla jest więc korzystna od czasu do czasu, zwłaszcza po zbyt obfitym posiłku, a także dla osób z niedokwasotą. Może jednak zaostrzać objawy nadkwasoty i choroby wrzodowej. Wody silnie nasycone CO2 są także niewskazane dla osób z niewydolnością układu krążenia i niewydolnością układu oddechowego oraz dla małych dzieci.

Zrób to koniecznie

Wszystkie wody należy trzymać w miejscu chłodnym (2-12 st. C) i zaciemnionym, bez dostępu światła słonecznego. Okres przydatności do spożycia wód gazowanych wynosi 12 miesięcy, a niegazowanych maksymalnie trzy miesiące. Nie powinniśmy pić z butelki, by nie zakażać jej zawartości bakteriami. I nie zapominajmy o jej zakręcaniu.

Woda mineralna - ważne informacje na etykiecie

Producent jest zobowiązany podać miejsce wydobycia wody oraz swoje dane z adresem i numerem telefonu. Powołuje się także na zgodność z polskimi, a nawet międzynarodowymi normami oraz na uzyskane rekomendacje instytutów naukowych lub medycznych.

Oceny złoża i jego przydatności do produkcji wody butelkowanej dokonuje Państwowy Zakład Higieny. Informację o tym podaje się na etykiecie, gdzie producent wylicza wszystkie składniki mineralne (kationy i aniony) i podaje ich sumę, czyli mineralizację ogólną. Niska wynosi poniżej 500 mg/l, średnia - od 500 do 1500 mg/l, wysoka - powyżej 1500 mg/l.

Prócz tego opis zawiera różne dodatkowe cechy wody lub wymienia procesy, jakim ją poddano, na przykład:

  • Szczawa - to bardzo cenna i smaczna woda z naturalną zawartością dwutlenku węgla (kwasu węglowego), szczypiąca w język.
  • Niskosodowa - woda o niskiej zawartości sodu, nie więcej niż 20 mg/l. Informacja ważna dla osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze i obrzęki.
  • Hipoosmotyczna - woda o stężeniu minerałów (głównie sodu) niższym niż w płynach ustrojowych, czyli nisko zmineralizowana. Im to stężenie jest niższe, tym woda szybciej się wchłania.
  • Dekantacja - oddzielenie osadu od części klarownej. Dopuszczalne przy produkcji wód mineralnych, z wyjątkiem leczniczych; etykiety wód leczniczych zwykle zawierają informację "osad jest zjawiskiem naturalnym".

Wody pitne produkowane w Polsce

  • Naturalne wody mineralne - pochodzą z jednego złoża, mają stały i stabilny skład. Muszą zawierać:* przynajmniej 1000 mg/l wszystkich składników mineralnych * lub co najmniej 250 mg/l CO2 pochodzenia naturalnego * lub nie więcej niż 20 mg/l sodu. Co najmniej jeden składnik mineralny (wapń, magnez, sód, żelazo, chlorki, siarczany czy wodorowęglany) powinien w istotnym stopniu uzupełniać niedobór tego składnika.
  • Wody mineralne lecznicze (wg PN - Z-11001-1) - to szczególna kategoria wód mineralnych. Nie mogą być uzdatniane. Co najmniej jeden swoisty składnik powinien działać leczniczo lub profilaktycznie. Można je pić systematycznie tylko po konsultacji z lekarzem. Nie wolno ich dawać dzieciom ani osobom cierpiącym na nadciśnienie tętnicze lub choroby nerek.
  • Naturalne wody źródlane stanowią około 75 proc. wszystkich wód pitnych. W porównaniu z mineralnymi pochodzą z płytszych warstw wodonośnych. Niewielki stopień mineralizacji (do 1000 mg/l, najczęściej 150-500 mg/l) sprawia, że są dla wszystkich, bez ograniczeń, mogą być dawane małym dzieciom, a także stosowane w kuchni do przyrządzania posiłków.
  • Wody stołowe - to mieszanina o modyfikowanym składzie, dlatego nie przysługuje im określenie "naturalne". Są produkowane z naturalnych wód źródlanych, do których dodaje się wody bogate w minerały lub wzbogaca je samymi solami mineralnymi zgodnie z recepturą, by uzyskać właściwości zbliżone do naturalnej wody mineralnej.

Wody mineralne - na co pomagają

Nazwa wody Miejscowość pochodzenia Mineralizacja w mg/l Schorzenia, przy których warto pić wodę mineralną
Celestynka Rymanów Zdrój 8500 cholesterolemia, miażdżyca, układ krążenia, zaburzenia przemiany materii, nieżyty układu pokarmowego, drogi oddechowe
Dąbrówka Szczawno Zdrój 1803 układ moczowy, kamica nerkowa, zaburzenia przemiany materii, cukrzyca, praca trzustki
Franciszek* Wysowa 16441 nadkwasota, wrzody żołądka i dwunastnicy, kac
Galicjanka Powroźnik 2345 cholesterolemia, miażdżyca, układ krążenia, osteoporoza, nieżyty układu pokarmowego, nieżyty i stany zapalne jelit, niewydolność wątroby, depresje, nerwice
Henryk* Wysowa 5091 nieżyty układu pokarmowego, drogi żółciowe, cukrzyca, praca trzustki
Jan* Krynica 663 cholesterolemia, miażdżyca, układ krążenia, układ moczowy, kamica nerkowa, dna moczanowa
Jan Szczawnica 4261 cholesterolemia, miażdżyca, układ krążenia, osteoporoza, nieżyty układu pokarmowego, otyłość, niedokwaśność, drogi oddechowe
Józef Wysowa 773 układ moczowy, kamica nerkowa, dna moczanowa
Kinga Pienińska Krościenko 512 cholesterolemia, miażdżyca, układ krążenia, nadciśnienie, kamica nerkowa
Klaudynka Rymanów Zdrój 8247 cholesterolemia, miażdżyca, układ krążenia, układ moczowy
Kryniczanka Krynica-Żegiestów 2774 nadmiar toksyn, zatrucie metalami ciężkimi, depresje, nerwice
Marysieńka Cieplice 638 układ moczowy, nerki, kamica nerkowa, dna moczanowa, osteoporoza
Mieszko Szczawno Zdrój 2934 zaburzenia przemiany materii, nieżyty układu pokarmowego, drogi oddechowe
Milusia (Muszyńska) Muszyna 4360 nadciśnienie, nadkwasota, wrzody żołądka i dwunastnicy, nieżyty i stany zapalne jelit, cukrzyca, praca trzustki, otyłość, anemia
Muszynianka Muszyna 1868 nadciśnienie, zaburzenia przemiany materii, nadkwasota, wrzody żołądka i dwunastnicy, nieżyty i stany zapalne jelit, cukrzyca, praca trzustki
Ostromecko Ostromeckok. Bydgoszczy 695 układ moczowy, nieżyty i stany zapalne jelit, cukrzyca, praca trzustki
Piwniczanka Piwniczna Zdrój 2530 nadkwasota, wrzody żołądka i dwunastnicy, nieżyty i stany zapalne jelit, cukrzyca, praca trzustki
Słotwinka Krynica 4039 nieżyty układu pokarmowego, alergie, nadmiar toksyn, zatrucie metalami ciężkimi, depresje, nerwice
Staropolanka Polanica Zdrój 1005 cholesterolemia, miażdżyca, układ krążenia
Tytus Rymanów Zdrój 8496 cholesterolemia, miażdżyca, układ krążenia, układ moczowy, nerki, zaburzenia przemiany materii, drogi oddechowe
Wielka Pieniawa Polanica Zdrój 4075 nieżyty układu pokarmowego, nadkwasota, wrzody żołądka i dwunastnicy, drogi żółciowe, niewydolność wątroby, anemia, kac
Wysowianka Wysowa 607 nerki, zaburzenia przemiany materii, nadkwasota, wrzody żołądka i dwunastnicy
Zuber* Krynica 24386 nadkwasota, wrzody żołądka i dwunastnicy, kac

*Pić po konsultacji z lekarzem