Wychłodzenie organizmu (hipotermia): objawy. Co robić w przypadku hipotermii?

Wychłodzenie organizmu czyli hipotermia następuje wtedy, gdy temperatura ciała spada poniżej niezbędnego minimum 36,6 st. C. Lekkie wychłodzeniu organizmu grozi przeziębieniem. Silne wychłodzenie, gdy ciała temperatura spada do 28 stopni, grozi śmiercią. Jakie są objawy wychłodzenia i co robić w przypadku hipotermii?

Spis treści

1. Wychłodzenie organizmu (hipotermia) - objawy
2. Wychłodzenie organizmu (hipotermia) - co robić? Pierwsza pomoc przy wychłodzeniu
3. Wychłodzenie organizmu (hipotermia) - leczenie

Wychłodzenie organizmu, czyli hipotermia, to stan, kiedy temperatura organizmu spada poniżej 36,6 stopni Celsjusza. Hipotermia może grozić osobom, które długo przebywają w bardzo niskiej temperaturze powietrza lub w wodzie. Szybciej dochodzi do wychłodzenia w wodzie, która ochładza 20 razy szybciej niż powietrze.

Śmiertelność z powodu wychłodzenia w Polsce wynosi, według oficjalnych danych, od 328 do 606 osób rocznie (dane GUS 2008-2010 r.)¹

Do wychłodzenia organizmu (hipotermii) może dojść np. w korku na zasypanej śniegiem autostradzie, gdy po wypadku oczekujesz na pomoc, czy gdy zabłądzisz w górach lub wpadniesz do zimnej wody (kraksa żeglarska na jeziorze czy morzu, załamanie lodu itd.).

Jednak hipotermię mogą spowodować nie tylko śnieg i mróz, lecz także wiatr i deszcz. W zasadzie do wychłodzenia może dojść przez cały rok - nawet latem - i nie tylko w górach, lecz także w mieście. Jak podkreślają eksperci, to właśnie w mieście bardziej niż w górach człowiek jest narażony na hipotermię. Dotyczy to zwłaszcza bezdomnych i alkoholików.

Wychłodzenie organizmu (hipotermia) - objawy

I stadium hipotermii

W pierwszym stadium wychłodzenia, gdy temperatura ciała osiąga 32-35 stopni Celsjusza, człowiek jest przytomny, ale pojawiają się dreszcze. Ciało czując, że traci poziom temperatury niezbędny do prawidłowego funkcjonowania wszystkich organów próbuje ją podnieść wymuszając ruch mięśni. Dreszcze to pierwszy sygnał, że trzeba szukać miejsca, by się ogrzać albo założyć kolejne warstwy ubrania, by zatrzymać ciepło. W stadium dreszczy wychłodzenie jest niewielkie - wystarczy znalezienie się w ciepłym miejscu, wysuszenie, jeśli ciało jest mokre, i picie gorących płynów, by się rozgrzać.

Kiedy do dreszczy i zimnych rąk oraz nóg dołącza się:

• drżenie mięśni
• osłabienie
• zawroty głowy
• dezorientacja

masz do czynienia z łagodną hipotermią. W tym stadium człowiek jest jeszcze w stanie działać sam - dojść do miejsca, gdzie udzielą pomocy, rozpalić ogień czy podejmować inne próby ogrzania.

II stadium hipotermii

W drugim stadium hipotermii, gdy temperatura wynosi od 28 do 32 stopni Celsjusza, nie ma już dreszczy, ale poziom świadomości jest obniżony, następują zaburzenia mowy i koordynacji ruchowej - mięśnie są sztywne, ruchy niezborne, mowa bełkotliwa, człowiek jest apatyczny i traci poczucie czasu. W takim stanie wymaga już pomocy innych.

W trzecim stadium hipotermii, gdy temperatura ciała wynosi 24-28 stopni Celsjusza, człowiek traci przytomność i wygląda jak nieżywy - ma sinozieloną skórę, ledwo wyczuwalny puls i oddech lub objawy zatrzymania oddychania i krążenia, źrenice nie reagują na światło. W tym stadium niezbędna jest reanimacja.

W czwartym stadium hipotermii, gdy temperatura spada poniżej 24 stopni Celsjusza, następuje zatrzymanie krążenia.

Stadium piąte to hipotermia nieodwracalna, czyli zgon.

Wychłodzenie organizmu (hipotermia) - co robić? Pierwsza pomoc przy wychłodzeniu

Przede wszystkim należy podtrzymać funkcje układu krążenia. Dlatego u osoby nieprzytomnej, sprawiającej wrażenie martwej, należy rozpocząć masaż zewnętrzny serca: uciskać w odpowiedni sposób klatkę piersiową i rozpocząć sztuczne oddychanie. Gdy krążenie zostanie przywrócone, poszkodowanego należy przenieść do pomieszczenia, a gdy nie jest to możliwe, należy zabezpieczyć go przed dalszym ochłodzeniem i przykryć kocem, kurtką.

Przy lekkim wychłodzeniu, kiedy poszkodowany jest przytomny, należy jak najszybciej przenieść go do pomieszczenia, a tam przyłożyć umiarkowane źródło ciepła do pleców, szyi, głowy i ud (lekko nagrzana poduszka elektryczna, nagrzane na grzejniku czy piecu koce czy grube ręczniki). Do tego czasu należy należy wychłodzonego rozebrać z zimnego lub mokrego ubrania, a następnie założyć suche ubranie i okryć go kocami, kurtką. Wskazane jest także założenie czapki.

Można się pod kocem zwinąć w kłębek - tak łatwiej ciało się ociepli (przy lekkiej hipotermii dozwolona jest lekka aktywność fizyczna). Ponadto należy pić ciepłą, słodka herbatę (lub inny ciepły, słodki napój, ale nie kawę!), ale nie można podawać poszkodowanemu żadnych pokarmów stałych.

Osoba wychłodzona, która nie jest w pełni świadoma (średni stopień hipotermii), nie powinna wykonywać żadnych zbędnych ruchów i znajdować się pozycji leżącej (dotyczy ruchów tułowia i w dużych stawach - biodrach, kolanach, barkach. Jeżeli to konieczne ruchy powinny być tak powolne, jak to możliwe).

Wychłodzenie sprawia, że krążenie jest spowolnione a ciepła krew gromadzi się w najważniejszych organach - sercu i mózgu. Zewnętrzne części ciała są lodowato zimne.

Ruch w takim stanie doprowadziłby do przyspieszenia krążenia i dotarcia lodowatej krwi do serca, co mogłoby zatrzymać krążenie. Z tego samego powodu nie wolno też nacierać ani rozcierać ciała. Przy umiarkowanym wychłodzeniu chorego nie należy rozbierać, lecz tylko otulić śpiworem, kocami, paltami i ostrożnie przykładać go pleców, głowy, szyi i ud coś ciepłego. W takim przypadku lepiej nie podawać poszkodowanemu nic doustnie.

Wychłodzenie organizmu (hipotermia) - leczenie

Metodą ratowania osób w głębokiej hipotermii jest krążenie pozaustrojowe. Do żył i tętnic pacjenta podłącza się tzw. kaniule (powszechnie nazywane wenflonami). Dzięki nim krew z organizmu jest doprowadzana do aparatu o nazwie ECMO (z ang. extracorporeal membrane oxygenation - pozaustrojowe utlenowanie krwi), który działa jak sztuczne płuco-serce.

Utlenia on krew i podgrzewa ją o 6-9 st. C. na godzinę, a ta następnie wraca do organizmu pacjenta. Dzięki temu temperatura wychłodzonego ciała stopniowo jest podnoszona, a „uśpione” narządy wewnętrzne zostają pobudzone.

Źródło:

1. Procedura opieki medycznej pacjentów w stadium głębokiej hipotermii, http://izbalekarska.pl/wp-content/uploads/2014/02/doc_hipotermia_procedura.pd

Monika Majewska