Biegunka przewlekła: rodzaje chorób biegunkowych i ich leczenie

Biegunka przewlekła nie jest chorobą, lecz objawem klinicznym pozwalającym rozpoznać rodzaj i stopień zaawansowania danej choroby biegunkowej. Zwiększona częstotliwość wypróżnień lub zwiększona ilości płynnego lub półpłynnego stolca może wskazywać na wiele różnych chorób, wśród których najgroźniejszą, bo zagrażającą życiu, jest rak jelita grubego. Sprawdź, jakie są rodzaje chorób biegunkowych przewlekłych i jak przebiega ich leczenie.

Choroby biegunkowe przewlekłe to choroby, głównie układu pokarmowego, przebiegające z biegunką. W wielu przypadkach oddawanie płynnego stolca jest jedynym lub jednym z niewielu objawów danej choroby, dlatego znaczenie diagnostyczne ma konsystencja, kolor kału oraz substancje w nim zawarte, np. krew lub śluz. Biegunki przewlekłe są często powodowane przez choroby jelita grubego, niewydolność trzustki czy zespół złego wchłaniania jelitowego. Sprawdź, jakie są rodzaje chorób biegunkowych przewlekłych i jak przebiega ich leczenie.

Rak jelita grubego

Długotrwałe biegunki lub naprzemiennie występujące biegunki i zaparcia mogą wskazywać na raka jelita grubego lub stany przedrakowe, które są wynikiem zmian zachodzących w tkance błony śluzowej przewodu jelita. Charakterystycznym objawem choroby jest płynny stolec z domieszką krwi lub biegunka, której towarzyszy krwawienie z odbytu. 

Leczenie: Zazwyczaj jest to zabieg chirurgiczny, który polega na wycięciu zmienionego chorobowo odcinka jelita grubego.

Ważne: osoby cierpiące na chroniczne biegunki, które mają podłoże inne niż nowotworowe, są bardziej narażone na ryzyko wystąpienia raka jelita grubego niż osoby zdrowe.

Nieswoiste zapalenia jelit

Nieswoiste zapalenia jelit to grupa przewlekłych chorób zapalnych jelita grubego lub cienkiego, na które składają się przede wszystkim wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz choroba Crohna. Charakterystycznym objawem choroby są częste biegunki i stolec z domieszką krwi.

Leczenie: w przypadku wrzodziejącego zapalenie jelita grubego stosuje się leki biologiczne, których składniki bezpośrednio ingerują w proces zapalny. Jeśli mimo leczenia farmakologicznego choroba dalej się rozwija, tzn. obserwuje się znaczną utratę krwi, elektrolitów i białka, wykonuje się resekcję jelita grubego.

U pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna stosuje się leki biologiczne (I faza choroby), glikokortykosteroidy (II, bardziej zaawansowana faza choroby), aminosalicylany (III faza choroby), leki immunosupresyjne. W przypadku perforacji jelita grubego, nacieków zapalnych lub ropni wykonuje się zabieg chirurgiczny, czyli usunięcie zmienionego chorobowo fragmentu jelita grubego. Jednak resekcja fragmentu jelita nie wyklucza pojawienia się zmian zapalnych w innym odcinku przewodu pokarmowego.

Zespół jelita drażliwego

Zespół jelita drażliwego, zwany także jako zespół pobudliwego jelita z biegunką, to zespół przewlekłych (trwających przez co najmniej trzy miesiące) zaburzeń czynnościowych jelit, którego najbardziej charakterystycznymi objawami są: bóle brzucha, zaburzenia w oddawaniu stolca oraz wzdęcia.

Leczenie: leczenie polega na łagodzeniu objawów chorobowych, ponieważ zespół jelita drażliwego jest spowodowany zaburzeniami pracy jelit, których przyczyn nie ustalono. W związku z tym nie istnieją sposoby na trwałe wyleczenie osób zmagających się z tym schorzeniem. Zaleceniami lekarza są: odpowiednia dieta, środki farmakologiczne i unikanie stresów.

Niewydolność trzustki u chorych na mukowiscydozę

Objawem choroby jest biegunka tłuszczowa, związana z upośledzeniem trawienia bądź wchłaniania tłuszczów w przewodzie pokarmowym. Wypróżniane stolce są tłuste, błyszczące i mają charakterystyczny, gnilny zapach.

Leczenie: należy stosować preparaty enzymów trzustkowych z dodatkiem tłuszczy nienasyconych.

Zespół złego wchłaniania

Zespół złego wchłaniania to zaburzenie pracy jelit, będące wynikiem nieprawidłowego trawienia i wchłaniania składników odżywczych z przewodu pokarmowego. Kosmki jelitowe, w wyniku działania różnych substancji, ulegają zniszczeniu, zanikają, a przez to zmniejsza się powierzchnia jelita, na której odbywa się trawienie i wchłanianie pokarmu.

• Celiakia (choroba trzewna)

Celiakia to zaburzenie trawienia i wchłaniania jelitowego związanego z nietolerancją glutenu zawartego w zbożach. W wyniku nadmiernej reakcji immunologicznej organizmu na białka (gliadynę, sekalinę, hordeinę) zawarte w zbożach, dochodzi do zaniku śluzówki górnych partii jelita cienkiego. Konsekwencją tego procesu jest występowanie obfitych, zawierających niestrawiony pokarm, półpłynnych stolców, zawierających dużo tłuszczów. Do objawów współtowarzyszących zaliczamy: zahamowanie przyrostu masy ciała i wzrostu, obwisły brzuch, zmiana usposobienia dziecka (tzw. encephalopatia glutenozależna).

Leczenie: należy stosować dietę bezglutenową, która polega na całkowitej eliminacji z jadłospisu pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa.

• Alergia na białka mleka krowiego

Objawami alergii na białka mleka krowiego są biegunka, wymioty, wzdęcia, niepokój i niechęć do przyjmowania posiłków mlecznych.

Leczenie: dieta eliminacyjna

• Antybiotyki

Niektóre antybiotyki mogą uszkodzić kosmki jelitowe i wywołać zespół złego wchłaniania. Do tej grupy leków zaliczamy: neomycynę, która wzmaga wydalanie z kałem Na+, K+, azotu i tłuszczów, aminoglikozydy, które upośledzają wchłanianie witaminy A, D i E.

• Leki cytostatyczne

To leki przeciwnowotworowe używane w chemioterapii ze względu na działanie toksyczne na komórki nowotworowe, które mogą powodować zaburzenia pracy jelit.

Leczenie: w obu powyższych przypadkach należy (jeśli to możliwe) jak najszybciej odstawić leki.

Wrodzona biegunka chlorowa

Wrodzona biegunka chlorowa zazwyczaj rozpoczyna się w pierwszych dniach życia dziecka. W jej wyniku następuje nadmierna utrata chloru poprzez nabłonek jelitowy i nerkowy, co doprowadza do odwodnienia oraz metabolicznej zasadowicy hipochloremicznej.

Leczenie: uzupełnianie niedoboru elektrolitów (jonów NaCl i KCl)

Martwicze zapalenie jelit u noworodków

Jest to choroba przewodu pokarmowego będąca wynikiem niedotlenienia, niedokrwienia płodu albo czynników zakaźnych, na które nie mógł odpowiedzieć nierozwinięty układ immunologiczny płodu. Choroba najczęściej występuje u wcześniaków. Jej objawami są: krwiste stolce, wzdęcie brzucha, zwiększone zaleganie treści żołądkowej.

Leczenie: początkowo stosuje się żywienie dożylne i antybiotykoterapię. Jeśli dojdzie do perforacji lub martwicy ściany jelita, należy wykonać zabieg chirurgiczny polegający na resekcji części jelita grubego.

Zespół Vernera-Morrisona

Guz wydzielający VIP (zespół Vernera-Morrisona, łac. VIPoma), to nowotwór złośliwy zewnątrzwydzielniczej części trzustki, który powoduje zwiększone wydzielanie wazoaktywnego peptydu jelitowego. Skutkiem tego procesu są wodniste i obfite biegunki, które mogą osiągać objętość do 20 litrów na dobę.

Leczenie: Podstawową metodą leczniczą jest operacja polegająca na usunięciu części jelita grubego. W przypadku niemożności wykonania operacji, należy zastosować leczenie zapobiegające licznym przerzutom. Jednak w przypadku tej choroby chemioterapia jest nieskuteczna.

Wrodzony deficyt disacharydaz jelitowych

Choroba jest związana ze złym trawieniem disacharydów na skutek deficytów disacharydaz jelitowych. Objawem choroby są biegunki fermentacyjne, które są kwaśne, pieniste i połączone z oddawaniem gazów.

Leczenie: dieta bezlaktozowa. Można także zastąpić cukier trzcinowy glukozą lub fruktozą.

Monika Majewska