Rumień guzowaty - przyczyny, objawy i leczenie

Rumień guzowaty to choroba zapalna skóry i tkanki podskórnej, charakteryzująca się żywoczerwonymi guzami na skórze. Zmiany te ustępują samoistnie i nie postawiają blizn, niemniej jednak ich pojawienie się powinno być powodem do niepokoju. Rumień guzowaty może bowiem wskazywać na wiele chorób, w tym na zakażenie WZW, choroby zapalne jelit czy sarkoidozę. Jakie są przyczyny i pozostałe objawy rumienia guzowatego? Na czym polega leczenie tej choroby?

Spis treści

1. Rumień guzowaty - przyczyny i czynniki ryzyka
2. Rumień guzowaty - objawy
3. Rumień guzowaty - diagnostyka
4. Rumień guzowaty - leczenie

Rumień guzowaty (łac. Erythema nodosum) to stan zapalny skóry i tkanki podskórnej, który objawia się charakterystycznymi dużymi, bolesnymi i czerwonymi guzami na skórze. Choroba najczęściej pojawia się między 10 a 40 r.ż. i 3-6 razy częściej dotyka kobiety niż mężczyzn. Warto podkreślić, że rumień guzowaty to zupełnie inna przypadłość, niż rumień wędrujący czy rumień nagły.

Rumień guzowaty - przyczyny i czynniki ryzyka

Przyczyny rumienia guzowatego nie są znane, jednak istnieje wiele czynników ryzyka, do których należą:

1. Zakażenia

• bakteryjne - prątki gruźlicy, paciorkowiec (ze szczególnym uwzględnieniem pneumokoków), Yersinia (bakterie, które wywołują choroby odzwierzęce) oraz salmonella,
• wirusowe - cytomegalowirus (CMV), wirus zapalenia wątroby typu B (HBV) i C (HCV), wirus Epsteina-Barr (EBV) oraz wirus HIV,
• pasożytnicze - zwłaszcza pasożyt Toxoplasma gondii, wywołujący toksoplazmozę.

2. Niektóre choroby

• sarkoidoza,
• przewlekłe choroby zapalne jelit (np. choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego),
• choroby tkanki łącznej (toczeń rumieniowaty układowy, zapalenie wielomięśniowe i skórnomięśniowe, twardzina układowa, choroby zapalne naczyń).

3. Przyjmowanie niektórych leków, takich jak sulfonamidy (leki przeciwbakteryjne, przeciwpasożytnicze i przeciwgrzybicze), antybiotyki (szczególnie penicylina), salicylany (np. popularna Aspiryna) oraz gestageny (są obecne w doustnych środkach antykoncepcyjnych).

4. Niektóre stany fizjologiczne, np. ciąża, szczególnie koniec I i początek II trymestru, spadek odporności, będący wynikiem długotrwałego prowadzenia niehigienicznego trybu życia (złe nawyki żywieniowe, permanentny stres, niedosypianie, przemęczenie).

Rumień guzowaty - objawy

Początkowo w obrębie kończyn dolnych (rzadziej kończyn górnych lub tułowia), zwłaszcza na udach, pojawiają się twarde, bolesne, dobrze ocieplone, żywoczerwone guzki, czasem blaszki. Wraz z rozwojem choroby zmieniają one swoją barwę na brązową, a następnie zieloną i ustępują samoistnie bez pozostawienia owrzodzeń czy blizn.

Objawami współtowarzyszącymi są:

• złe samopoczucie, stan podgorączkowy lub gorączka (to odpowiedź organizmu na toczący się stan zapalny);
• bóle stawowe i zapalenie stawów – rozwijają się u około 50 proc. pacjentów już od początku trwania choroby. Mogą dotyczyć każdego stawu, jednak najczęściej choroba zajmuje stawy skokowe, kolanowe i nadgarstka. Stan zapalny ustępuje po kilku tygodniach, jednak ból i sztywność stawów mogą się utrzymywać nawet przez kilka miesięcy;
• zaburzenia ze strony układu pokarmowego, m.in. bóle brzucha, biegunki,
• objawy zapalenia górnych dróg oddechowych, np. kaszel, chrypka,

Ponadto mogą się pojawić objawy choroby podstawowej, będącej przyczyną rozwoju rumienia guzowatego.

Rumień guzowaty - diagnostyka

Rumień guzowaty może potwierdzić tylko lekarz. W przypadku rumienia guzowatego podstawowym badaniem jest badanie krwi (m.in. morfologia i OB, badania serologiczne na obecność antygenów wirusowych). Badaniem rozstrzygającym jest pobranie fragmentu guzka w trakcie biopsji do badania histologicznego.

Rumień guzowaty - leczenie

Rumień guzowaty wymaga leczenia choroby podstawowej, będącej przyczyną jego rozwoju. Jeśli za rozwój rumienia odpowiada lek, należy jak najszybciej go odstawić. Ponadto terapia obejmuje leczenie miejscowe - okłady z 2 proc. roztworu ichtiolu, maści ichtiolowej, maści metanabolowej i mentolowej.

Objawy rumienia guzowatego łagodzi się także przez odpoczynek z nogami nieco uniesionymi, a także przez nakładanie bandaży uciskowych. Pomocne są również dostępne bez recepty niesteroidowe leki przeciwzapalne. Niektórzy lekarze mogą wykorzystać starą metodę, która polega na podawaniu jodku potasu. Tego typu terapia trwa 6-8 tygodni.

Monika Majewska