Jaskra zamkniętego kąta: przyczyny, objawy, leczenie

Jaskra pierwotna zamkniętego kąta (JPZK) nie jest najczęściej występującą w Europie postacią tej choroby. Szacuje się, że różne postaci JPZK stanowią łącznie jedynie 5-6 procent przypadków jaskry w Polsce i Europie (w przybliżeniu u 1 osoby na 1000 po 40. roku życia). Znacznie częściej na tę postać jaskry chorują kobiety.

Spis treści

1. Jaskra pierwotna zamkniętego kąta (JPZK): objawy
2. Zobacz jak rozpoznać jaskrę
3. Blok źreniczny
4. Jaskra fakomorficzna (zaćma przebiegająca z pęcznieniem soczewki)
5. Leczenie jaskry z zamkniętym kątem
6. Jaskra - sposoby leczenia jaskry

Jaskra zamkniętego kąta obejmuje dużą grupę jednostek chorobowych, które mogą mieć różne objawy i wobec których stosuje się różne metody leczenia. Wspólną cechą wszystkich rodzajów JPZK jest podwyższenie ciśnienia w oku, następowy zanik nerwu wzrokowego i związana z tym ślepota. Aby dobrze leczyć ten typ jaskry, lekarz musi bardzo wnikliwie zbadać pacjenta oraz wykonać szereg dodatkowych badań i obserwacji. Bardzo istotne w tym typie jaskry jest wczesne postawienie diagnozy oraz szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia. Jeżeli spełnione są warunki, to bardzo często można całkowicie zatrzymać postęp choroby.

Jaskra pierwotna zamkniętego kąta (JPZK): objawy

Zamknięcie kąta jest to stan definiowany jako przyleganie obwodowej części tęczówki do utkania beleczkowania, powodujące utrudnienie odpływu cieczy wodnistej przez kąt komory przedniej. We wszystkich typach jaskry z zamkniętym kątem mogą pojawiać się różnie nasilone objawy: od niewielkich do bardzo dużych, w zależności od tego, jak bardzo narosło ciśnienie w oku. Są to:

• ból gałki ocznej
• ból głowy
• niewyraźne, zamglone widzenie, czasami widzenie kół tęczowych wokół źródeł światła
• zaczerwienienie oka i łzawienie
• nudności i wymioty

W mojej praktyce najczęściej spotykam 2 przyczyny zamykania się kąta, które mogą prowadzić do jaskrowego uszkodzenia nerwu wzrokowego. Są to blok źreniczny oraz jaskra fakomorficzna.

Zobacz jak rozpoznać jaskrę

Blok źreniczny

Blok źreniczny jest najczęstszą przyczyną zamykania się kąta u osób młodych. Polega na zablokowaniu przepływu cieczy wodnistej przez źrenicę, na skutek wrodzonej, specyficznej budowy oka. Pacjenci ci mają najczęściej małe gałki oczne i nadwzroczność (plusowe okulary do dali). Ten typ jaskry częściej występuje u kobiet, zwykle pierwsze objawy pojawiają się około 40. roku życia. Ze względu na uwarunkowania genetyczne, lekarz powinien zwrócić uwagę na wywiad rodzinny i występowanie przypadków tej choroby u bliskich krewnych.

Jeśli dochodzi do szybkiego narastania objawów zamknięcia, to występuje ostre, pierwotne zamknięcie kąta, czyli ostry atak jaskry.

Jeżeli ciśnienie długo utrzymuje się na wysokim poziomie, może dojść do nieodwracalnych zmian w oku i nerwie wzrokowym

Objawy są wtedy bardzo nasilone i konieczne jest natychmiastowe wdrożenie leczenia. Ponieważ ciśnienie w chorym oku może dochodzić nawet do 50 mmHg, a niekiedy osiąga nawet wartości jeszcze wyższe, może w krótkim czasie nastąpić uszkodzenie nerwu wzrokowego. Aby przerwać ten typ napadu jaskry, lekarz musi podać choremu odpowiednie leki obniżające ciśnienie w oczach. Mogą być to leki zarówno w postaci kropli do oczu, jak i w postaci doustnej lub dożylnej. Następnie należy wykonać zabieg laserowej irydotomii, który ma na celu odblokowanie zamkniętego kąta. W przypadku braku skuteczności podjętego leczenia, należy rozważyć leczenie operacyjne.

Niestety, pacjenci często bagatelizują nieprzyjemne objawy licząc na to, że same miną, albo zamiast do okulisty trafiają z powodu bólu głowy i wymiotów na oddziały neurologiczne lub internistyczne, i dużo czasu mija, zanim zostanie postawione właściwe rozpoznanie.

Jaskra fakomorficzna (zaćma przebiegająca z pęcznieniem soczewki)

U osób starszych (po 60. roku życia) ze specyficzną budową oka i zwykle wąskim kątem przesączania, tworząca się zaćma może powodować powiększanie się wymiaru przednio-tylnego soczewki (tzw. pęcznienie soczewki). Powiększona soczewka pcha do przodu tęczówkę i powoduje zamknięcie kąta przesączania.

W tym ostrym zamknięciu się kąta objawy również zwykle narastają gwałtownie, chociaż mogą być różnie nasilone. Objawy przypominają ostry atak jaskry, tak jak u osób młodszych, ale nieco inaczej wygląda leczenie. Najważniejszą sprawą jest szybkie obniżenie ciśnienia w oku (krople, leki podawane ogólnie), ale wykonanie irydotomii laserowej nie wydaje się być tak skuteczne, jak u osób młodszych i jej celowość jest szeroko dyskutowana. Bardziej skutecznym zabiegiem jest usunięcie zaćmy, nawet jeśli jest ona w bardzo początkowym stadium, a czasem wykonanie dodatkowego zabiegu przeciwjaskrowego.

Leczenie jaskry z zamkniętym kątem

Aby jednak pacjent mógł być prawidłowo leczony, konieczna jest wcześniejsza, szczegółowa diagnostyka. Do podstawowych badań, jakie muszą być wykonane, należy oczywiście pomiar ciśnienia w gałkach ocznych, badanie przedniego odcinka gałek ocznych, ale również ocena nerwu wzrokowego w badaniu w lampie szczelinowej (z użyciem specjalnej soczewki Volka) oraz wykonanie laserowej tomografii HRT, badania warstwy włókien nerwowych siatkówki GDx, pomiaru grubości warstwy komórek zwojowych siatkówki GCL oraz wykonanie badania pola widzenia, najlepiej w technologii FDT.

Bardzo ważna jest również ocena kąta przesączania komory przedniej, jego szerokość i obecność ewentualnych zrostów, której dokonuje się badaniem przy użyciu specjalnej soczewki gonioskopowej oraz nowszej technologii tomografii laserowej AS-OCT.

W zapobieganiu i leczeniu jaskry z zamkniętym kątem przesączania bardzo ważna jest również profilaktyka, polegająca na kontroli okulistycznej przynajmniej raz w roku u osób w poczuciu pełnego zdrowia. Lekarz badając pacjenta może stwierdzić występowanie wąskiego kąta oraz zagrożenie zamknięcia się kąta. W takich przypadkach, jeśli stwierdzone ryzyko jest wysokie, należy przeprowadzić profilaktyczną irydotomię laserową, która ma na celu zapobiegnięcie zamknięcia się kąta w przyszłości. Jeśli nawet z jakichś powodów zabieg laserowy nie został wykonany, pacjent ma świadomość, że może u niego dojść do wzrostu ciśnienia i nie powinien bagatelizować żadnych objawów.

I jeszcze jedna sprawa. Również rodzina pacjenta powinna przejść badania profilaktyczne pod kątem jaskry, ze szczególnym uwzględnieniem oceny szerokości kąta komory przedniej.

Jaskra - sposoby leczenia jaskry

W zależności od zaawansowania choroby jaskrę można leczyć różnymi metodami. Począwszy od specjalnie dedykowanych zestawów kropel do metod operacyjnych. Jaka metoda leczenia przynosi najlepsze efekty? Kiedy stosujemy leczenie bezoperacyjne, a kiedy konieczna jest operacja? Więcej o tym opowie nasz ekspert prof. Iwona Grabska-Liberek, ordynator oddziału okulistyki Szpitala Klinicznego im. W. Orłowskiego w Warszawie