Ibuprofen: działanie, dawkowanie

Ibuprofen to substancja będąca składnikiem wielu leków dostępnych w aptece bez recepty. Sięgamy po nie bardzo często z powodu bólu głowy, zęba czy łamania w kościach. Jak działa ibuprofen? Jakie jest dawkowanie ibuprofenu u dzieci, a jakie u dorosłych? Od kiedy można go podawać dziecku? Jaka jest różnica między ibuprofenem a paracetamolem?

Spis treści

1. Ibuprofen - ogólna charakterystyka
2. Ibuprofen - wskazania do stosowania
3. Ibuprofen - dawkowanie u dzieci i dorosłych
4. Ibuprofen u dzieci
5. Zalety preparatów z ibuprofenem
6. Ibuprofen - przeciwwskazania
7. Ibuprofen a paracetamol
8. Ibuprofen - możliwe skutki uboczne
9. Stosowanie ibuprofenu z innymi lekami

Ibuprofen - ogólna charakterystyka

Ibuprofen należy do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Wykazuje działanie przeciwzapalnie, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Ponadto hamuje agregację (zlepianie) płytek krwi, choć słabiej i krócej niż kwas acetylosalicylowy. Preparaty zawierające ibuprofen należą do najczęściej stosowanych leków wydawanych bez recepty (OTC).

Działanie ibuprofenu polega na hamowaniu syntezy prostaglandyn - przekaźników, które pobudzają receptory bólowe, a także przyczyniają się do powstawania gorączki i obrzęków. Doprowadzając do zmniejszenia wytwarzania prostaglandyn, ibuprofen powoduje zmniejszone odczuwanie bólu, a także zmniejszenie obrzęków i gorączki.

Ibuprofen - wskazania do stosowania

Leków zawierających ibuprofen używa się do:

• uśmierzania różnorodnych bólów
• łagodzenia objawów przeziębienia i grypy
• obniżania gorączki

Lekarze zalecają je między innymi w terapii schorzeń narządów ruchu i tkanki łącznej

• reumatoidalnego zapalenia stawów
• przewlekłego zapalenia wielostawowego
• zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa
• choroby zwyrodnieniowej stawów
• reumatyzmu pozastawowego

Ibuprofen - dawkowanie u dzieci i dorosłych

U dzieci od 3. miesiąca do 6. roku życia można podawać ibuprofen, ale tylko w postaci zawiesiny doustnej lub syropu w dawce nie większej niż 20–30 mg/kg masy ciała/dobę w 3–4 dawkach podzielonych.

Ibuprofen u dzieci

U dzieci od 3. miesiąca do 6. roku życia można stosować ibuprofen tylko w postaci zawiesiny doustnej lub syropu. U dzieci od 6. roku życia można stosować ibuprofen zarówno w postaci zawiesiny i syropu, jak i tabletek.

Tabletki z ibuprofenem można stosować u dzieci od 6. roku życia. U dzieci od 6 do 9 lat (masa ciała 20 - 29 kg) ibuprofen stosuje się w doraźnym leczeniu w następującej dawce: 1 tabletka doustnie (która zwiera 200 mg ibuprofenu) co 6 - 8 godzin po posiłkach. Nie należy stosować dawki większej niż 3 tabletki na dobę (maksymalna dawka dobowa 600 mg w dawkach podzielonych).

U dzieci od 10 do 12 lat (masa ciała 30 - 39 kg) ibuprofen stosuje się w doraźnym leczeniu w dawce: 1 tabletka doustnie co 6 godzin po posiłkach. Nie należy stosować dawki większej niż 4 tabletki na dobę (maksymalna dawka dobowa 800 mg w dawkach podzielonych).

U dorosłych i dzieci powyżej 12 lat ibuprofen stosuje się w doraźnym leczeniu w następującej dawce: 1 do 2 tabletek doustnie co 4 godziny po posiłkach. Nie należy stosować dawki większej niż 6 tabletek na dobę (maksymalna dawka dobowa 1200 mg w dawkach podzielonych).

W razie przypadkowego przyjęcia zbyt dużej dawki leku należy jak najszybciej skontaktować się z  lekarzem, który podejmie odpowiednie działania.

Zalety preparatów z ibuprofenem

Leki zawierające tę substancję w postaci tabletek zaczynają działać już po ok. 30 minutach od podania. Szybciej, jeśli przyjmiemy preparaty w postaci zawiesiny lub żelowych kapsułek zawierających lek w formie płynnej.

Pokarm opóźnia wchłanianie substancji czynnej. Działanie leku utrzymuje się 4–6 godzin od podania. W przypadku stłuczeń i innego tego typu urazów możemy użyć formy żelowej do stosowania miejscowego.

Ważną cechą ibuprofenu jest to, że nie kumuluje się w organizmie. Po upływie doby od przyjęcia ostatniej dawki wydalany jest głównie z moczem w postaci niezmienionej lub jako nieaktywny metabolit. W aptekach możemy kupić preparaty zawierające tę substancję w różnej postaci: tabletek, czopków, żeli czy zawiesin.

Ibuprofen - przeciwwskazania

Przeciwwskazania do stosowania ibuprofenu to:

• choroba wrzodowa żołądka i (lub) dwunastnicy
• przewlekle zapalne choroby jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego i Crohna).
• nadciśnienie tętnicze
• zaburzenia rytmu serca
• zaburzenia krzepnięcia krwi
• ciężka niewydolność: wątroby, nerek lub serca
• zaburzenia czynności nerek, wątroby
• przyjmowanie jednocześnie innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych, w tym inhibitorów COX-2
• skaza krwotoczna
• ciąża (zwłaszcza jej III trymestr) i karmienie piersią
• toczeń rumieniowaty oraz mieszana choroba tkanki łącznej
• objawy reakcji alergicznych po przyjęciu kwasu acetylosalicylowego
• przyjmowanie innych leków (szczególnie przeciwzakrzepowych, moczopędnych, nasercowych, kortykosteroidów).

Lek z ibuprofenem przeznaczony jest do krótkotrwałego stosowania. Bez konsultacji z lekarzem pacjent nie powinien stosować leku dłużej niż 3 dni.

Ibuprofen - możliwe skutki uboczne

Ibuprofen może powodować działania niepożądane: 

• nudności i wymioty
• biegunka czy zaparcia
• niestrawność
• brak łaknienia
• wysypka skórna
• pokrzywka
• nieżyt nosa
• rumień
• obrzęki

Bardzo rzadko (rzadziej niż u 1 na 10 000 pacjentów stosujących lek) może dojść m.in. do:

• choroby wrzodowej żołądka i (lub) dwunastnicy, krwawienia z przewodu pokarmowego i perforacji, czasem ze skutkiem śmiertelnym, szczególnie u osób w podeszłym wieku
• zaburzenia czynności wątroby, szczególnie podczas długotrwałego stosowania
• rumienia wielopostaciowego, zespołu Stevensa-Johnsona, toksycznego martwiczego oddzielania się naskórka
• ciężkich reakcji nadwrażliwości, takich jak: obrzęk twarzy, języka i krtani, duszność, tachykardia – zaburzenia rytmu serca, hipotensja – nagłe zmniejszenie ciśnienia tętniczego krwi, wstrząs; zaostrzenie astmy i skurcz oskrzeli
• w pojedynczych przypadkach opisywano: depresję, reakcje psychotyczne i szumy uszne, jałowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
• u pacjentów z istniejącymi chorobami autoimmunologicznymi (toczeń rumieniowaty układowy, mieszana choroba tkanki łącznej) podczas leczenia ibuprofenem odnotowano pojedyncze przypadki objawów występujących w aseptycznym zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych, takie jak sztywność karku, ból głowy, nudności, wymioty, gorączka, dezorientacja

Podczas stosowania dużych dawek leku zawierającego ibuprofen mogą wystąpić zaburzenia widzenia (tzw. niedowidzenie toksyczne), senność, upośledzenie czynności nerek i wątroby.

Monika Majewska

Konsultacja: mgr farmacji Jerzy Szczur, magister farmacji