CUKRZYCA - słowniczek choroby

Cukrzyca to schorzenie przewlekłe: trwa całe życie, ale można ją kontrolować.

W cukrzycy występuje skomplikowany mechanizm - organizm staje wobec „głodu pośród obfitości” - glukoza, która powinna odżywiać wszystkie komórki ciała (zwłaszcza mózgu), jest bowiem w całym swym nadmiarze, zupełnie bezużyteczna, wydalana z moczem. Nadmiar zaś glukozy krążącej we krwi staje się problemem samym w sobie.

Cukrzyca - warto badać cukier

Zwiększenie produkcji moczu, wzmożone pragnienie i głód oraz zmęczenie to najczęstsze objawy cukrzycy. By potwierdzić diagnozę, wykonuje się badanie poziomu cukru we krwi. Jeśli występują typowe objawy choroby, a poziom cukru (glikemia) oznaczony niezależnie od pory ostatniego posiłku przekracza 200 mg/dl, oznacza to cukrzycę. Podobnie jest w przypadku, gdy we krwi pobranej na czczo (czyli co najmniej 8 godzin po ostatnim posiłku) poziom cukru przekracza 126 mg/dl.Na tę chorobę cierpi ok. 250 mln ludzi, czyli ok. 5 proc. populacji. Spośród wszystkich pacjentów z cukrzycą ok. 10 proc. chorych ma cukrzycę typu 1, a 90 proc. – cukrzycę typu 2. Przynajmniej połowa chorych na cukrzycę typu 2 nie jest zdiagnozowana i nie wie o chorobie.

Glukoza – ważny cukier

Glukoza jest cukrem prostym należącym do węglowodanów – składników odżywczych, które dostarczają energii do prawidłowego funkcjonowania komórek organizmu. Rozkładane w jelicie cienkim węglowodany uwalniają glukozę, która jest wchłaniana w jelitach do krwiobiegu. Tą drogą dostaje się do wszystkich komórek w organizmie. Nie może ona jednak dostać się do komórek samotnie – potrzebuje pomocy insuliny. Bez niej, pomimo jej dostatku we krwi, komórki zostają pozbawione energii glukozy, powstaje sytuacja „głodu pośród obfitości”. Niewykorzystana glukoza marnotrawnie wydalana jest z moczem.

Cukrzyca - kto choruje?

Cukrzyca typu 1 występuje najczęściej u młodych, szczupłych osób, zwykle przed 30. rokiem życia. Cukrzyca typu 2 występuje przede wszystkim u osób powyżej 30. roku życia, a częstość jej występowania zwiększa się wraz z wiekiem. Wśród osób w wieku 65–74 lata choruje ok. 20 proc. Jednak niepokojąco wzrasta liczba nastoletnich chorych. Po raz pierwszy w historii ludzkości cukrzyca typu 2 jest obecnie prawie tak samo powszechna jak cukrzyca typu 1 u dzieci (zwłaszcza w krajach wysoko rozwiniętych, np. w USA). Większość przypadków wynika ze złych nawyków żywieniowych, nadwagi i braku aktywności fizycznej. Istnieje bezpośredni związek między stopniem otyłości a ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2 u dzieci i dorosłych. Szacuje się, że szansa na rozwój cukrzycy podwaja się dla każdego 20-proc. wzrostu pożądanej masy ciała.

Cukrzyca - na czym polega choroba?

Cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzująca  się hiperglikemią wynikającą z defektu wydzielania i/lub działania insuliny. Normalnie poziom glukozy we krwi jest ściśle kontrolowany przez insulinę – hormon wytwarzany przez trzustkę. Kiedy stężenie glukozy we krwi się podnosi, np. po jedzeniu, w celu jego normalizacji uwalniana jest in- sulina. Niewystarczająca produkcja insuliny lub jej brak powodują wzrost poziomu cukru (glukozy) we krwi, czyli hiperglikemię. Podwyższony poziom cukru może się rozwinąć, gdy tkanka trzustki jest niszczona, np. przez przewlekłe zapalenie trzustki spowodowane przez toksyny, uraz lub chirurgiczne usunięcie trzustki (cukrzyca wtórna). Cukrzyca może też wynikać z innych niż te pochodzące z trzustki zaburzeń hormonalnych, np. nadmiernego wytwarzania hormonu wzrostu (akromegalia) i zespołu Cushinga.

Insulina – co to jest?

Insulina jest hormonem produkowanym przez wyspecjalizowane komórki (komórki ß) w trzustce. Oprócz tego, że pomaga glukozie w przedostawaniu się do komórek, jest też ważna w regulacji poziomu glukozy we krwi. Po posiłku poziom glukozy wzrasta. W odpowiedzi na jego wzrost trzustka zazwyczaj uwalnia więcej insuliny do krwiobiegu, aby pomóc glukozie przedostać się do komórek i obniżyć jej poziom we krwi po posiłku. Gdy poziom glukozy spada, wydzielanie insuliny przez trzustkę jest niemal wyłączone. Niemal, bo niski stały poziom uwalniania insuliny pomaga utrzymać stały poziom cukru nawet na czczo. U osób zdrowych ten system regulacji pomaga utrzymać poziom glukozy w ściśle kontrolowanym zakresie. U chorych na cukrzycę insuliny nie ma wcale albo jej poziom jest niewystarczający, albo też nie jest odpowiednio „spożytkowana” przez organizm (insulinooporność). Wszystkie te czynniki powodują podwyższony poziom glukozy we krwi – hiperglikemię.

miesięcznik "Zdrowie"