Problemy ze skórą przy cukrzycy to nie tylko suchość czy grzybica

Problemy ze skórą w przebiegu cukrzycy to najczęściej nadmierna suchość, swędzenie i łuszczenie się. Skóra osoby chorej na cukrzycę jest też bardziej podatna na zranienia, a rany gorzej się goją. Do tego cukrzycy dużo częściej skarżą się na grzybicę, która często nawraca.  Jeśli zauważysz u siebie takie problemy, zbadaj poziom cukru we krwi – może masz cukrzycę. A jeśli masz już stwierdzoną cukrzycę, dowiedz się, jak pielęgnować skórę, by była zdrowa.

Spis treści

1. Problemy skórne przy cukrzycy - przyczyny
2. Cechy skóry diabetyka
3. Skóra cukrzyka: kępki żółte czyli żółtaki
4. Skóra cukrzyka: podatność na grzyby i drożdże
5. Skóra cukrzyka: niepożądane efekty podawania insuliny
6. Pielęgnacja skóry cukrzyka

Problemy ze skórą - suchość skóry, świąd czy nawracające grzybice - nadal rzadko kojarzone są z taką chorobą jak cukrzyca. Bardzo często te objawy cukrzycy są pomijane w diagnostyce - nie bez kozery specjaliści mówią o cukrzycy ukrytej. 

Skóra chorego na cukrzycę jest znacznie delikatniejsza niż u zdrowego człowieka. Z powodu dolegliwości skórnych cierpi blisko 20 procent wszystkich diabetyków, zarówno kobiet, jak i mężczyzn. U pań te dolegliwości są jednak bardziej dokuczliwe, bo ich skóra jest cieńsza i wrażliwsza, łatwiej ulega uszkodzeniu i boleśniej reaguje na niedostateczne nawilżenie.

Schorzenia skóry mogą mieć związek z samą cukrzycą lub być skutkiem ubocznym stosowania insuliny. Wiadomo też, że problemy skórne częściej pojawiają się u osób z tzw. niewyrównaną cukrzycą, czyli zmiennym, nieustabilizowanym poziomem cukru we krwi.

Problemy skórne przy cukrzycy - przyczyny

Głównym powodem nadwrażliwości skóry u osoby chorującej na cukrzycę są zmiany naczyniowe (angiopatia cukrzycowa), które w takim samym stopniu mogą dotyczyć większych i mniejszych naczyń. Upraszczając, można powiedzieć, że nadmiar cukru we krwi prowadzi do zmian zwyrodnieniowych we włośniczkach, tętniczkach i żyłach, czego skutkiem jest upośledzenie układu naczyniowego i niedożywienie skóry.

Najczęściej przejawia się to jej dokuczliwą suchością, łuszczeniem się i nadwrażliwością. Nawet małe skaleczenia bywają wtedy niebezpieczne, bo długo się goją. Dochodzi również do miniwylewów – na skórze tworzą się charakterystyczne przebarwienia (brązowe plamy). Można je dostrzec na podudziach. Takie dolegliwości daje zwykle cukrzyca typu 1, czyli tej zależnej od insuliny.

U osób młodych z powodu gorszego ukrwienia skóry występuje tzw. rumieniec cukrzycowy. Łatwo go rozpoznać, bo na policzkach, czole, czasem też na podudziach i stopach skóra jest mocno zaczerwieniona. Niestety, niełatwo pozbyć się takich "kolorków". Ustępują dopiero po zastosowaniu odpowiedniej diety oraz właściwej dawki insuliny.

Ponadto w okolicach pępka i między łopatkami może się pojawić nadmierne owłosienie (hirsutyzm). Z cukrzycą typu 2 często współistnieje bielactwo, czyli miejscowe odbarwienie skóry. Leczenie jest trudne i nie zawsze daje dobre rezultaty, czyli wyrównanie białych odbarwień skóry.

Niezwykle sucha i pozbawiona łoju skóra jest przyczyną bardzo uciążliwego świądu. Chory drapie się, kalecząc delikatną skórę. Ranki trudno się goją i mogą zostać nawet przypadkowo zainfekowane.

Cechy skóry diabetyka

• świąd skóry, w tym świąd uogólniony (jeden z bardzo wczesnych objawów choroby)
• zmniejszone wydzielanie potu w wyniku uszkodzenia układu nerwowego i naczyniowego
• nadmierna suchość skóry
• rumieniec cukrzycowy
• złuszczanie
• kanarkowożółte zabarwienie skóry
• skłonność do zmian wypryskowych
• choroby ropne
• grzybice i drożdżyce

Skóra osób chorujących na cukrzycę upodabnia się do skóry starczej. Ma skłonności do maceracji oraz tworzenia się wysięków, jest również mniej odporna na:

• zranienia, skaleczenia i otarcia
• bodźce termiczne, czyli wysoką i niską temperaturę
• promieniowanie słoneczne (UV)
• substancje chemiczne
• zakażenia

Skóra cukrzyka: kępki żółte czyli żółtaki

Zaburzenia lipidowe zazwyczaj towarzyszą cukrzycy, która charakteryzuje się (z różnych powodów) zmiennym poziomem cukru we krwi. Właśnie u osób, które cierpią na taki rodzaj cukrzycy, najczęściej dochodzi do zwiększenia poziomu lipidów we krwi. Skutkiem takich nieprawidłowości są tzw. żółtaki (kępki żółte), w których gromadzą się cholesterol i lipidy.

Żółtaki tworzą się na powiekach, łokciach oraz kolanach, a niekiedy również na pośladkach. Te żółtawe placuszki czy grudki występują symetrycznie, czyli np. na obu powiekach. Kępki żółte nie bolą, nie są groźne dla życia, ale bywają sporym defektem kosmetycznym. Gdy cukrzyca zostanie wyrównana, żółtaki powoli zanikają.

Skóra cukrzyka: podatność na grzyby i drożdże

Zakażenia grzybicze i drożdżakowe są zmorą wszystkich diabetyków. I w tym przypadku również głównym winowajcą jest tzw. niewyrównana cukrzyca, bo wahania poziomu cukru we krwi ułatwiają rozwój drobnoustrojów.

Grzybica skóry, a zwłaszcza grzybica stóp i grzybica paznokci, ma zazwyczaj poważniejszy przebieg niż u ludzi zdrowych. Jest to często ostry stan zapalny połączony z intensywnym łuszczeniem się naskórka oraz tworzeniem się licznych pęcherzyków.

Leczenie grzybic u diabetyków jest trudne, dlatego kurację musi prowadzić dermatolog. Bez uzgodnienia z nim nie należy stosować żadnych kremów, maści i ziół. Gojenie przebiega szybciej, jeśli prawidłowo pielęgnuje się skórę.

W przypadku choroby stóp bardzo ważna jest ich codzienna higiena, bo właśnie ze stóp często zakażenie przenosi się na inne powierzchnie ciała. Staranne zabiegi higieniczne oraz prawidłowe leczenie ma jeszcze jedno zadanie – ochronić paznokcie przed atakiem grzybów, bo jeśli zaniedbamy stopy, zakażenie może przenieść się na paznokcie.

Grzyby wnikają najpierw do wnętrza płytki i nie są widoczne. Z czasem jednak płytka ulegnie rozwarstwieniu, popęka, zgromadzi się w niej powietrze, co zaobserwujemy w postaci białych smug na paznokciu. Leczenie zawsze poprzedza wykonanie badań oznaczających rodzaj grzybów chorobotwórczych.

Z kolei zakażenia drożdżakowe (kandydozy) atakują nie tylko skórę, ale także błonę śluzową narządów rodnych, jamy ustnej, a nawet żołądka. W fałdach ciała, pod pachami, w pachwinach i pod piersiami pojawiają się małe krostki, które swędzą i bolą. Aby dobrać właściwe leczenie, najpierw oznacza się rodzaj drożdży. Jednak terapia nie będzie skuteczna, jeśli nie wyrównana się poziomu cukru.

Skóra cukrzyka: niepożądane efekty podawania insuliny

Każdy chory inaczej reaguje na stosowaną terapię cukrzycową. Może też zdarzyć się, że organizm odrzuci insulinę i lek zamiast pomagać, będzie szkodził. Mówi się wówczas o tzw. nietolerancji insuliny, która ma wpływ nie tylko na ogólny stan zdrowia, ale i na wygląd skóry. W miejscach podawania leku (wkłuwania igły) może dochodzić do zaniku tkanki tłuszczowej. Taki defekt łatwo jest zaobserwować, bo w miejscach iniekcji pojawiają się wgłębienia lub guzki. Niestety, nie ma na to leku. Jedynym rozwiązaniem jest częsta zmiana miejsca wstrzykiwania leku.

Z podawaniem insuliny w zastrzykach łączy się jeszcze jeden problem dermatologiczny. W miejscach urazów mechanicznych (takim jest wkłucie igły) mogą się tworzyć bolesne pęcherze. Leczy się je, stosując preparaty w aerozolu. Warunkiem powodzenia terapii jest dobranie odpowiedniej dawki insuliny, bo właśnie takie postępowanie zwykle likwiduje podstawowy problem.

Pielęgnacja skóry cukrzyka

Osoby cierpiące na cukrzycę powinny więc wyjątkowo troskliwie dbać o skórę. Na szczęście nie jest to teraz trudne, ponieważ w aptekach jest wiele środków doskonale nadających się do pielęgnacji bardzo suchej i wrażliwej skóry - niektóre są wręcz dedykowane chorym na cukrzycę.

Na szczególną uwagę zasługują emolienty, czyli preparaty trwale nawilżające, które zapobiegają ucieczce wody ze skóry. Po nałożeniu ich na ciało na skórze pozostaje filtr, który uniemożliwia odparowywanie wody przez pory. Ułatwiają też odbudowę osłabionej chorobą skóry, nie podrażniają jej, bo nie mają substancji zapachowych.

Dość skutecznie chronią również skórę przed zakażeniami bakteryjnymi i grzybiczymi. Emolienty są dostępne w postaci żeli, płynów pod prysznic, balsamów oraz kremów do ciała. Co ważne, te do kąpieli nie zawierają wysuszającego skórę mydła.

Chorzy na cukrzycę powinni regularnie używać także kremów antybakteryjnych, zapobiegających grzybicy i poceniu się stóp. Godne polecenia są kremy z mocznikiem i gliceryną, które dobrze nawilżają przesuszoną skórę. Osoby otyłe muszą przesypywać talkiem miejsca narażone na ocieranie się (pod pachami, piersiami, uda, pośladki), by chronić skórę przed otarciem. Po każdej kąpieli ciało należy delikatnie osuszyć (nie wycierać). Skórę między palcami stóp można dosuszyć suszarką do włosów.

miesięcznik "Zdrowie"

O autorze

Anna Jarosz

Dziennikarka od ponad 40 lat zaangażowana w popularyzację edukacji zdrowotnej. Laureatka wielu konkursów dla dziennikarzy zajmujących się medycyną i zdrowiem. Otrzymała m. in. Nagrodę Zaufania „Złoty OTIS” w kategorii „Media i Zdrowie”, Wyróżnienie Św. Kamila przyznawane z okazji Światowego Dnia Chorego, dwukrotnie „Kryształowe Pióro” w ogólnopolskim konkursie dla dziennikarzy promujących zdrowie oraz wiele nagród i wyróżnień w konkursach na „Dziennikarza Medycznego Roku” organizowanego przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.

Anna Jarosz

Konsultacja: prof. nadzw. dr n. med. Magdalena Ciupińska, dermatolog, Wyższa Szkoła Zawodowa Kosmetyki i Pielęgnacji Zdrowia w Warszawie